Australijski fudbal
Australijski fudbal (engl. Australian rules football)[2] je kolektivni, kontaktni sport koji se igra sa jajastom loptom, na terenu jajastog oblika, između dve ekipe sa po 18 igrača u postavi. U australijskom fudbalu ima elemenata ragbija, fudbala i košarke. To je najpopularniji sport u Australiji.[3][4]
 Rakman se ispinje iznad svog protivnika da bi izborio za loptu | |
| Najviše upravno telo | AFL komisija |
|---|---|
| Nadimci | Fudbal, futi, Ozi pravila |
| Prvi put igran | Maj 1859 u Melburnu, Viktorija, Australija |
| Registrovani igrači | 1.404.176 (2016)[1] |
| Klubovi | 25.770 (2016)[1] |
| Karakteristike | |
| Kontakt | Pun |
| Članovi tima | 22 (18 na terenu, 4 zamene) |
| Mešani pol | Do uzrasta od 14 |
| Tip | Na otvorenom |
| Oprema | Fudbal |
| Prisustvo | |
| Olimpijada | Demonstracioni sport, Letnje olimpijske igre 1956. |
.jpg)
Tokom opšte igre igrači se mogu postaviti bilo gde na terenu i koristiti bilo koji deo tela za pomeranje lopte. Primarne metode su šutiranje, bacanje rukom i trčanje sa loptom. Postoje pravila o načinu rukovanja loptom, na primer, igrači koji trče s loptom moraju povremeno da odskoče loptu od zemlje ili da dodirnu loptom zemlju. Bacanje lopte nije dozvoljeno i igrači ne smeju da drže loptu. Karakteristična osobina igre je mark, gde se igračima bilo gde na terenu koji uhvate loptu iz udarca (pod određenim uslovima) dodeljuje posedovanje.[5] Posedovanje lopte je sporno u svakom trenutku, osim kada se vrši slobodan udarac ili mark. Igrači mogu da se uhvate u koštac koristeći svoje ruke ili celo telo da bi ometali protivnike. Opasan fizički kontakt (poput guranja protivnika u leđa), ometanje pri markiranju i namerno usporavanje igre obeshrabruju se slobodnim udarcima, kaznama na daljinu ili suspenzijom za određeni broj mečeva, u zavisnosti od težine povrede. U igri su česta fizička nadmetanja, spektakularno markiranje, brzo kretanje igrača i lopte i visoki brojevi bodova.
Poreklo sporta može se pratiti na fudbalskim utakmicama odigranim u Melburnu, u državi Viktorija, 1858. godine, inspirisanim engleskim fudbalskim igrama u javnoj školi. U težnji da se razvije igru koja više odgovara odraslima i australijskim uslovima, Fudbalski klub Melburna je objavio prva pravila australijskog fudbala u maju 1859. godine, što ih čini najstarijim od glavnih svetskih fudbalskih kodeksa.[6][7]
Australijski fudbal ima najveću posećenost gledalaca i televizijsku gledanost od svih sportova u Australiji,[8][9] dok je Australijska fudbalska liga (AFL), jedino profesionalno takmičenje u ovom sportu, kao najbogatije sportsko telo u državi.[10] Veliko finale AFL-a, koje se svake godine održava na terenu za kriket u Melburnu, predstavlja najposećeniji događaj klupskog prvenstva na svetu. Ovaj sport se takođe igra na amaterskom nivou u mnogim zemljama i to u nekoliko varijacija. Pravilima ovog sporta upravlja AFL komisija uz savetodavnu podršku Odbora igre u pogledu AFL zakona.
Naziv uredi
Australijski fudbal je poznat pod nekoliko naziva, uključujući "Ozi pravila", fudbal i futi ("fuca", prim. prev.).[11] U nekim regionima Australijska fudbalska liga naziva igru AFL po svom akronimu.[12]
Istorija australijskog fudbala uredi
Ovaj sport izmislio Tom Vils u Melburnu 1858. Prva istorijska utakmica je odigrana između dve školske ekipe u Melburnu iste godine. Australijski fudbal se najpre igrao u Viktoriji, a onda se proširio i na ostale krajeve. 1879. odigrana je utakmica između Viktorije i Južne Australije. Igrači australijskog fudbala su već krajem 19. veka počeli da zarađuju od ovog sporta. 1896. formirana je Fudbalska liga Viktorije. Mnogi poznati igrači australijskog fudbala su izgubili živote u dva svetska rata. 1990. konačno je stvorena čuvena Australijska fudbalska liga (AFL).
Pravila australijskog fudbala uredi
Dimenzije terena su 135, 185, 110 i 155 metara. Teren je ovalnog oblika i sličan je terenu za kriket. Jedna ekipa ima 22 igrača, 18 u startnoj postavi i 4 rezerve, to su napadači, igrači odbrane, igrači sredine terena, krila, centri, rakmeni i roveri. Utakmica traje ukupno 80 minuta, 4 četvrtine po 20 minuta. Cilj igre je loptom pogoditi gol. Tokom igre, igrači mogu da se kreću i postave kako žele, a imaju pravo i rukama i nogama dodavati jajastu loptu saigračima. Striktno su određena pravila kako se mogu kretati igrači sa loptom. Kada igrač zatraži "mark" i uhvati loptu, ima pravo da neometan šutne na gol. Gol vredi 6 poena. Igrači koriste ruke da bi oborili protivnika. Ovo je kondiciono jako zahtevan sport.
Popularnost australijskog fudbala uredi
Danas u svetu ima 1 404 176 registrovanih igrača australijskog fudbala i 25 770 registrovanih klubova australijskog fudbala. Australijski fudbal je najpopularniji sport u Australiji, ali ni u jednoj drugoj zemlji se ne igra na nekom ozbiljnom, profesionalnom nivou. Postoje amaterske lige australijskog fudbala u nekoliko desetina država širom sveta. Prosečna posećenost na utakmicama AFL je oko 33 000 gledalaca, dok se finale igra i pred 100 000 gledalaca. Milioni Australijanaca ne dolaze na stadion, ali prate ovaj sport na televiziji. Preko 875 000 ljudi u Australiji su članovi navijačkih klubova AFL.
Reference uredi
- ^ a b Collins, Ben (22 November 2016). "Women's football explosion results in record participation", AFL. Retrieved 22 November 2016.
- ^ „About the AFL: Australian Football (Official title of the code)”. Australian Football League. Pristupljeno 20. 6. 2017.
- ^ SAMO ZA KLADIONIČARE: Australijski fudbal objašnjen u 5-minutnom klipu (VIDEO) | Telegraf - Nanovije vesti
- ^ Introduction to Australian Football | United States Australian Football League
- ^ 2012 Laws of the game Arhivirano 22 maj 2012 na sajtu Wayback Machine Section 14, page 45
- ^ History Arhivirano 13 decembar 2007 na sajtu Wayback Machine Official Website of the Australian Football League
- ^ Wendy Lewis; Simon Balderstone; John Bowan (2006). Events That Shaped Australia. New Holland. str. 61. ISBN 978-1-74110-492-9.
- ^ Kwek, Glenda (26 March 2013). "AFL leaves other codes in the dust", The Sydney Morning Herald. Retrieved 18 December 2016.
- ^ "AFL is clearly Australia’s most watched Football Code, while V8 Supercars have the local edge over Formula 1" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. avgust 2020) (14 March 2014), Roy Morgan. Retrieved 18 December 2016.
- ^ "The richest codes in world sport: Forget the medals, these sports are chasing the gold" (8 May 2014). Courier Mail. Retrieved 9 October 2016.
- ^ „History website”. Footy.com.au. Arhivirano iz originala 19. 2. 2010. g. Pristupljeno 19. 2. 2010.
- ^ Connolly, Rohan (22. 3. 2012). „Name of the game is up in the air in NSW”. The Age. Pristupljeno 4. 4. 2012.
Literatura uredi
- Blainey, Geoffrey (2010). A Game of Our Own: The Origins of Australian Football. Black Inc. ISBN 9781863954853.
- Coventry, James (2015). Time and Space: The Tactics That Shaped Australian Rules and the Players and Coaches Who Mastered Them. HarperCollins. ISBN 978-0-7333-3369-9.
- de Moore, Greg (2011). Tom Wills: First Wild Man of Australian Sport. Allen & Unwin. ISBN 978-1-74237-598-4.
- Hess, Rob (2008). A National Game: The History of Australian Rules Football. Viking. ISBN 978-0-670-07089-3.
- Hess, Rob; Lenkic, Brunette (2016). Play On! The Hidden History of Women's Australian Rules Football. Bonnier Zaffre. ISBN 9781760063160.
- Hibbins, Gillian; Mancini, Anne (1987). Running with the Ball: Football's Foster Father
. Lynedoch Publications. ISBN 978-0-7316-0481-4. - Hibbins, Gillian (2008). „Men of Purpose”. Ur.: Weston, James. The Australian Game of Football: Since 1858. Geoff Slattery Publishing. str. 31—45. ISBN 978-0-9803466-6-4.
- Hibbins, Gillian (2013). „The Cambridge Connection: The English Origins of Australian Football”. Ur.: Mangan, J. A. The Cultural Bond: Sport, Empire, Society. Routledge. str. 108—127. ISBN 9781135024376.
- Nauright, John; Parrish, Charles (2012). Sports Around the World: History, Culture, and Practice. ABC-CLIO. ISBN 9781598843002.
- Pennings, Mark (2012). Origins of Australian Football: Victoria's Early History: Volume 1: Amateur Heroes and the Rise of Clubs, 1858 to 1876. Connor Court Publishing Pty Ltd. ISBN 9781921421471.
- Pippos, Angela (2017). Breaking the Mould. Simon and Schuster. ISBN 9781925475296.
- Williamson, John (2003). Bucknell, Mar, ur. Football's Forgotten Tour: The Story of the British Australian Rules Venture of 1888. Applegate. ISBN 9780958101806.
- Hibbins, Gillian; Ruddell, Trevor (2009). „"A Code of Our Own": Celebrating 150 Years of the Rules of Australian Football” (PDF). The Yorker (39).
- Hibbins, Gillian; Ruddell, Trevor (2010). „The Evolution of the Rules of Football From 1872 to 1877” (PDF). The Yorker (41).
- Mewett, Peter; Toffoletti, Kim (2008). The Strength of Strong Ties: How Women Become Supporters of Australian Rules Football. Australian Sociological Association Conference. University of Melbourne. ISBN 9780734039842.
- Pennings, Mark (2013). „Fuschias, Pivots, Same Olds and Gorillas: The Early Years of Football in Victoria” (PDF). Tablet to Scoreboard. 1 (1).
- Mangan, J. A. (1992). The Cultural Bond: Sport, Empire, Society. str. 113. ISBN 9780714633985.
- Powles, Jack (2007-03-15). „Powles, Jack: Reminiscences of the Early Days of NMR”. Encyclopedia of NMR. Encyclopedia of Magnetic Resonance. John Wiley & Sons, Ltd. ISBN 978-0470034590. doi:10.1002/9780470034590.emrhp0143.
- Hughes, Thomas (1857). Tom Brown's School Days. Macmillan. „tom brown's school days.”
- Pearl, Cyril (1974). Australia's Yesterdays: A look at our recent past. Sydney: Reader's Digest Services Pty Ltd. ISBN 0-909486-23-9.
Spoljašnje veze uredi
- Australian Football League (AFL) official website
- Australian Football: Celebrating The History of the Great Australian Game
- 2020 Laws of Australian Football
- Australian Football explained in 31 languages – a publication from AFL.com.au
- Reading Australian Rules Football - The Definitive Guide to the Game
- State Library of Victoria Research Guide to Australian Football
- Judd, Barry; Butcher, Tim. „The Aboriginal football ethic: where the rules get flexible”. The Conversation. Pristupljeno 2021-02-07.