Rudnik i termoelektrana Ugljevik
Rudnik i termoelektrana „Ugljevik“ (skr. RiTE „Ugljevik“), akcionarsko društvo iz Ugljevika, je zavisno preduzeće koje posluje u okviru Mješovitog holdinga „Elektroprivreda Republike Srpske“, Trebinje. Pretežna djelatnost je proizvodnja termoelektrične energije i eksploatacija i prodaja komercijalnog mrkog uglja.
| Zavisno preduzeće Rudnik i termoelektrana „Ugljevik” a. d. Ugljevik | |
|---|---|
 | |
| Akcionarsko društvo, zavisno preduzeće | |
| Industrija | Energetika i rudarstvo |
| Osnovano | 1985. |
| Sedište | Ugljevik Republika Srpska Bosna i Hercegovina |
Rukovodioci | Žiko Krunić |
| Proizvodi | Ugalj i električna energija |
Broj zaposlenih | 1.930 |
| Veb-sajt | www |
U ovom preduzeću, jednom od najvećih energetskih objekata u Republici Srpskoj, zaposleno je 1.634 radnika.
Rudnik uredi
Eksploatacija mrkog uglja u ovom ugljenom basenu izvodi se od 1899. godine, i do 2006. godine otkopano je oko 35 miliona tona uglja. Do 1985. godine proizvodnja uglja je bila namijenjena širokoj potrošnji, a od 1985. godine najvećim dijelom za potrebe TE Ugljevik snage 300 MW i oko 3% za široku potrošnju. Geološke rezerve uglja u ovom basenu iznose 429,9 miliona tona.
Eksploatacija uglja se vrši na površinskom kopu „Bogutovo Selo“. Eksploatacija na ovom kopu izvodi se od 1978. godine. Projektovana godišnja proizvodnja površinskog kopa „Bogutovo Selo“ je 1.750.000 tona rovnog mrkog uglja. Ugalj se od rudnika do termoelektrane transportuje transporterom sa trakom.
Termoelektrana uredi
Instalisana snaga Termoelektrane „Ugljevik 1" je 300 MW sa projektovanom godišnjom proizvodnjom od 1.601 GW. TE „Ugljevik 1" je projektovana da radi 200.000 sati. Od početka proizvodnje, maj 1985. do 31. decembra 2006. godine blok je radio oko 104.500 h ili 52% projektovanog radnog vijeka.
Istorijat uredi
Ugalj se primitivnim sredstvima na ovom rudnom ležištu iskopavao odavno. Prve velike analize rudnog ležišta izvršene su 80-ih godina 19. vijeka (M. Rackijevic, Fridrih Kacer itd). Austrougarska odlučuje da ovdje organizovanije počne da eksploatiše ugalj tako da u selu Ugljevik (koji je i dobio ime po uglju), u tadašnjoj opštini Zabrđe, 1889. godine otvara Rudnik, kao državno preduzeće. To je bio jamski rudnik.
Godine 1916, gotovo na kraju Prvog svjetskog rata, misleći da je za svagda porazila Srbiju, s ciljem širenja na istok, Austrougarska angažuje ruske zarobljenike za izgradnju uskotračne pruge od Ugljevika do Bijeljine i od Bijeljine do Bosanske Rače. Pruga je završena 1918. godine.
Prvi svjetski rat donio je oslobođenje Bosne i Hercegovine, i ulazak u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Nova pruga omogućila je plasiranje uglja većem broju potrošača. Od oslobođenja rudnik postaje "Državni rudnik „Ugljevik". Nova država ulaže velika sredstva u Ugljevik. Velelepna zgrada Direkcije Rudnika izgrađena je 1921. godine. 1929. godine, sada već Kraljevina Jugoslavija, odlučno je podstakla i podizanje rudarskog naselja u produžetku imanja direktora i upravnika (Kolona, Kolonija), kao i nekoliko javnih objekata. Narod je to rudarsko naselje prozvao Majdan (turski naziv za rudnik).
Na rijeci Savi, kod Bosanske Rače, 1934. godine izgrađen je Most kraljice Marije. Do tada se ugalj preko Save prenosio žičarom, koja je ostala u funkciji sve do Drugog svjetskog rata, kada je srušena. Zbog širenja rudnika, 1939. godine, uskotračna pruga je proširena do Mezgraje, gdje je otvorena još jedan jamski kop.
Početkom Drugog svjetskog rata, Bosna i Hercegovina se našla u sastavu novostvorene Nezavisne Države Hrvatske. Ustaške vlasti postavljaju svog upravnika Rudnika, inžinjera Milera, i rudnik ograđuju bodljikavom žicom. Tih godina i centar opštine Zabrđe prelazi iz Zabrđa, koje je bilo spaljeno, u Ugljevik.
Na kratak period, 16. juna 1943. godine, partizanske jedinice pod komandom Veljka Lukića Kurjaka, oslobađaju Ugljevik, pa tako i rudnik, gdje nastavljaju sa otkopom. Nakon ponovnog zauzeća rudnika od strane ustaša, svim Srbima je bio zabranjen rad u rudniku.
Nakon 1945. godine i konačnog oslobođenja, nova socijalistička vlast, ulaže velike napore u revitalizaciju rudnika. Čitavo rudničko naselje je bilo spaljeno, a od građevina obnovljena je samo zgrada Direkcije rudnika, tako da je Ugljevik zauvjek ostao bez lijepih stambenih zgrada, za ovo područje neobičnog, alpskog stila. Pristupa se i obnovi pruge, koja je takođe bila uništena. Otvaraju se i novi kopovi, i vrši se nabavka mehanizacije.
Razvoj rudnika značio je i razvoj čitavog Ugljevika. Tako je, 60-ih godina 20. vijeka, Ugljevik bio živopisno mjesto sa svim elementima moderne urbane sredine.
I pored krize koja je zahvatila Rudnik 60-ih godina vrše se značajni istraživački radovi ugljevičkog rudnog basena. Početkom 70-ih godina izgrađen je projekat proširenja rudnika i izgradnje termoelektrane. 1975. godine odobrene su investicije i 1979. godine počela je izgradnja termoelektrane, kao zajedničkog projekta bosansko-hercegovačke i slovenačke elektroprivrede. Termoelektrana je izgrađena po ruskom tipu. U novoj situaciji, nije bilo više potrebe za jamskim kopovima, tako da se zatvaraju svi dotadašnji kopovi u Mezgraji i Ugljeviku, a proizvodnja se prebacuje na novi površinski kop Bogutovo Selo. Ukida se pruga 1979. godine iz Mezgraje (već je 1967. godine ukinut krak pruge za Ugljevik). Iako generator nastanka, rudnik je, ujedno, i generator nestanka varošice Ugljevik. Zbog eksploatacije rudnih ležišta ispod samog mjesta Ugljevika, donijeta je odluka da se stanovništvo preseli u novo naselje, udaljeno 5 km od prvobitnog. Tako je nastao Novi Ugljevik, a na prvobitnoj lokaciji je zabranjena svaka gradnja i vremenom je dobila ime Stari Ugljevik.
Gašenje postojećeg preduzeća Rudnik Ugljevik, stvoreno je novo preduzeće Rudnik i Termoelektrana Ugljevik. Termoelektrana je zvanično počela da radi 27. novembra 1985. godine, kada je počela i izgradnja druge faze TE, tj. Ugljevik 2, još jednog bloka iste snage termoelektrane.
U periodu od 23. aprila 1992. do 24. novembra 1995. godine Termoelektrana je bila van pogona zbog rata u Bosni i Hercegovini. Rat je prekinuo i radove na izgradnji još jednog bloka TE snage 300 MW.
Dimnjak termoelektrane uredi
Dimnjak termoelektrane je visok 310 metara. Najviša je građevina u Bosni i Hercegovini. Bio je i treći objekat po visini u bivšoj Jugoslaviji (viši od njega su dimnjaci TE u Trbovlju (Slovenija) i Plominu (Hrvatska), kao i 8 dimnjak po visini u Evropi, odn. 15 u svijetu. Prije rata na njegovom vrhu je bijelim slovima bilo ispisano TITO, da bi u toku rata na tom mjestu bio iscrtan krst sa ocilima.