Armenijaka
Tema Armenijaka (grčki: Άρμενιακόν) je bila vizantijska tema u severozapadnoj Maloj Aziji.
| θέμα Άρμενιάκων | |
|---|---|
| 7. vek—1073. | |
 Tema Armenijaka oko 780. godine | |
| Regija | Mala Azija |
| Zemlja | Turska |
| Događaji | |
| Istorija | |
• Uspostavljeno | 7. vek |
• Ukinuto | 1073. |
Istorija uredi
Armenijaka je jedna od četiri prvobitne teme,[1] uspostavljena sredinom 7. veka na teritoriji Male Jermenije (takođe poznate i kao Armenija Minor). Iako postoje indicije da je tema postojala još tokom vladavine cara Iraklija[2], tj. oko 629. godine, tema Armenijaka se prvi put pominje u istorijskim izvorima tokom ustanka generala Saborija 667/8. godine[3]. Sledeći put pominje se na pečatu iz 717/718. godine[4]. Tema je verovatno, kao i ostale maloazijske teme, nastala tokom prvog talasa muslimanskih osvajanja 640-tih godina[5]. Tada je vojska magistar milituma Jermenije povučena i naseljena u oblasti Ponta, Paflagonije i Kapadokije, dajući ime novonastaloj temi.[6]
Centar teme Armenijake bio je u Amaseji koja je bila i sedište stratega. U 9. veku temu je naseljavalo oko 9000 ljudi koji su živeli u 17 tvrđava. Veličina i značaj Armenijake bili su veliki, a njene snage su učestvovale u nekoliko pobuna tokom 8. veka. Zbog toga je u 9. veku tema podeljena na Harsianon i Kapadokiju. Godine 819. primorske teme Paflagonija i Haldija odvojene su od Armenijake. Tema Koloneja osnovana je 863. godine. Armenijaka je svedena na oblast zapadnog Ponta.[7][8]
Armenijaka je ostala u vizantijskim rukama do kraja 11. veka. Međutim, nakon katastrofalnog poraza Vizantije kod Mancikerta, franački plaćenici pod Ruselom od Baliola preuzeli su kontrolu nad temom kojom su upravljali nekoliko meseci. Vizantijsku vlast ponovo je uspostavio Aleksije Komnin.[9] Ubrzo su Armenijaku osvojili Seldžuci. Održalo se samo nekoliko primorskih vizantijskih uporišta. Carevi dinastije Komnin uspeli su da osvoje primorske oblasti teme, ali Armenijaka nikada nije obnovljena.
Poznati stratezi Armenijake uredi
- Saborije (?-668)
- Artavazd Ikonoljub (oko 717)
- Aleksije Mozel (oko 790/792)
- Varda Foka Stariji (oko 941)
- Jovan Haldejski (oko 995)
Reference uredi
- ^ Ostrogorski 1969, str. 114
- ^ Haldon 1999, str. 315.
- ^ Kazhdan 1991, str. 177.
- ^ Ragia 2009, str. 217.
- ^ Haldon 1997, str. 214–216
- ^ Haldon 1999, str. 73, 112.
- ^ Kazhdan 1991, str. 177, 1138, 1579.
- ^ Treadgold 1995, str. 31.
- ^ Haldon 1999, str. 91–92, 269
Literatura uredi
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Gyftopoulou, Sofia (20. 5. 2003). „el:Αρμενιάκων Θέμα”. Encyclopedia of the Hellenic World: Asia Minor (na jeziku: Greek). Foundation of the Hellenic World. Pristupljeno 7. 10. 2009.
- Haldon, John F. (1997). Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-31917-1.
- Haldon, John F. (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204. London, United Kingdom: University College London Press (Taylor & Francis Group). ISBN 978-1-85728-495-9.
- Kazhdan, Alexander Petrovich, ur. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- McGeer, Eric; Nesbitt, John W.; Oikonomides, Nicolas, ur. (2001). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, Volume 4: The East. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 978-0-88402-282-4.
- Pertusi, A. (1952). Constantino Porfirogenito: De Thematibus (na jeziku: Italian). Rome, Italy: Biblioteca Apostolica Vaticana.
- Ragia, Efi (2009). „The Geography of the Provincial Administration of the Byzantine Empire (ca 600-1200): I.1. The Apothekai of Asia Minor (7th-8th c.)”. Byzantine Symmeikta. 19: 195—245. Arhivirano iz originala (PDF) 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 09. 04. 2016.
- Treadgold, Warren T. (1995). Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3163-8.