Alternativni izložbeni prostor
Alternativni izložbeni prostor (AIP) je bilo koji prostor koji nije tradicionalno i komercijalni predodređen da se koristi za organizovanje javnih izložbi umetničkih dela. Često je to prostor druge namene kao što je to prostor ispred prodavnice, skladište ili fabričko potkrovlje, koje može da se pretvari u prostor za izlaganje ili performanse od strane pojedinca ili grupe umetnika. Koncept alternative za izlaganje likovnih dela obuhvatio je i pitanje ekonomskog opstanka umatnika, koji nisu imali spoljnu finansijsku podršku i mogućnost da umetnici ostanu finansijski autonomni.[1] Umanjen tekst
Definicija uredi
Izraz „alternativni prostor“, koji se koristi od ranih 1970-ih osmislio je Brajan O' Doerti, konceptualni umetnik poznat i pod imenom Patrik Irlend, koji je od početkom 1970-ih, bio na čelu programa vizuelnih umetnosti u Nacionalnoj zadužbini za umetnost.[1]
Izraz se takođe često koristio u umetničkoj štampi 1970-ih, kao npr. u tekstu „Alternativni prostori – Soho stila“.
Krajem 1970-ih, britanski likovni kritičar Lorens Alovej dodao je ovom izrazu opštu definiciju alternativnih prostora Njujorka: „alternativni prostor je opšti termin koji se odnosi na različite načine na koje umetnici prikazuju njihov rad van komercijalnih galerija i formalno konstituisanih muzeja.[a]
Istorija uredi
Osvajanje prostora od strane umetnika je u početku izgledalo nemoguće. Dugo je trebalo da se ohrabre o omasove grupe koje su pokretale inicijative za osvajanje prostora, jer je na tom putu bilo mnogo prepreka, počev od odbijanja, kašnjenja i ravnodušnost nadležnih institucija. Međutim, motivacija umetnika, upornost i mnogo razgovora, ohrabrenja i uzajamnih saveta, doveli su do prvih uspešno osvojenih oblasti. Tako su vremenom prema rečima savetnika za umetnost Alana Švarcmana,...alternativni prostori bili centar američkog umetničkog života 1970-ih godina.
Za ove prostore umetnici su se kroz istoriju morali izboriti, a i danas to moraju činiti, jer u mnogim zemljama sveta ne postoji zvanična evidencija o napuštenim prostorima, ne postoji (javni) plan za njihovo korišćenje, ne raspisuju se aukcije za njihovu prodaju ili iznajmljivanje, ne postoje procedure niti mehanizmi za njihovo dobijanje za upotrebu (u svrhu opšteg dobra ili nešto slično).
Alternativni prostori u SAD uredi
_03_-_Sunflower_Park.jpg)
Sve je počelo 1970-ih, kada su počeli da se koriste alternativni prostori Njujorka kroz spontane inicijative avangardnih umetnika čija je želja bila da emancipuju umetnost od institucionalnih i komercijalnih pritisaka sveta umetnosti. Upotreba propadajućih urbanih prostora je stoga bila jedna od glavnih karakteristika ovih prostora. Većina njih je nestala, druge su asimilirali komercijalni ili institucionalni sistemi umetnosti.
Prvi alternativni prostori u Njujorku pojavili su se krajem 1960-ih u Sohou jednom od južnih okruga Menhetna, kada su umetnici početkom 1960-ih počeli ilegalno da se naseljavaju u napuštena potkrovljanekih od strane lokalnih manufaktura, i tako je Južni Hjuston postao centar umetničke avangarde Njujorka. Kako su se prvi umetnici doseljavali u Soho, manufaktura, kao i veleprodaja i maloprodaja već su napustili većinu objekata ovog industrijskog naselja. Budućnost Soho je takođe bila ugrožena važnim planovima urbanog restrukturiranja. Jedan od najambicioznijih planova imao je urbanista Robert Moses, čiji je projekat – Autoput na Donjem Menhetnu – bio da se preko juga ostrva ubaci autoput sa deset traka Istok-Zapad, povezujući Nju Džersi sa Bruklinom preko tunel i mosta Ist River. Projekat je grad odobrio 1960. godine i od tada se suočio sa nemilosrdnim i veoma organizovanim otporom, u kojem su umetnici Sohoa formirali jaku grupu, koja je zajedno sa stanovnicima Soho bila veoma glasna protiv izgradnje autoputa, jer je njihovo prisustvo u okrugu kao stanovnika postalo nelegalno sve do 1971. godine zbog strogih zakona o urbanom zoniranju. Uprkos svim ovim pravilima i ograničenjima, upravo je u Sohou započeo pokret urbanog i ekonomskog preporoda juga Menhetna. Do sredine 1960-ih, politička uključenost umetnika bila je dovoljno jaka da spase okrug od rušenja, a njihovo prisustvo u susedstvu je takođe označilo početke intenzivnog umetničkog života, u kojem su alternativni prostori igrali ključnu ulogu.[1]
Među prvim alternativnim prostorima koji su otvoreni u oktobru 1970. godine je 112 Greene Street/ Vorkshop, prostor koji je nosio veoma neutralan naziv svoje adrese; njen izložbeni i radni prostor nalazio se u prizemlju i suterenu zgrade u vlasništvu umetnika. Studio Džefrija Lua koji se nalazio na drugom spratu. 112 Greene Street/ Vorkshop zadržao je svoj prvobitni naziv do kasnih 1970-ih kada se umetnik preselio a prostor preimenovan u Vhite Columns .[1]
Među pedesetak alternativnih prostora koji su se pojavili u Njujorku od 1968. do 1985. godine nisu svi bili smešteni u Sohou, niti su svi bili ateljei bivših umetnika. Ipak, svi su nastal iz spontanih inicijativa lokalnih umetnika i svaki je posedovao svoj prepoznatljiv identitet, ocrtan svojom strukturom (umetnička zadruga, privatni studio, neprofitna grupa), kao i raznovrsnošću njihovih umetničkih aktivnosti (instalacije , performansi, video umetnost...).
Svi ovi prostori su se pojavili u uzburkanoj društvenoj i političkoj klimi koja ih je učinila specifičnim sa strogo istorijskog stanovišta; većina njih je takođe otvorena bez ikakvih spoljnih sredstava i njihova struktura i tako su ostala prilično neformalna tokom prvih godina njihovog postojanja. Administratori su bili sami umetnici.[1]
Druga generacija alternativnih prostora u SAD rođena je posle 1976: Alternativni muzej, Frenklin peć, Štampane stvari, Centar za crtanje, Novi muzej, Moda mode.[1]
Ipak, razlikovanje prve i druge generacije alternativnih prostora u SAD ostavlja pitanje identiteta bez odgovora; po kojim osnovama i karakteristikama (umetničkim i/ili administrativnim) je 1970-ih umetnički prostor definisan kao „alternativan“?[1]
Vrste alternativnih izložbenih prostora uredi
Prema istraživanjima Zavod za proučavanje kulturnog razvitka u Srbiji se kao alternativni izložbeni prostori mogu koristiti:[2]
- Napušteni ili raseljeni stambeni objekti
- Vojni objekti
- Objekti kinematografskog nasleđa
- Industrijski objekti i skladišta
- Saobraćajno-komunikacijski objekti
- Poslovni objekti
- Objekti za kulturno-umetničke aktivnosti i zabavu
- Školski objekti i objekti za naučna istraživačke aktivnosti
- Turistički i ugostiteljski objekti
- Ostali objekti
Razlika između muzeja i galerija i AIP uredi
Kako su alternativni prostori napustili tradicionalne standarde izlaganja umetnosti koje postavljaju muzeji i galerije, promenila se i formulacija jer oni: nisu organizovali izložbe, već emisije ili radionice, u kojima su gledaoci bili pozvani da učestvuju na različite načine, umesto da se upuštaju u puku kontemplaciju naizgled autonomnih i samodovoljnih umetničkih objekata.[1]
Koncept alternative je obuhvatio i pitanje ekonomskog opstanka. U zavisnosti od njihove unutrašnje strukture, svaki tip alternativnog prostora je funkcionisao na istoj finansijskoj osnovi; većina umetničkih ateljea koji su pretvoreni u izložbene prostore, bar u početku, nisu imali nikakvu spoljnu finansijsku podršku i ostali su finansijski autonomni.[1] Ali čak i da su postojala finansijska pravila oko organizovanja izložbi, vrlo malo novca je cirkulisalo.
Kad god su bili registrovani kao neprofitne organizacije, alternativni prostori su često imali koristi od javnog ili privatnog novca za pokretanje svojih aktivnosti.
Problemi uredi
Uprkos svim navedenim dobrim strana altarnativnog prostora, bet raznes finansijske podrške, alternativni prostori su se stalno nalazili na ivici bankrota. Zbog njihovog neprofitnog poslovanja, njihov ekonomski opstanak bio je vezan za različite izvore privatnih ili javnih subvencija koje su im mogle pomoći da se bave svojim umetničkim aktivnostima, uz poštovanje njihove autonomije. Ovakvo stanje finansijske nestabilnosti je stoga bilo inherentno i gotovo neizbežno, što takođe objašnjava činjenicu da su mnogi prostori bili prinuđeni da se zatvore ubrzo nakon otvaranja.[1]
Postojanje sve većeg broja javnih grantova i subvencija dodeljenih umetnicima i alternativnim prostorima pomoglo je drugim prostorima da ostvare svoje aktivnosti sve do 1970-ih ali i kasnije, pa neki od njih funkcionišu sve do danas.[1]
Napomene uredi
- ^ To uključuje korišćenje ateljea kao izložbenog prostora, privremeno korišćenje zgrada za rad na licu mesta i zadruge umetnika, bilo u svrhu postavljanja jedne izložbe ili za vođenje galerije na dugoročnoj osnovi