Bilećko polje
Bilećko polje je kraška vrtača, ili izdužene depresija sa zaravnjenim dnom i relativno plitkim zemljištem naslaganim na pločasto slojevitom hercegovačkom laporastom kršu, sa stalnim ili periodičnim vodenim tokovima.[1]
Položaj uredi
Bilećko polje je predeona celina u Istočnoj Hercegovini, koja je smeštena na samom prelazu između Niske Hercegovine (Humina) i Visoke Hercegovine (Rudina), na samom dodiru mediteranske i kontinentalne klime. Okruženo je brdovitim terenom i Dabarskim, Fatničkim i Planskim poljem.[2]
Saobraćajnim komunikacijama Bilećko polje dobro povezano:
- Magistralnim putem Sarajevo-Foča-Bileća-Trebinje-Dubrovnik, sa unutrašnjnjim delom Republike Srpske i primorjem.
- Regionalnim pravcima preko Stoca sa magistralnim putem Sarajevo-Mostar, a preko Nikšića i Podgorice povezano je sa Crnom Gorom.
Geološke karakteristike uredi
Geološka prošlost Bilećkog polja, koja je nastala na prelazu Male i Visoke Hercegovine, odnosno Humine i Rudine, uslovila je i njegove gološke karakteristike. Ovo područje koje pripada delu spoljnih Dinarida, tipičano je holokraško, sa svim karakteristikama površinskih i podzemni kraških oblika reljefa. U takvom, holokraškom području formirao je Bilećko polje kao jedan od morfoloških oblika — vrtače, na čije stvaranje su uticali viševekovni egzogeni procesi, u kojima je dominirala povećana vertikalna erozija i tektonika
Oblici reljefa denudacije nastali su mehaničkim i hemijskim raspadanjem stena, površinskim i linearnim ispiranjem i klizanjem. Kao rezultat dejstva procesa denudacije nastali su različiti oblici stena i dina, erodirane površine, erozivne brazde, rovovi, bunari i rovovi.
Proces krške erozije u Bilećkom polju takođe je izazivan i posebnim hidrološkim vezama u krečnjačkim terenima. Pa tako na površini polja vlada bezvodnost, tokovi reke su retki. Spiranje terena je naglašeno kao i veliki prodor voda koje tonu u unutrašnjost krečnjaka.
Zemljište uredi
Iako veći deo kraških polja u Bosni i Hercegovini ima ekološki i ekonomski značaj zbog činjenice da čine plodnu naseljivu oazu u Hercegovačkom kršu, Biležko polje po ukupnim površinama i osnovnim pedološkim osobinama zemljišta nema veliki značaja za poljoprivrednu proizvodnju u ovom regionu.[3]
Hidrografija uredi
Hidrografske karakteristike Bilećkog polja su pretežno neujednačene, i uslovlne su nepovoljnim kraškim terenom, koji se odlikuje i specifičnom hidrografijom. Površinske vode ima vrlo malo, dok je unutrašnjost krečnjačkog terena veoma bogata podzemnim vodama.
Kako je površinsko oticanje svedeno na minimum, rečni tokovi su retki.
Podzemna voda su međusobno povezana kanalima, a spiranje je dobro razvijeno. Poniranje vode je izraženo jer ona prolazi kroz mnogobrojne sistem pukotina u krečnjaku.
Klima uredi
Klima u Bilećkom polju je na prelasku sa mediteranske na umereno-kontinentalnu.[4]
- Temperatura
Leta su topla, mestimično i vrlo topla, sa temperaturom u rasponu od 20 do 30 °C. Zime su blage (0-5 °C). Srednja godišnja temperatura se kreće od 11 °C do 14 °C. Najniža temperatura je u januaru sa srednjom temperaturom 4,5 °C, a najtopliji u jul sa srednjom temperaurom 22,5 °C. Jesen je toplija od proleća što je posledica maritimnog uticaja.
Za ovaj prostor karakteristična je pojava mraza, prvenstveno u zimskom periodu, ređe u ranu jesen i rano proleće.
| Klima Bilećkog polja | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 18,5 (65,3) |
19,0 (66,2) |
23,0 (73,4) |
29,5 (85,1) |
33,0 (91,4) |
37,5 (99,5) |
41,5 (106,7) |
41,0 (105,8) |
37,5 (99,5) |
31,0 (87,8) |
23,0 (73,4) |
18,0 (64,4) |
41,5 (106,7) |
| Prosek, °C (°F) | 4,5 (40,1) |
5,5 (41,9) |
9,0 (48,2) |
13,5 (56,3) |
19,0 (66,2) |
21,5 (70,7) |
22,5 (72,5) |
22,5 (72,5) |
20,5 (68,9) |
16,5 (61,7) |
10,0 (50) |
5,5 (41,9) |
13,4 (56,1) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −16,5 (2,3) |
−16,0 (3,2) |
−9,0 (15,8) |
−1,0 (30,2) |
5,5 (41,9) |
9,0 (48,2) |
11,5 (52,7) |
11,5 (52,7) |
5,0 (41) |
−1,5 (29,3) |
−8,5 (16,7) |
−15 (5) |
−16,5 (2,3) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
- Padavine
Godišnja količina padavina je neravnomerna i prosečno se kreće oko 1.700 mm godiaašnnje. Meseci sa najviše padavina su novembar, i u zimskim mesecima od decembara do februar. Padavina ima najviše izvan vegetacionog perioda. Pojava snega je retka, tako da on ima malo učešće u ukupnim padavinama.
- Oblačnost i vlažnost vazduha
Bilećko polje kao i cela oblast Bileća nalazi se među najvedrijim mestima u Bosni i Hercegovini. Najveća oblačnost je u decembru i novembru a najmanja u avgustu. Mala oblačnost utiče na veoma dugo trajanje sunčanog sjaja, što iznosi preko 2.200 sati u toku godine.
Relativna vlažnost vazduha se nakon izgradnje Akumulacije Boila povećala: Bileća 12%, Lastva 5%, Berkovići 7%, a broj dana sa maglom se u Lastvi povećao za 4,6 dana dok se u Bileći smanjio za 6,2 dana.
- Vetrovi
Najčešći vjetrovi su jugo i severac. Severac donosi hladnu vazdušnu masu sa planine, a jugo toplije i kišno vreme.
Biljni i životinjski svet uredi
Flora i fauna su veoma raznolike i na njih najviše utiču reljef i klima. U Bilečkom polju trava koja daje seno je veoma važna hrana za životinje, a od ostale vegetacijedominira listopadno drveće, grab (beli i crni), jasen, bukva i hrast.
Zavisno od količine padavina, zavisi i bujnost vegetacije. Mnogo bilja koje raste na ovom području koristi se u medicini kao lekovito bilje.
Životinjski svet donekle je uslovljen biljnim svetom, jer se pojedine životinje (biljojedi) nalaze u biljnim staništima. Većina životinja su zečevi, zatim razni glodavci i insekti.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ Gnjato, R. (1991). Istočna Hercegovina, regionalnogeografski problemi razvoja. Sarajevo: Geografsko društvo Bosne i Hercegovine
- ^ Geografski atlas za osnovnu i srednju školu, „Svjetlost, Zavod za udžbenike i nastavnasredstva“, Sarajevo, 2008.
- ^ Resulović, dr. H., Čustović, prof. dr. H., Čengić, doc. dr. I., Sistematika tla /zemljišta, „Poljeprivredno-prhrambeni fakultet, Univerzitet u Sarajevo“, Sarajevo, 2008.
- ^ Spahić, prof. dr. M., Opća klimatologija, „Geografsko društvo Federacije Bosne iHercegovine“, Sarajevo, 2002