Antonije Todorović
Antonije Todorović Šarplaninac (Prizren, 1880 — Beograd , 1970), je bio srpski učitelj, nacionalni predstavnik Srba u Osmanskom carstvu i član četničke organizacije u Staroj Srbiji, današnjoj Makedoniji, za vreme četničke akcije početkom 20. veka.[1]
Biografija uredi
Rodio se u (Prizrenu u zanatlihjsko-trgovačkoj porodici. Završio je Prizrensku bogosloviju 1897. Iste godine postao je učitelj u srpskoj školi u Velesu, a od 1902. u Bitolju, da bi 1904. postao učitelj u srpskoj građanskoj školi u Kumanovu. Formiranjem srpske četničke organizacije postaje član i vodeća ličnost njenog odbora u Kumanovu.[2] Zajedno sa učiteljem Jovanom Cakićem, Lazarom Božovićem i protom Atanasijem Petrovićem Taškom formirao je gradski odbor srpske četničke organizacije u Kumanovu tokom 1904. Taj odbor uspostavljen je u jesen 1904. godine i imao je zadatak da obaveštava, snabdeva i izdržava srpske čete u Kumanovskoj kazi. Kada je komitet VMRO-a ubio srpskog protu Atanasija Petrovića Taška 14. 1. 1905. u Kumanovu odbor srpske organizacije rešio je da za osvetu ubije egzarhijskog, odnosno bugaraškog protu Aleksandra na dan četrdosetodnevnog pomena Tašku, glavni organizator ubistva bio je Todorović.[3][4]
Iako je nakratko bio u opasnosti da bude uhapšen, Todorović je izbegao zatvaranje, ali je već 1906. morao da pobegne u Srbiju, jer je u hartijama poginulih srpskih četnika na Čelopeku nađeno njegovo ime. U tursku se vraća nakon Mladoturske revolucije i postaje je poslanik za Krivu Palanku i okolinu Prve skupštine Srba u Osmanskom carstvu. Nakon mladoturskog prevrata do 1912. bio je upravitelj srpskih škola za Krivopalanačku kazu. Bio je narodni poslanik u privremenom narodnom predstavništvu SHS 1921. godine. Posle Prvog svetskog rata dobio je mesto školskog nadzornika u Prizrenu. Svoje političko delovanje Todorović je nastavio kao kao jedan od pristalica Jaše Prodanovića i Republikanske stranke. Nabrajajući članove Republikanske stranke koji su bili bliski sa Ravnogorskim pokretom dr Dragoljub Jovanović je dodao: „Sa Dražom je bio povezan i veliki Srbin iz Prizrena Anta Todorović.”[5] Godine 1954. uputio je otvoreno pismo Miroslavu Krleži zbog koga je osuđen na tri godine zatvora. Umro je u Beogradu u 91 godini života.[6]
Izvori uredi
- ^ Vučetić, Biljana (2007). „Prilog za biografiju Antonija Todorovića (1880-1971)” (PDF). Istorijski časopis. 55: 265-277. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 03. 2018. g. Pristupljeno 06. 08. 2017.
- ^ Vučetić, Biljana (2007). „Sećanja Antonija Todorovića na revolucionarnu akciju srpskog naroda u Turskoj 1904-1914 godine” (PDF). Mešovita građa. 28: 256-305. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 10. 2015. g. Pristupljeno 06. 08. 2017.
- ^ S. Krakov, Plamen četništva, Beograd 1930, 182-190.
- ^ V. Ilić, Srpska četnička akcija 1903-1912, Beograd 2006, 48.
- ^ Jovanović, Dragoljub (1975). Ljudi, ljudi... Beograd. str. 111.
- ^ Biljana Vučetić, Srpska revolucionarna Organizacija u osmanskom Carstvu na početku 20. veka, Istorijski časopis 53 (2006),368-371.
Spoljašnje veze uredi