1. maj
датум
1. maj (01.05) je 121. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (122. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 244 dana.
Događaji uredi
| maj | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | ||||||
- 305 — Rimski car Dioklecijan i njegov savladar Maksimijan dobrovoljno se povukli sa vlasti i prepustili položaj avgusta Galeriju i Konstanciju I Hloru.
- 1707 — Stupili na snagu Zakoni o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.
- 1778 — U Somboru otvorena prva srpska učiteljska škola.
- 1858 — Crnogorci su u bici na Grahovcu potukli znatno jače turske trupe. Posle te pobede, uz podršku Francuske, međunarodna komisija je 1860. odredila granice između Osmanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka Župa i Gornji Vasojevići.
- 1866 — U Srbiji puštene u promet prve poštanske marke. Istog dana 1874. prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.
- 1876 — Britanski parlament usvojio Zakon o kraljevskim titulama na osnovu kojeg je kraljica Viktorija I proglašena caricom Indije.
- 1886 — U Čikagu je 50.000 radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli „tri osmice“ - po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je 6 i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894.
- 1925 — Kipar zvanično postao britanska kolonija. Velika Britanija je 1878. Kipar preuzela od Turske, a 1914. je izvršila aneksiju ostrva.
- 1931 — Zvanično je otvoren "Empajer stejt bilding", 102 sprata visok njujorški oblakoder, tada najviša zgrada u svetu.
- 1945 — Jozef Gebels i njegova supruga Magda su otrovali cijanidom svoje šestoro dece, a zatim izvršili samoubistvo.
- 1960 — Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.
- 1978 — Japanski istraživač Naomi Uemura postao prvi čovek koji je sam stigao na Severni pol, prešavši 950 km na sankama s psećom zapregom.
- 1979 — Grenland je dobio ograničenu samoupravu od Danske, sa svojom skupštinom sa sedištem u Nuku.
- 1982 — U Poljskoj, 50.000 pristalica "Solidarnosti" demonstriralo protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.
- 1985 — U Gnjilanu, na istoku Kosova i Metohije, izvršeno je nasilje najmanje tri Albanca, nad Đorđom Martinovićem, radnikom Doma JNA u Gnjilanu.
- 1991 — Na Polači, kod Knina, ubijen je srpski mladić Vaso Pećer.
- 1991 — U Bršadinu, pored Vukovara, ubijene je starac Stevan Inić, železnički penzioner, od svog hrvatskog komšije Mihajla Mije Gelenčira, člana stranke HDZ.
- 1993 — Bombaš samoubica iz redova Tamilskih tigrova je ubio predsednika Šri Lanke Ranasinghea Premadasu tokom prvomajske proslave u Kolombu.
- Objavljen je bankrot Dafiment banke.
- 1994 — U trci za "Veliku nagradu San Marina" poginuo brazilski automobilski as Airton Sena, jedan od najboljih vozača formule 1.
- 1995 — Artiljerijskim napadom na srpske položaje kod Pakrac počela je ofanziva hrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom "Bljesak". Nekoliko dana kasnije Hrvatska je zauzela celo područje, a desetine hiljada Srba izbeglo je u Bosnu i Srbiju.
- 1997 — Laburistička partija Tonija Blera pobedila na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji, nakon 18 godina vladavine konzervativaca.
- 1999 — U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen putnički autobus na mostu u Lužanima. Poginulo je najmanje 60 ljudi.
- 2001 — Makedonci u Bitolju spalili su i kamenovali oko 40 kuća, firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.
- 2001 — Predsednik SAD, Džordž Buš zatražio je izmenu ugovora koji su 1972. SAD sklopile sa Moskvom o antibalističkim raketama, što bi otvorilo put ka novom odbrambenom planu SAD.
- 2003 — U zemljotresu u Turskoj poginulo 176 osoba, među kojima i 25 đaka tokom spavanja u internatu koji se srušio.
- 2004 — Evropska unija proširena je za deset novih članica, čime se broj zemalja koje čine tu najveću ekonomsko-socijalnu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika. Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.
- 2016 — Kod grada Fort Makmari u kanadskoj provinciji Alberta buknuo je požar koji je uništio 1800 domova i izazvao evakuaciju više od 80.000 osoba.
Rođenja uredi
- 1916 — Glen Ford, kanadsko-američki glumac. (prem. 2006)[1]
- 1924 — Enriko Josif, srpski kompozitor. (prem. 2003)[2]
- 1927 — Bernard Vukas, hrvatski fudbaler. (prem. 1983)[3]
- 1929 — Ralf Darendorf, nemačko-britanski političar, sociolog i filozof. (prem. 2009)
- 1932 — Tamara Miletić, srpska glumica. (prem. 2014)[4]
- 1934 — Kvautemok Kardenas, meksički političar.[5]
- 1947 — Danilo Popivoda, jugoslovenski, slovenački i srpski fudbaler. (prem. 2021)[6]
- 1947 — Miodrag Tabački, srpski scenograf, kostimograf, univerzitetski profesor i akademik SANU.[7]
- 1950 — Džon Dil, američki glumac.[8]
- 1950 — Den Florek, američki glumac.[9]
- 1952 — Predrag Todorović, srpski glumac. (prem. 2015)[10]
- 1964 — Olja Bećković, srpska glumica, novinarka i TV voditeljka.[11]
- 1965 — Maja Maršićević Tasić, srpska novinarka i aktivistkinja. (prem. 2001)
- 1966 — Čarli Šlater, američki glumac.[12]
- 1968 — Oliver Birhof, nemački fudbaler.[13]
- 1969 — Ves Anderson, američki reditelj, scenarista i producent.[14]
- 1971 — Nenad Peruničić, srpski rukometaš i rukometni trener.[15]
- 1972 — Dejan Aleksić, srpski književnik.
- 1980 — Zaz, francuska muzičarka.[16]
- 1981 — Aleksandar Gleb, beloruski fudbaler.[17]
- 1982 — Džejmi Dornan, severnoirski glumac, model i muzičar.[18]
- 1982 — Tomi Robredo, španski teniser.[19]
- 1982 — Darijo Srna, hrvatski fudbaler.[20]
- 1983 — Fran Vaskez, španski košarkaš.[21]
- 1987 — Leonardo Bonuči, italijanski fudbaler.[22]
- 1989 — Robin Bencing, nemački košarkaš.
- 1989 — Hristina Kozlovska, ukrajinska spisateljica, pesnikinja i novinarka.
- 1990 — Nikolina Moldovan, srpska kajakašica.[23]
- 1993 — Žan Kristof Baebek, francuski fudbaler.[24]
- 1993 — Viktorija Mone, američka muzičarka.
- 2002 — Čet Houmgren, američki košarkaš.[25]
Smrti uredi
- 408 — Arkadije, istočnorimski (vizantijski) car (rođ. oko 377)[26]
- 1873 — Dejvid Livingston, škotski lekar, misionar i istraživač Afrike (rođ. 1813)[27]
- 1904 — Antonjin Dvoržak, češki kompozitor (rođ. 1841)[28]
- 1943 — Rade Drainac, srpski pesnik (rođ. 1899)[29]
- 1945 — Jozef Gebels, nemački nacistički političar. (rođ. 1897) i njegova žena Magda Gebles (rođ. 1901)[30]
- 1946 — Davorjanka Paunović Zdenka studentkinja, učesnica Narodnooslobodilačke borbe i nevenčana supruga Josip Broz Tito.
- 1993 — Ranasingea Premadasu, predsednik Šri Lanke (rođ. 1924)[31]
- 1994 — Airton Sena, brazilski vozač formule 1. (rođ. 1960)[32]
- 2023 — Đorđe Mihailović, čuvar Srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku u Solunu (rođ. 1928).
Praznici i dani sećanja uredi
U Beogradu pre Drugog svetskog rata ovaj datum je bio rok za selidbu kirajdžija iz starih u nove stanove.[33]
Reference uredi
- ^ „Glenn Ford | Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Član SANU”. web.archive.org. 2016-03-05. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. „Bernard Vukas (Player)”. www.national-football-teams.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Tamara Miletic | Actress”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Cuauhtemoc Cardenas | Biography & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ Admin (2010-01-11). „Popivoda Danilo”. reprezentacija.rs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „MIODRAG TABAČKI”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 31. 1. 2024.
- ^ „John Diehl | Actor, Producer”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Dann Florek | Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Predrag Todorovic | Actor”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Olja Beckovic | Actress”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Charlie Schlatter | Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Oliver Bierhoff”. worldfootball.net (na jeziku: engleski). 2022-06-11. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Wes Anderson | Director, Writer, Producer”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Olympedia – Nenad Peruničić”. www.olympedia.org. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Isabelle Geffroy”. www.discogs.com.
- ^ „Aleksandr Hleb - Player profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Jamie Dornan | Actor, Producer, Soundtrack”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Davis Cup - Players”. www.daviscup.com. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Darijo Srna - Player profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Fran Vázquez | ACB.COM”. www.acb.com (na jeziku: španski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Italy - L. Bonucci - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. int.soccerway.com. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Nikolina Moldovan”. Olimpijski komitet Srbije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Jean-Christophe Bahebeck - Player profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Chet Holmgren Stats, Height, Weight, Position, Draft Status and more”. Basketball-Reference.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Arcadius | Byzantine Emperor, Eastern Roman Empire | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „David Livingstone | Biography, Expeditions, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). 2023-12-23. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Dvozrak Antonjin”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 163.
- ^ „Joseph Goebbels | Biography, Propaganda, Images, Death, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). 2024-01-07. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Na dan 1.5.1993.: Bombaš samoubica iz redova Tamilskih...”. www.nadanasnjidan.net. Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ „Ayrton Senna”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-30.
- ^ "Politika", 1. maj 1936
Vidi još uredi
