Википедија

Antonio Karlos Žobim

Antonio Karlos Žobim (port. Antonio Carlos Jobim; Rio de Žaneiro, 25. januar 1927 — Njujork, 9. decembar 1994) je bio brazilski kompozitor i pijanista, i tvorac muzičkog stila bosa nova sa Žoao Žilbertom. Njegove najpoznatije kompozicije su "Garrota de Ipanema" ("The Girl from Ipanema"), "Corcovado", "Desafinado", "One Note Samba", "Insensatez", i mnoge druge, komponovane uglavnom početkom šezdesetih. Među izvođačima njegove muzike su Žoao Žilberto, Aštrud Žilberto, Sten Gec, Ela Ficdžerald, i mnogi drugi džez muzičari i pevači.[1]

Antonio Karlos Žobim
Lični podaci
Datum rođenja(1927-01-25)25. januar 1927.
Mesto rođenjaRio de Žaneiro, Brazil
Datum smrti9. decembar 1994.(1994-12-09) (67 god.)
Mesto smrtiNjujork, SAD

Godine 1965, album Gec/Gilberto je bio prvi džez album koji je osvojio Gremi nagradu za album godine. Takođe je osvojio nagradu za najbolji džez instrumentalni album – pojedinačni ili grupni i za najbolji projektovani album, neklasični. Singl sa albuma „Garota de Ipanema” („Devojka iz Ipanema”), koji je komponovao Žobim, postao je jedna od najsnimljenijih pesama svih vremena, a album je osvojio i nagradu za ploču godine. Žobim je komponovao mnoge pesme koje su sada uključene u džez i pop standardne repertoare. Pesmu „Devojka iz Ipanema“ drugi izvođači su snimili preko 240 puta.[2] Njegov album iz 1967. sa Frenkom Sinatrom, Francis Albert Sinatra & Antônio Carlos Jobim, nominovan je za album godine 1968.

Rani život uredi

Antonio Karlos Žobim rođen je u okrugu srednje klase Tijuka u Rio de Žaneiru. Njegov otac, Horhe de Oliveira Žobim (Sao Gabriel, Rio Grande do Sul; 1889–1935), bio je pisac, diplomata, profesor i novinar. On je poticao je iz ugledne porodice, bio je pranećak Hozea Martinsa da Kruza Žobima,[3] senatora, državnog savetnika i lekara cara Dom Pedra II. Dok je studirao medicinu u Evropi, Žoze Martins je svom prezimenu dodao Žobim, odajući počast selu odakle je njegova porodica u Portugalu, župi Santa Kruz de Žovim, Porto.[4][5] Njegova majka, Nilza Brasileiro de Almeida (oko 1910–1989), bila je delimično starosedelačkog porekla iz severoistočnog Brazila.[6]

Muzički uticaji uredi

Žobimovi muzički koreni bili su čvrsto usađeni u delo Pikinguinha, legendarnog muzičara i kompozitora koji je započeo modernu brazilsku muziku 1930-ih. Među njegovim učiteljima bili su Lucija Branko i od 1941. godine Hans-Joahim Kelrojter, nemački kompozitor koji je živeo u Brazilu i uveo atonalnu i dvanaesttonsku kompoziciju u zemlji. Na Žobima su takođe uticali francuski kompozitori Klod Debisi i Moris Ravel, kao i brazilski kompozitori Ari Barozo i Hejtor Vilja-Lobos, koji je opisan kao Žobimov „najvažniji muzički uticaj“.[7] Među mnogim temama, njegovi tekstovi su govorili o ljubavi, samootkrivanju, izdaji, radosti i posebno o pticama i prirodnim čudima Brazila, poput šume „Mata Atlantika“, likovima brazilskog folklora i njegovom rodnom gradu Rio de Žaneiru.

Karijera uredi

Žobim je četrdesetih godina prošlog veka počeo da svira klavir po barovima i noćnim klubovima Rio de Žaneira, a početkom 1950-ih radio je kao aranžer u studiju Kontinental, gde je snimio svoju prvu kompoziciju aprila 1953, kada je brazilski pevač Maurici Moura snimio je Incerteza, kompoziciju Toma Žobima sa tekstom Njutna Mendonse.[8][9]

Godine 1958. brazilski pevač i gitarista Žoao Žilberto snimio je svoj prvi album sa dve najpoznatije pesme Toma Žobima: Desafinado i Chega de Saudade. Ovaj album inauguriše pokret Bosa Nova u Brazilu. Sofisticirane harmonije njegovih pesama privukle su pažnju džez muzičara u Sjedinjenim Državama, uglavnom nakon prvog nastupa Toma Žobima u Karnegi holu, 1962.[10]

Lični život uredi

Žobim je bio oženjen Terezom Oterom Hermani od 15. oktobra 1949. i sa njom je imao dvoje dece: Paula Žobima (rođen 1950), arhitekta i muzičar, (otac Danijela Žobima (rođenog 1973) i Dore Žobim (rođene 1976)); i Elizabet „Bet” Žobim (rođene 1957), slikarke. Žobim i Tereza su se razveli 1978. Dana 30. aprila 1986. oženio se 29-godišnjom fotografkinjom Anom Beatriz Lontra, sa kojom je imao još dvoje dece: Žoao Franciska Žobim (1979–1998) i Marija Luiza Helena Žobim (rođena 1987). Danijel, Paulov sin, sledio je put svog dede postavši pijanista i kompozitor,[11] i izveo je „Devojku sa Ipaneme“ tokom ceremonije otvaranja Letnjih olimpijskih igara 2016. u Rio de Žaneiru.[12]

Smrt uredi

 
Žobimov grob na groblju Svetog Jovana Krstitelja u Rio de Žaneiru

Početkom 1994. godine, nakon što je završio svoj album Antonio Brasileiro, Žobim se požalio svom doktoru Robertu Hugu Kosta Limi na probleme sa mokrenjem. Podvrgnut je operaciji u bolnici Maunt Sinaj u Njujorku 2. decembra 1994. godine. Dana 8. decembra, dok se oporavljao od operacije, imao je srčani zastoj uzrokovan plućnom embolijom, a dva sata kasnije još jedan zastoj srca, od kojeg je preminuo.[13] Iza njega su ostala deca i unuci. Njegov poslednji album Antonio Brasileiro objavljen je posthumno tri dana nakon njegove smrti.

Njegovo telo je sahranjeno 20. decembra 1994. Sahranjen je na groblju Svetog Jovana Krstitelja u Rio de Žaneiru.[14]

Ostavština uredi

Žobim je bio inovator u upotrebi sofisticiranih harmonskih struktura u popularnoj pesmi. Neki od njegovih melodijskih obrta, kao što je melodija koja insistira na durskom sedmom akordu, postali su uobičajena pojava u džezu nakon što ih je on koristio.[15]

Među brazilskim saradnicima i tumačima Žobimove muzike su Vinisijus de Moraes, Žoao Žilberto (često se smatra kokreatorom ili tvorcem bosa nove), Čiko Buarke, Edu Lobo, Gal Kosta, Elis Regina, Serđo Mendes, Aštrud Žilberto i Flora Purim. Značajne aranžmane Žobimovih kompozicija napisali su Eumir Deodato, Nelson Ridl, a posebno dirigent/kompozitor Klaus Ogerman.[16]

On je osvojio nagradu za životno delo na 54. dodeli Gremi nagrada 2012. godine.[17] Kao posthumni omaž, 5. januara 1999. godine, opština Rio de Žaneiro promenila je naziv međunarodnog aerodroma Galeao u Riju, koji se nalazi na ostrvu Governador, da nosi ime ovog kompozitora. Aerodrom Galeao se eksplicitno pominje u njegovoj kompoziciji „Samba do Aviao“. Godine 2014. Žobim je posthumno primljen u Kuću slavnih latino tekstopisca.[18] Magazin Bilbord je 2015. proglasio Žobima za jednog od 30 najuticajnijih latino umetnika svih vremena.[19]

Američki savremeni džez pevač Majkl Franks posvetio je svoj album Napuštena bašta iz 1995. sećanju na Žobima.[20] Engleski pevač i tekstopisac Džordž Majkl često je priznavao Žobimov uticaj. Njegov album Older iz 1996. godine bio je posvećen Žobimu,[21] a on je snimio „Desafinado” na Red Hot + Rio (1996) sa Astrud Gilberto.

Zvanična maskota Letnjih paraolimpijskih igara 2016. u Rio de Žaneiru, Tom, dobila je ime po njemu.[22]

Diskografija i kompozicije uredi

[23]

Reference uredi

  1. ^ „Rio unveils statue of father of bossa nova Tom Jobim”. Euronews. 10. 12. 2014. 
  2. ^ „Ecad divulga rankings no centenario de Vinicius de Moraes”. UOL. Pristupljeno 8. 8. 2014. 
  3. ^ Programa Roda Viva (TV Cultura), entrevista Tom Jobim Domingo, 19 de Dezembro de 1993 (PGM0385) Online transcription and video of the interview Arhivirano 6 jul 2011 na sajtu Wayback Machine
  4. ^ CORADINI, O. L.: Important families and the professional elite within brazilian medicine. História, Ciências, Saúde—Manguinhos, III (3) 425–466, November 1996 – February 1997. Online .pdf Arhivirano 5 jun 2011 na sajtu Wayback Machine
  5. ^ SILVA, Innocêncio Francisco da: Diccionario Bibliographico Portuguez: Applicaveis a Portugal e ao Brasil, Lisboa 1860, p. 62
  6. ^ Cabral, Sergio (1987). Tom Jobim. : Texto de Sergio Cabral. The Archive of Contemporary Music. Rio de Janeiro : CBPO. 
  7. ^ Ewans, Michael; Halton, Rosalind; Phillips, John A. (2004). Music Research: New Directions for a New Century (na jeziku: engleski). Cambridge Scholars Press. ISBN 978-1-904303-35-0. 
  8. ^ Béhague, Gerard (2001), „Jobim, Antônio Carlos [Tom]”, Oxford Music Online, Oxford University Press, doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.44182 
  9. ^ „Incerteza”. Jobim Institute. 
  10. ^ „Tom Jobim”. portal.jobim.org. Arhivirano iz originala 28. 05. 2020. g. Pristupljeno 28. 9. 2019. 
  11. ^ Cohen, Aaron (13. 9. 2012). „Bebel Gilberto doesn't let her family legacy be a road map”. Chicago Tribune. Pristupljeno 23. 4. 2013. 
  12. ^ Cantor-Navas, Judy (17. 8. 2016). „'Girl From Ipanema' Makes Olympic Comeback”. Billboard. Pristupljeno 6. 5. 2018. 
  13. ^ Cabral, Sergio (2008): Antônio Carlos Jobim – Uma Biografia (1st Edition). São Paulo, Brazil: IBEP Nacional. ISBN 85-7865-011-5
  14. ^ Jonglez, Thomas (22. 6. 2016). „Finding peace with the 'little angels' of Rio's São João Batista cemetery”. The Guardian. Pristupljeno 18. 9. 2021. 
  15. ^ MacDowell, João; The Harmonic Development of Brazilian Song, Rio de Janeiro,1999.
  16. ^ Red Bull Music Academy (2005) Eumir Deodato – Boy from Rio Pt. 1, Accessed 6 December 2006. Arhivirano 25 oktobar 2006 na sajtu Wayback Machine
  17. ^ Mendes, Sergio (31. 1. 2012). „Lifetime Achievement Award: Antonio Carlos Jobim”. The Recording Academy. Pristupljeno 23. 4. 2013. 
  18. ^ „Special Awards – Latin Songwriters Hall of Fame”. Latin Songwriters Hall of Fame. 2013. Pristupljeno 23. 3. 2014. 
  19. ^ „The 30 Most Influential Latin Artists of All Time”. Billboard. 28. 4. 2015. Pristupljeno 1. 5. 2015. 
  20. ^ O'Toole, Kit (26. 3. 2008). „Michael Franks's Abandoned Garden an Eloquent Tribute to Jobim”. Blogcritics Music. Arhivirano iz originala 13. 04. 2012. g. Pristupljeno 9. 3. 2012. 
  21. ^ „Serious George Is Back”. Newsweek. 19. 5. 1996. 
  22. ^ Rio 2016 (15. 12. 2014). „Rio 2016 Paralympic mascot named 'Tom'”. Official Website of the Paralympic Movement. International Paralympic Committee. Pristupljeno 8. 8. 2016. 
  23. ^ „Browsing Discos by Date”. jobim.org. Pristupljeno 28. 9. 2019. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Antonio Karlos Žobim na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Антонио_Карлос_Жобим&oldid=27551625”