Bitka kod Di Kara
Bitka kod Di Kara (arapski,يوم ذي قار) je bila predislamska bitka koja se odigrala između Arapa u južnom Iraku i sasanidske persijske vojske 609. godine.
| Bitka kod Di Kara | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Persijsko-arapski ratovi | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
  | Arapska plemena Bakr ibn Vali | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Ijas ibn Kabišah el Tai Hamrez el Tasaturi El Numan bin Zra Halid bin Jazid el Buhrani Hanabarin Hamarz Hormuzan |
Hani bin Kabišah Hantala bin Talaba el Adžli Abd Amr bin Bašar el Dubaij Džabala bin Bait el Jaškuri El Harit bin Vala el Tahli El Harit Bin Rabia el Taimi | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 2000 Persijanaca i 3000 lahmidskih Arapa | nepoznato | ||||||||
Pozadina uredi
Di Kar, mesto bogato vodom u blizini Kufe u Sasanidskom carstvu (današnjem Iraku) postalo je bojno polje oko koga se u ranom 7. veku vodila borba između arapskih plemena i persijskih u 6. veku, Sasanidi su se oslanjali na arapske Lahmide, i njihovu prestonicu grad Al-Hiru u Iraku, radi odbrane svoje jugozapadne granice protiv upada arapskih plemenaskih snaga. Ipak, u drugoj polovini veka, arapska plemena ponekad su pobeđivala snage Lahmida i takođe napadala persijske karavane. Godine 602. , Hozroje II Parvez utamničio je Lahmidskog kralja Numan III i ukinuo lahmidsku dinastiju, postavivši Ijasa ibn Kabišaha el Taia, iz arapskog plemena Taj, za guvernera lahmidske prestonice Al-Hire. Nakon toga, nepoznatog datuma, odigrao se sukob između Persijanaca i njihovih arapskih pomoćnika, s jedne strane, i arapskih plemena, s druge strane, dogodio se kod Di Kara. Prema nekim muslimanskim predanjima, bitka se odigrala 623. ili 624 godine. Današnji naučnici su smanjili ovaj opseg na period 604-611. god.[1] Drugi izvori govore o 571. god.[2]
Snage uredi
Prema arapskim izvorima, persijska sila je brojala 2.000 vojnika, sa 3.000 Arapa koje vodi Ijas ibn Kabišah. Arapske snage koje su se suprostavljale Persijacima, sa svojim arapskim pomagačima, koje je predvodio Bakr ibn Vail, činil esu veliku plemensku konfederaciju čija se teritorija protezala od jugozapadnog Iraka do istočnog dela Arbijskog poluostrva. Najistaknutije konstitutivno pleme bilo je Banu Saiban, a druge grupe bile su Banu 'Ijl, Banu Zohl, Banu Kajs ben Talaba, Banu Taim Alah ben Thalaba i Banu Iaškor. Čini se da ove grupe nisu dovoljno usklađivale svoje delovanje na bojnom polju, niti su imali jednog glavnog zapovednika. Izgleda da su se u vođstvu smenjivali različiti ratnici. Ipak, Banu Bakr je pobedio kombinovane persijske i arapske snage.
Araspski autori su spojili elemente različitih tradicija o bici kod Di Kara. Čini se da su prve dve glavne verzije najuočljive, jedana koji se naposletku može pratiti jeste Abu Obajdi (umro je 824.), a drugi Ebn Kalbi (umro 819.). Prema Abu Obaidas-u u više anegdotskoj verziji, Hozroje Parviz je bio ljut na lahmidskog kralja Al-Hire Numana zbog odbijanja da mu da svoju ćerku za ženu i vrijeđanja žena iz Perzije; zbog toga je zatočio Numan, koji je umro u zatvoru. Nakon toga Hozroje je poslao oružane snage protiv lidera Šajbani Hani Ben Kabiša, koji je odbio da mu preda porodicu Numana i oklop, ali su te snage poražene kod Di Kara. Prema verziji Ebn Kalbija, kada je Numan srušen, pripadnici Bakrija su provalili na persijsku teritoriju u Iraku. Šaibani Kajs b. Masud je postigao sporazum sa Hozrojem kojim je dobio određene zemlje u zamenu za sprečavanje araskih napada na persijsku teritoriju. Kajsovi rivali unutar njegovog plemena namerno su nastavili upade kako bi se sprečio ovaj ugovor, i zaista, Hozroj je zarobio Kajs-a i zatražio Bakrij kao taoca što je bio uslov za njegovo puštanje (ili kao garanciju protiv daljeg upada). Bakri je odbio da da bilokakve taoce, a Hozroje je poslao vojsku protiv njih, suočivši se sa porazom kod Di Kara. Savremeni naučnici uglavnom preferiraju verziju Ebn Kalbia, s obzirom na to da je ona manje živopisna i stoga je verovatnija. Persijski izvori u sasanianskom periodu ćute o ovoj bici; relativno mali broj angažovanih vojnika, kao i persijski poraz, mogu objasniti ovo ćutanje.[1]
Religiozna, kao i arapska, osećanja verovatno su igrala značajnu ulogu u oblikovanju izveštaja o Di Karu. Muhamed je (navodno) rekao Ovo je prva bitka u kojoj su se Arapi pravedno osvetili Persijancima, i kroz mene su ostvarili ovu pobedu.[3]
Neki naučnici, očigledno pod uticajem muslimanske tradicije, tumače bitku kod Di Kara kao deo produžene arapski pobune protiv Persijanaca, koja je kulminirala muslimanskim osvajanjem Persijskog carstva. Kao su pripadnici plemena Šajbani, predvođeni od strane Motana ben Hareta, pomogli su u osvajanju Iraka, tvrdi se da je Bakr, a posebno Šejban, sledio izrazitu antisasanidsku politiku od bitke kod Di Kara pa nadalje. Međutim, naučnici su dokazali da je Šajban koji je podržavao muslimane one koji su se istakli kod Di Kara i da su oni pripadali različitim, čak i suparničkim klanovima; neki Šajbanski lideri su se pridružili Persijcima nakon Di Kar, a drugi su se čak suprotstavljali muslimanima tokom osvajanja Iraka. Izgleda da je bitka kod Di Kara imala ideološko i simbolično značenje za Arape daleko važnije od njenog vojnog i političkog značaja.[1]
Primarni izvori uredi
O bici kod Di Kara govore mnogi klasični radovi arapskih istoričara i literatura. Najduža, ali ne obavezno najrelevantnija, verzija jeste Bišr ibn Marvan el Asadis-ova Harb Bani Šajban maʻa Kisra Anuširvan (arap. حرب بني شيبان مع كسرى آنوشروان).[4]
Reference uredi
- ^ a b v "Iranicazooqar"
- ^ كتاب الاغاني , لأبي فرج الاصفهاني. جزء 24. ص: 66-75
- ^ Tabarī, Tafsir al-Tabari
- ^ Ḥarb Banī Shaybān maʻa Kisrá Ānūshirwān, ed. by Muḥammad Jāsim Ḥammādī Mashhadānī (Baghdad: s.n., 1988; first publ. Bombay 1887); Hamad Alajmi, 'Pre-Islamic Poetry and Speech Act Theory: Al-A`sha, Bishr ibn Abi Khazim, and al-Ḥujayjah' (unpublished Ph.D. thesis, Indiana University, 2012). str. 163.
Literatura uredi
- Morony, Michael G. (2005) [1984]. Iraq After The Muslim Conquest. Gorgias Press LLC. ISBN 978-1-59333-315-7.[mrtva veza]