5. oktobar

Ukoliko ste tražili članak o svrgavanju Slobodana Miloševića, pogledajte članak Svrgavanje Slobodana Miloševića.

5. oktobar (5.10.) je 278. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (279. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 87 dana.

Događaji

oktobar
P	U	S	Č	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

• 610 — U Carigradu, u crkvi Presvete Mudrosti (Aja Sofija) Iraklije (610—641.) krunisan za novog istočnorimskog (vizantijskog) cara. Iraklije je ostao upamćen kao veliki vojskovođa i reformator vizantijskog vojnog i administrativnog sistema.
• 1511 — Papa Julije II osnovao je Svetu ligu Aragona, Venecije i Papske države sa ciljem da odbrani jedinstvo crkve, ali i da istera Francuze iz Italije.
• 1796 — Pod pritiskom Francuske, Španija je objavila rat Velikoj Britaniji, koji je završen katastrofalnim porazom francusko-španske flote 1805. u bici kod Trafalgara.
• 1813 — Posle propasti Prvog srpskog ustanka, u selu Skeli, bežeći pred turskim okupatorima, pedeset žena i devojaka ne želeći da ih Turci obeščaste, skočile su u Savu, držeći se za ruke i utopile se.
• 1883 — Prvi evropski transkontinentalni ekspresni voz „Orijent ekspres“ krenuo je iz Pariza za Istanbul.
• 1900 — Persijski šah Muzafar ad Din Kadžar posetio Beograd i kralja Aleksandra I Obrenovića.
• 1908 —
  • Austrougarska aneksirala Bosnu i Hercegovinu.
  • Bugarski knez, nemački princ Ferdinand Koburg proglasio je nezavisnost Bugarske od Osmanskog carstva, a sebe carem Ferdinandom I.
• 1910 — Portugalija je posle obaranja kralja Manuela II proglašena republikom pod predsednikom Žuakimom Teofilom Fernandešom Bragom.
• 1915 — Snažnom artiljerijskom vatrom duž celog fronta na Dunavu, Savi i Drini, u Prvom svetskom ratu počela je ofanziva Centralnih sila na Srbiju.
• 1938 — Predsednik Čehoslovačke Edvard Beneš podneo je ostavku i otišao u izbeglištvo, nakon što je pod pritiskom Velike Britanije i Francuske prihvatio Minhenski sporazum kojim je Sudetska oblast ustupljena Hitlerovoj Nemačkoj.
• 1954 — Ujedinjeno Kraljevstvo, SAD, FNR Jugoslavija i Italija su potpisale Londonski sporazum o ukidanju Slobodne zone Trsta i dodeli zone B i manjeg dela zone A Jugoslaviji, a većeg dela zone A sa gradom Trstom Italiji.
• 1964 — U Zapadni Berlin je kroz tajno iskopan tunel ispod Berlinskog zida pobeglo 57 državljana Istočne Nemačke, što je bilo najveće masovno bekstvo od izgradnje zida 1961.
• 1969 — Bi Bi Si je emitovao prvu epizodu serije „Leteći cirkus Monti Pajtona“, koja je postala kultna emisija širom sveta.
• 1974 — Pet ljudi je poginulo, a 35 ranjeno u eksploziji bombi koje su irski nacionalisti bacili u dva bara u mestu Gildford u Engleskoj.
• 1983 — Lider poljskog pokreta „Solidarnost“ Leh Valensa dobio je Nobelovu nagradu za mir.
• 1988 — Čileanci su se na plebiscitu izjasnili protiv predloga da predsedniku Čilea Augustu Pinočeu bude produžen mandat do 1997. godine.
• 1989 — Nobelova nagrada za mir dodeljena je tibetanskom duhovnom vođi u izbeglištvu Dalaj Lami.
• 1994 —
  • U Švajcarskoj su pronađena tela 48 pripadnika sekte „Hram Sunca“ koji su izvršili obredno masovno samoubistvo.
  • Uspostavljen je Svetski dan učitelja.
• 1995 — Američki izaslanik za Balkan Ričard Holbruk uspeo je, nakon dva meseca pregovora sa Srbijom i Hrvatskom i liderima zaraćenih strana u Bosni, da postigne sporazum o prekidu vatre, koji je bio uvod u mirovne pregovore u Dejtonu.
• 2000 — Demonstracije 5. oktobra 2000. — posle neuspelih pokušaja policije da suzavcem rastera stotine hiljada demonstranata u centru Beograda, koji su protestovali zbog poništavanja predsedničkih izbora, građani su ušli u Saveznu skupštinu, a nešto kasnije i u zgradu državne Radio televizije Srbije. Pod pritiskom masa Slobodan Milošević sledećeg dana je priznao izborni poraz od kandidata Demokratske opozicije Srbije, Vojislava Koštunice.
• 2004 — U okviru kasarne Topčider, ispred podzemnog vojnog objekta Karaš pod nerazjašnjenim i kontroverznim okolnostima poginula su dvojica gardista Vojske Srbije i Crne Gore: Dragan Jakovljević i Dražen Milovanović

Rođenja

• 1713 — Deni Didro, francuski filozof i pisac. (prem. 1784)
• 1781 — Bernard Bolcano, češki matematičar i filozof. (prem. 1848)
• 1829 — Čester A. Artur, američki general i političar, 21. predsednik SAD. (prem. 1886)
• 1864 — Luj Limijer, francuski hemičar, industrijalac, reditelj i producent. (prem. 1948)
• 1919 — Vojteh Zamarovski, slovački istoričar antičkog sveta i pisac. (prem. 2006)
• 1919 — Donald Plezens, engleski glumac. (prem. 1995)
• 1921 — Drago Lang, narodni heroj Jugoslavije. (prem. 1942)
• 1929 — Borivoje Bora Stojanović, srpski glumac. (prem. 2008)
• 1936 — Vaclav Havel, pesnik i poslednji predsednik Čehoslovačke i prvi predsednik Češke. (prem. 2011)
• 1938 — Vilijam Votson, američki glumac. (prem. 1997)
• 1938 — Milan Čop, hrvatski fudbaler.
• 1940 — Milena Dravić, srpska glumica. (prem. 2018)
• 1947 — Brajan Džonson, engleski muzičar, najpoznatiji kao pevač grupe AC/DC.
• 1948 — Zoran Živković, srpski pisac.
• 1951 — Karen Alen, američka glumica.
• 1951 — Bob Geldof, irski muzičar, glumac i filantrop.
• 1952 — Harold Faltermajer, nemački muzičar, kompozitor i muzički producent.
• 1958 — Nil Degras Tajson, američki astrofizičar.
• 1960 — Kareka, brazilski fudbaler.
• 1967 — Gaj Pirs, australijski glumac.
• 1970 — Aleksandar Kristić, srpski fudbaler i fudbalski trener.
• 1971 — Nikola Ricoli, italijanski fudbalski sudija.
• 1971 — Derik Šarp, američko-izraelski košarkaš.
• 1972 — Grant Hil, američki košarkaš.
• 1975 — Kejt Vinslet, engleska glumica.
• 1976 — Ramzan Kadirov, ruski političar, treći predsednik Čečenske Republike.
• 1983 — Džesi Ajzenberg, američki glumac, pisac i dramaturg.
• 1983 — Florijan Majer, nemački teniser.
• 1983 — Niki Hilton, američki model i bogata naslednica.
• 1986 — Vladimir Bogdanović, srpski fudbaler.
• 1986 — Novica Veličković, srpski košarkaš.
• 1986 — Nikita Kurbanov, ruski košarkaš.
• 1990 — Federiko Delbonis, argentinski teniser.
• 1991 — Tornike Šengelija, gruzijski košarkaš.

Smrti

• 579 — Justin II Mlađi , vizantijski car (vladao 565—578)
• 1056 — Henrik III, car Svetog rimskog carstva. (rođ. 1017)
• 1805 — Čarls Kornvolis, britanski general i državnik.
• 1880 — Žak Ofenbah, francuski kompozitor nemačkog porekla (rođ. 1819)
• 1933 — Nikolaj Judenič, ruski general (rođ. 1862)
• 1957 — Hose Andrade, urugvajski fudbaler. (rođ. 1901)
• 1973 — Milunka Savić, srpska heroina Balkanskih i Prvog srpskog rata. (rođ. 1888)
• 1986 — Džejms Vilkinson, engleski matematičar i informatičar.
• 1990 — Đorđe Vukadinović, srpski i jugoslovenski fudbaler.
• 1996 — Simor Krej, računarski arhitekta, osnovao kompaniju Cray Research.
• 2001 — Emili Šindler, supruga Oskara Šindlera, filantrop.
• 2004 — Moris Vilkins, engleski naučnik i nobelovac (rođ. 1916).
• 2011 — Stiv Džobs, jedan od osnivača i glavni rukovodilac Epla i Piksara.

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma

Svetski dan učitelja