1939
година
1939. je bila prosta godina.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vekovi: | |
| Decenije: | |
| Godine: | |
 1939 na Vikimedijinoj ostavi.
| |
Događaji uredi
Januar uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Mart uredi
- 15. mart — Pošto je, pod pretnjom napada i uništenja Praga, predsednik Emil Haha u Berlinu potpisao akt o predaji zemlje Nacističkoj Nemačkoj, nemačke trupe su okupirale Češkoslovačku.
- 23. mart — Mađarsko ratno vazduhoplovstvo je napalo štab Slovačkog ratnog vazduhoplovstva, čime je započelo Slovačko-mađarski rat.
- 28. mart — Republikanska vojska je u Španskom građanskom ratu predala Madrid snagama generala Franka.
April uredi
- 1. april — Generalisimus Fransisko Franko je označio kraj Španskog građanskog rata nakon predaje poslednjih republikanskih snaga.
- 7. april — Italijanske trupe iskrcale se na obale Albanije i za pet dana okupirale zemlju.
Maj uredi
- 22. maj — Joahim fon Ribentrop i Galeaco Ćano su potpisali „Čelični pakt“ o desetogodišnjem vojnom i političkom savezu Nemačke i Italije.
Jun uredi
- 7. jun — Kralj Džordž VI i kraljica Elizabeta došli su u posetu SAD, što je bila prva poseta britanskog monarha ovoj zemlji.
Avgust uredi
- 2. avgust — Ajnštajn–Silardovo pismo predsedniku Ruzveltu nakon što je u Nemačkoj otkrivena nuklerna fisija, SAD bi morale istražiti proizvodnju atomske bombe (začetak Projekta Menhetn).
- 12. avgust — Pretpremijera "Čarobnjaka iz Oza" u Viskonsinu (u Holivudu tri dana kasnije).
- 19. avgust — Tokom pregovora sa Sovjetima, Hitler naređuje Krigsmarineu da započne operacije Fal Vajs, plana invazije na Poljsku.
- 20. avgust — Sovjetsko-japanski pogranični sukobi: odlučujuća Žukovljeva sovjetska ofanziva kod Halhin Gola.
- 23. avgust — Ministri inostranih poslova Nemačke i SSSR Joahim fon Ribentrop i Vjačeslav Mihajlovič Molotov potpisali su u Moskvi sporazum o nenapadanju i tajni dodatak o podeli interesnih sfera u istočnoj Evropi.
- 24. avgust — Na Brdu kod Kranja zvanično saopštenje o sporazumu Cvetković—Maček (nakon čega Cvetković daje ostavku i odmah dobija mandat za sastav nove vlade).
- + Vanredno zasedanje britanskog parlamenta: donesen Akt o ratnim ovlašćenjima, Mornarica u ratnoj gotovosti. Istog dana britanskim i francusim građanima u Nemačkoj rečeno da se vrate kući.
- 25. avgust — Hitler odlaže napad na Poljsku za pet dana (oni koji nisu obavešteni, nakratko počeli napad sutradan ujutru).
- 26. avgust — Sporazum Cvetković—Maček; formirana Banovina Hrvatska, od Savske i Primorske banovine i još nekoliko srezova. Na Bledu formirana nova vlada čiji je predsednik opet Dragiša Cvetković a potpredsednik Vlatko Maček (i još 4 ministra iz HSS) Milan Nedić ministar vojske i mornarice. Raspušteni su Narodna skupština i Senat i ukinut izborni zakon — povratak demokratije. (protiv Sporazuma su ustaše, desnica HSS, većina srpskih političara, vojska, SPC i muslimani)
- 27. avgust — Prvi let Hajnkel He 178, prvog turbomlaznog aviona.
- 31. avgust — Nemačka je izvela lažni napad na radio-stanicu u Glajvicu, što joj je poslužilo kao izgovor da sledećeg dana napadne Poljsku i započne Drugi svetski rat u Evropi.
Septembar uredi
- 1. septembar — Nemačka je bez objave rata napala Poljsku i time započela Drugi svetski rat.
- 3. septembar — Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska objavljuju rat Nemačkoj.
- 3. septembar — Nemačka podmornica U-30 je torpedovala i potopila britanski putnički prekookeanski brod SS Atenija, usmrtivši 117 osoba.
- 3. septembar — Velika nagrada Beograda 1939. na kružnoj stazi oko Kalemegdana za Kraljev pehar; prvi je Italijan Tacio Nuvolari, drugi Nemac Manfred fon Brauhič (sinovac generala Valtera), četvrti Boško Milenković. Procenjenih 75.000 gledalaca.
- 5. septembar — SAD proglasile svoju neutralnost u ratu
- 7. septembar — Rumunija proglašava neutralnost.
- 8. septembar — Nemačke prethodnice stigle u blizinu Varšave.
- 15. septembar — Varšava opkoljena.
- + Bugarska proglašava neutralnost.
- + Porinut brod „Kozara“, najstarije plovilo rečne flotile Vojske Srbije.
- + Kreću emisije jugoslovenske redakcije BBC-ja.
- 16. septembar — Primirje u sukobu između Sovjeta (i mongolskih saveznika) i Japanaca.
- 17. septembar — Sovjetska Crvena armija ušla u Poljsku sa istoka, zaposela krajeve zapadne Belorusije i Ukrajine i zarobila 217.000 Poljaka.
- 17. septembar — Nosač aviona HMS Kurejdžos britanske Kraljevske mornarice je u Zapadnim prilazima torpedovala i potopila nemačka podmorica U-29, uz gubitak života 519 članova posade.
- 21. septembar — Pripadnici fašističke paravojne organizacije Gvozdena garda su ubili rumunskog premijera Armanda Kalineskua..
- 28. septembar — Pad Varšave.
Oktobar uredi
- 8. oktobar — Nemačka anektirala zapadnu Poljsku.
- 11. oktobar — Američki predsednik Frenklin Ruzvelt odobrio početak projekta Menhetn, projekt izrade atomske bombe.
- 14. oktobar — Više od 800 britanskih mornara poginulo kada je nemačka podmornica U 47 uplovila u britansku ratnu luku Skapa Flou i torpedima potopila bojni brod HMS Rojal Ouk.
- 19. oktobar — Turska, Francuska i Ujedinjeno Kraljevstvo potpisali sporazum u Ankari o uzajamnoj pomoći ukoliko ih neka evropska sila napadne na Mediteranu.
- + Glavni generalštab JKV predlaže formiranje koncentracionih logora za komuniste i njihove pomagače.
- 20. oktobar — Summi Pontificatus, prva veća enciklika pape Pija XII, osuđuje rasizam, totalitarizam, traži obnovu Poljske (smatra se napadom na nacistički režim).
- 25. oktobar — Naredba ministarstva vojske i mornarice o suzbijanju komunističke aktivnosti u vojsci.
Novembar uredi
- 4. novembar — Na predlog predsednika Frenklina Ruzvelta, američki Kongres je doneo zakon Plati pa nosi o prodaji ratnog materijala.
Decembar uredi
- 13. decembar — U prvoj velikoj pomorskoj bici u Drugom svetskom ratu britanske krstarice „Ekseter”, „Ajaks” i „Ahil” kod zaliva La Plata u Atlantskom okeanu teško oštetile i onesposobile nemački bojni brod „Graf Špe”.
- 14. decembar — Društvo naroda je isključilo SSSR zbog agresije na Finsku.
- 14. decembar — U sukobima tokom demonstracije radnika i studenata Beogradskog univerziteta sa policijom i žandarmerijom u Beogradu ubijeno je 9 osoba.
Rođenja uredi
Januar uredi
- 6. januar — Valerij Lobanovski, ukrajinski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2002)
- 29. januar — Džermejn Grir, australijska književnica i intelektualka
- 30. januar — Jovan Miladinović, srpski fudbaler i fudbalski trener (prem. 1982)
Februar uredi
- 12. februar — Rej Manzarek, američki muzičar, muzički producent, reditelj i pisac, najpoznatiji kao suosnivač i klavijaturista grupe The Doors (prem. 2013)
- 22. februar — Svetozar Stijović, srpski lingvista (prem. 2000)
- 27. februar — Kenzo Takada, japanski modni kreator (prem. 2020)
Mart uredi
- 5. mart — Samanta Egar, englesko-američka glumica
- 7. mart — Dušan Maravić, srpski fudbaler
- 17. mart — Đovani Trapatoni, italijanski fudbaler i fudbalski trener
- 27. mart — Beba Selimović, bosanskohercegovačka pevačica (prem. 2020)
April uredi
- 1. april — Ali Makgro, američka glumica, model, spisateljica i aktivistkinja za prava životinja
- 2. april — Marvin Gej, američki muzičar i muzički producent (prem. 1984)
- 2. april — Jovan Ristić, srpski reditelj (prem. 2013)
- 2. april — Živan Saramandić, srpski operski pevač (prem. 2012)
- 7. april — Fransis Ford Kopola, američki reditelj, scenarista, producent i kompozitor
- 13. april — Pol Sorvino, američki glumac, reditelj, operski pevač, pisac, vajar i preduzetnik (prem. 2022)
- 13. april — Šejmus Hini, irski pesnik, dramaturg i prevodilac, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1995) (prem. 2013)
- 16. april — Boris Dvornik, hrvatski glumac, reditelj i scenarista (prem. 2008)
- 25. april — Tarčizio Burnjič, italijanski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2021)
Maj uredi
- 5. maj — Jovan Zebić, srpski političar i ekonomista (prem. 2007)
- 9. maj — Đoko Vještica, srpski novinar i radijski voditelj (prem. 2008)
- 10. maj — Ivica Vidović, hrvatski glumac (prem. 2011)
- 13. maj — Harvi Kajtel, američki glumac i producent
- 18. maj — Silvana Armenulić, jugoslovenska pevačica i glumica (prem. 1976)
- 19. maj — Džejms Foks, engleski glumac
- 25. maj — Diksi Karter, američka glumica i pevačica (prem. 2010)
- 25. maj — Ijan Makelen, engleski glumac
Jun uredi
Jul uredi
- 1. jul — Karen Blek, američka glumica, scenaristkinja i muzičarka (prem. 2013)
- 3. jul — Ljubivoje Ršumović, srpski pesnik
- 5. jul — Pavel Morozenko, sovjetski i ruski glumac (prem. 1991)
- 9. jul — Slobodan Stanišić, srpski pisac
- 30. jul — Piter Bogdanovič, američki reditelj, scenarista, glumac, producent, kritičar i istoričar filma (prem. 2022)
Avgust uredi
- 2. avgust — Ves Krejven, američki reditelj, scenarista, producent, glumac i pisac (prem. 2015)
- 5. avgust — Ratomir Vićentić, srpski košarkaš (prem. 2009)
- 9. avgust — Romano Prodi, italijanski političar
- 19. avgust — Džindžer Bejker, engleski muzičar, najpoznatiji kao suosnivač i bubnjar supergrupe Cream (prem. 2019)
- 23. avgust — Milan Vlajčić, srpski novinar, književnik i književni i filmski kritičar (prem. 2022)
- 27. avgust — Nikola Pilić, jugoslovenski i hrvatski teniser i teniski trener
- 29. avgust — Džon Bardon, engleski glumac (prem. 2014)
- 29. avgust — Džoel Šumaher, američki reditelj, scenarista i producent (prem. 2020)
Septembar uredi
- 5. septembar — Vilijam Devejn, američki glumac
- 5. septembar — Džordž Lejzenbi, australijski glumac i model
- 13. septembar — Borislav Mikelić, srpski privrednik i političar, predsednik Vlade Republike Srpske Krajine (1994—1995) (prem. 2018)
- 20. septembar — Nebojša Popov, srpski sociolog (prem. 2016)
- 29. septembar — Fikret Abdić, bosanskohercegovački privrednik i političar
Oktobar uredi
- 3. oktobar — Velibor Vasović, srpski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2002)
- 11. oktobar — Marija Bueno, brazilska teniserka (prem. 2018)
- 14. oktobar — Ralf Loren, američki modni dizajner, filantrop i preduzetnik
- 16. oktobar — Amansio Amaro, španski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2023)
- 18. oktobar — Li Harvi Osvald, američki marinac koji je osumnjičen za atentat na Džona Kenedija (prem. 1963)
- 24. oktobar — F. Mari Ejbraham, američki glumac
- 27. oktobar — Džon Kliz, engleski glumac, pisac, komičar, producent i pevač
- 30. oktobar — Grejs Slik, američka muzičarka i umetnica, najpoznatija kao pevačica grupa Jefferson Airplane, Jefferson Starship i Starship
Novembar uredi
- 2. novembar — Enriko Albertozi, italijanski fudbalski golman
- 5. novembar — Dragiša Stanković Čelik, jugoslovenski i srpski bokser (prem. 2015)
- 15. novembar — Jafet Koto, američki glumac (prem. 2021)
- 16. novembar — Miloš Žutić, srpski glumac (prem. 1993)
- 18. novembar — Margaret Atvud, kanadska pesnikinja, spisateljica, književna kritičarka, esejistkinja i ekološka aktivistkinja
- 20. novembar — Igor Mandić, hrvatski književni kritičar, novinar, esejista, feljtonista i polemičar (prem. 2022)
- 26. novembar — Mark Margolis, američki glumac (prem. 2023)
- 26. novembar — Tina Tarner, američka muzičarka i glumica (prem. 2023)
- 29. novembar — Matija Bećković, srpski pesnik i pisac
Decembar uredi
- 1. decembar — Li Trevino, američki golfer
- 8. decembar — Fahrudin Jusufi, jugoslovenski i srpski fudbaler (prem. 2019)
- 8. decembar — Zvezdan Čebinac, srpski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2012)
- 8. decembar — Srđan Čebinac, srpski fudbaler
- 26. decembar — Fil Spektor, američki muzičar i muzički producent (prem. 2021)
Nepoznat datum uredi
- Vikipedija:Nepoznat datum — Bogomil Đuzel, makedonski pisac
- Vikipedija:Nepoznat datum — Dušan Đurić, srpski glumac († 1969)
Smrti uredi
Januar uredi
- 18. januar — Dragiša Mišović, srpski lekar i komunista. (*1898)
- 28. januar — Vilijam Batler Jejts, irski književnik i Nobelovac. (*1865)
Februar uredi
- 10. februar — Pije XI, rimski papa. (*1857)
Mart uredi
- 2. mart — Hauard Karter, engleski arheolog
April uredi
- 2. april — Valeri Slavek, poljski političar. (*1879)
- 24. april — Luj Truselije, francuski biciklista. (*1881).
Maj uredi
- 25. maj — Frenk Dajson, engleski astronom. (*1868)
Jun uredi
- 4. jun — Pavle Popović, srpski filolog i književnik. (*1868)
- 29. jun — Mehmed Spaho, jugosloenski muslimanski političar. (*1883)
Jul uredi
- 27. jul — Milica Janković, srpska književnica. (*1881)
Septembar uredi
- 23. septembar — Zigmund Frojd, austrijski psiholog. (*1856)
Oktobar uredi
- 31. oktobar — Albreht, vojvoda od Virtemberga, virtemberški vojvoda i nemački feldmaršal
Novembar uredi
- 28. novembar — Džejms Nejsmit, tvorac košarke. (*1861)
- 30. novembar — Bela Kun, mađarski političar i revolucionar
Nobelove nagrade uredi
- Fizika — Ernest Orlando Lorens
- Hemija — Adolf Fridrih Johan Butenant i Leopold Ružička
- Medicina — Gerhard Domak
- Književnost — Frans Emil Silanpe
- Mir — Nagrada nije dodeljena
- Ekonomija — Nagrada u ovoj oblasti počela je da se dodeljuje 1969. godine
Vidi još uredi