Bitka kod Krasnoja
Bitka kod Krasnoja (Krasni) je bila serija okršaja vođenih od 15. do 18. novembra 1812. tokom završne faze Napoleonovog povlačenja iz Moskve.[1] U ovom sukobu Rusi pod generalom Kutuzovim naneli su velike gubitke ostacima Velike armije, koja je bila ozbiljno oslabljena iscrpljivanjem.[2][3] Ni Kutuzov ni Napoleon nisu dozvolili da ovaj sukob eskalira u punu bitku. Tokom četiri dana borbe, Napoleon je nastojao da požuri svoje trupe, produžene u liniji marša od 50 milja, pored Rusa, koji su bili postavljeni paralelno u odnosu na glavni put. Uprkos ogromnoj nadmoći ruske vojske, Kutuzov se uzdržao od pokretanja pune ofanzive jer nije želeo da rizikuje žestoku bitku protiv Napoleona.[4]
Vrhunac sukoba dogodio se 17. novembra, kada je agresivna finta francuske carske garde navela Kutuzova da odloži potencijalno odlučujući konačni napad.[1] Ovaj samožrtvujući manevar omogućio je Napoleonu da evakuiše veliki deo svoje vojske pre nego što su Rusi zauzeli Krasni. Napoleon je uspeo da izbegne potpuni poraz.
Uprkos Napoleonovoj uspešnoj akciji, sveukupno gledano, sukob je bio poguban za Francuze.[3][2] Korpusi Davua, Ežena i Neja pretrpeli su teške poraze u pojedinačnim akcijama tokom četiri dana borbi. Ruski kozaci su uzeli veliki broj zarobljenika, a Velika armija je bila primorana da napusti veći deo svoje preostale artiljerije i teretnog voza.[5]
Rezime rezultata
uredi
Ukupni francuski gubici u okršajima u Krasnom procenjuju se između 6.000 i 13.000 ubijenih i ranjenih, dok je još 20.000 do 26.000 palo u rusko zarobljeništvo.[6] Skoro svi francuski zatvorenici bili su zaostali u povlačenju.[2] Francuzi su takođe izgubili oko 200 artiljerijskih oruđa i ogroman deo svog voza za snabdevanje.[2] Procenjuje se da ruski gubici nisu bili više od 5.000 ubijenih i ranjenih.
Značajno je, međutim, da je Napoleon uspešno izveo 75% boraca Ii IV korpusa i Carske garde iz Krasnog, spasavajući tako svoju nadu da će ove trupe iskoristiti kao jezgro oko kojeg bi mogao da obnovi svoju vojsku za bitku kod Berezine i rat Šeste koalicije.
Krasni je bila ruska pobeda, ali krajnje nezadovoljavajuća. Car Aleksandar I se razbesneo na Kutuzova kada je saznao za neuspeh starog feldmaršala da potpuno uništi Francuze. Ipak, zahvaljujući ogromnoj popularnosti Kutuzova kod ruske aristokratije, Aleksandar mu je dao pobedničku titulu kneza Smolenska za ono što je postignuto u ovoj bici.
Izvori su nejasni zašto Kutuzov nije odlučio da uništi poslednje preostale francuske trupe tokom ofanzive. Ruski vojni istoričar general Nikolaj Mihnevič ukazao je na nespremnost Kutuzova da rizikuje živote svojih iscrpljenih i promrzlih trupa i naveo reči feldmaršala „ Sve će se to [francuska vojska] srušiti i bez mene“.[7]
U popularnoj kulturi
urediLav Tolstoj spominje bitku u svom Ratu i miru. Tokom celog romana, ali posebno u ovom delu, Tolstoj brani postupke Kutuzova, tvrdeći da ga je manje zanimala slava poraza Napoleona nego spasavanje ruskih vojnika i dozvoljavanje Francuzima da nastave da se samouništavaju brzim povlačenjem.[8]
Reference
uredi- ^ a b Lieven, str. 267
- ^ a b v g Foord, str. 343
- ^ a b Lieven, str. 267–268
- ^ Smith, str. 201–203 "The 2nd clash at Krasnoi, November 14–18 – A village in the central sector, 50 km south west of Smolensk. A victory for the Russians under General Miloradovich (III, V, VI, VII and VIII Corps of Kutuzov's army), over the remnants of the Grande Armée under Napoleon. This four-day action saw the remnants of the Grande Armée, some 50,000 men in all, strung out of a column four days long, a ten hours walk, hurry their way past the 90,000 Russians. The Russians claimed 13,000 killed, 26,500 captured, 133 guns and fifteen colours, standards and eagles taken, as well as Marshal Davout's baton. No serious effort was made to stop the fugitives; Kutuzov could have annihilated Napoleon here. For some reason he let most of them go."
- ^ Smith, str. 201–203
- ^ One notable prisoner was Jean Victor Poncelet, the future inventor of projective geometry.
- ^ Mihnevič N. Otečestvennaя voйna 1812 g. // Istoriя russkoй armii, 1812—1864 gg.. — SPb.: Poligon, 2003. — S. 45—46.
- ^ Tolstoy, Leo (1949). War and Peace. Garden City: International Collectors Library.
Literatura
uredi- Napoleon's Russian Campaign of 1812, Edward Foord, Boston, Little Brown and Company. ISBN 9781297620355.
- Russia Against Napoleon, Dominic Lieven, Penguin Books. ISBN 978-0-14-311886-2.
- With Napoleon in Russia, Caulaincourt, William Morrow and Company, New York. ISBN 0-486-44013-3.
- Napoleon in Russia: A Concise History of 1812, Digby Smith, Pen & Sword Military. ISBN 1-84415-089-5.
- The War of the Two Emperors, Curtis Cate, Random House, New York. ISBN 0-394-53670-3.
- Narrative of Events during the Invasion of Russia by Napoleon Bonaparte, and the Retreat of the French Army, 1812, Sir Robert Wilson, Elibron Classics. ISBN 978-1-4021-9825-0.
- Moscow 1812: Napoleon's Fatal March, Adam Zamoyski, HarperCollins. ISBN 0-06-107558-2.
- The Fox of the North: The Life of Kutusov, General of War and Peace, Roger Parkinson, David McKay Company. ISBN 0-67950-704-3.
- Napoleon 1812, Nigel Nicolson, Harper & Row. ISBN 0-06-039043-3.
- The Napoleonic Wars, The Rise and Fall of an Empire, Gregory Fremont-Barnes & Todd Fisher, Osprey Publishing. ISBN 1-84176-831-6.
- The Greenhill Napoleonic Wars Data Source, Digby Smith, Greenhill Books. ISBN 1-85367-276-9.
- The Campaigns of Napoleon, David Chandler, The MacMillan Company. ISBN 0-02-523660-1.
- Napoleon's Invasion of Russia 1812, Eugene Tarle, Oxford University Press. ISBN 0-374-97758-5.
- Napoleon's Russian Campaign, Philippe-Paul de Segur, Time-Life Books. ISBN 0-8371-8443-6.
- 1812 Napoleon's Russian Campaign, Richard K. Riehn, John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-54302-0.
- Napoleon in Russia, Alan Palmer, Carrol & Graf Publishers. ISBN 0-7867-1263-5.
- In the Service of the Tsar Against Napoleon, by Denis Davydov, Greenhill Books. ISBN 1-85367-373-0.
- Atlas of World Military History, Brooks, Richard (editor)., London: HarperCollins, 2000. ISBN 0-7607-2025-8.