Brigada vazdušnih snaga i protivvazdušne odbrane

Brigada vazdušnih snaga i protivvazdušne odbrane predstavlja vazduhoplovni dio Oružanih snaga Bosne i Hercegovine, čija je misija osigurati zaštitu suveriniteta i teritorijalnog integriteta BiH, vazdušnu podršku kopnenim jedinicama kao i podršku civilnim vlastima u slućaju prirodnih nesreća i drugih društvenih potreba.

Brigada vazdušnih snaga i protivvazdušne odbrane
Bedž pripadnika VS i PVO OS BiH
Osnovano	1. decembar 2006.
Avio-Baze	Aerodrom Sarajevo Aerodrom Banja Luka Aerodrom Mostar
Komandant	brigadir Slobodan Tanasilović
Inventar vazduhoplova
Bombarderi	J-22 Orao G-4 super galeb
Borbeni helikopteri	SA. 342 GAMA
Transportni helikopteri	Mi-8 Mi-17
Višenamenski helikopteri	Bel UH-1 Irokvojs Hjui
Helikopteri za izviđanje	SA. 341 HERA
Trenažni avioni	Utva 75

Vazduhoplovstvo raspolaže sa tri aerodroma i to u Sarajevu, Banjoj Luci i Mostaru. Vazduhoplovstvo se nalazi pod kontrolom NATO-a i EUFOR-a i ima najmanji budžet od svih vazduhoplovnih snaga u Evropi.

Zadaci

• Zaštita suveriniteta vazdušnog prostora BiH
• Vazdušna podrška jedinicama KoV
• Izviđanje iz zraka
• Služba traganja i spašavanja (STS)
• Medicinska evakuacija i evakuacija ozlijeđenih (MEDEVAC i CASEVAC )
• Prijevoz i transport vazdušnim putem
• Gašenje požara
• Evakuacija

Struktura

U skladu sa odobrenom formacijom, u potpunosti integriranoj u ustroj linija komandovanja u OS BiH, Brigada vazdušnih snaga i protivvazdušne odbrane se sastoji od:

• Komanda brigade, Banja Luka;
• 1. helikopterski skvadron, Banja Luka;
• Bataljon vazdušnog osmatranja i javljanja, Banja Luka
• 2. helikopterski skvadron, Sarajevo;
• Bataljon protivvazdušne odbrane, Sarajevo;
• Bataljon letačke podrške, Sarajevo;

Istorija

Istorija započinje polovinom 2001. godine, kada je Predsjedništvo BiH, izrazilo jasan stav i opredjeljenje za uključivanje BiH u evropske i euroatlanske integracije i NATO program Parterstvo za mir. Početkom 2004. godine, započinje reforma odbrane BiH, i prva zajednička kolektivna vježba jedinica VRS i VF BiH, u kojoj su uzeli učešće i letački elementi entitetskih vojski. Tokom 2005. i 2006. godine teku završne pripreme u formiranju jedinstvenih Oružanih snaga na nivou BiH. Početkom 2007. godine, ubrzano se raspoređuju komande i jedinice, vrši odabir personala, stiče se povjerenje i priprema za prvo postrojavanje. Prvo postrojavanje Brigade vazdušnih snaga i protivvazdušne odbrane desilo se 17. septembra 2007. godine, u kasarni Zalužani, Banja Luka.

Aerodromi

• Kasarna Rajlovac, Sarajevo
• Aerodrom Mahovljani, Banja Luka
• Aerodrom Ortiješ, Mostar

Naoružanje i vojna oprema

Vazduhoplov	Slika	Poreklo	Tip	Varijanta	Količina	Napomena
Bel UH-1 Irokvojs Hjui		SAD	Višenamenski helikopter	UH-1H UH-1V UH-1H-2	11 1 4	Donacija vlade SAD-a, VF BiH, u programu opremi i obuči. Donirano 15 helikoptera, ali su 3 helikoptera izgubljena u nesrećama. 4 Bell UH.1H-2 Irokez nabavljena i isporučena 9. decembra 2021. godine. Ministarstvo odbrane Nemačke, doniralo je 15 bočnih dizalica za helikoptere UH-1H, 2017. godine.
Mi-8/17		SSSR	Transportni helikopter	Mi-8 T Mi-8 MTV Mi-17 VIP	8 3 1	Haslijeđeni iz entitetskih vojski, helikopteri 207. godine prošli remont i određenu modernizaciju u Ukrajini, kako bi bili u skladu sa NATO standardom. Helikopteri osposobljeni za gašenje požara, koriste vedra kapaciteta (2500-2000) litara vode. 1 Mi-8 MTV, izgubljen u nesreći 2012. godine. Očekuje se remont.
Soko GAZELA		SFRJ	Osnovni helikopter Izviđački helikopter Borbeni helikopter	HO-45 HI-45 HERA HN-45M GAMA	5 1 7	Nasleđeni iz entitetske bojske. Helikopteri remontovani u IKAR a.d Banja Luka. Veliki broj helikoptera operativan. Helikopteri relativno novije godine proizvodnje.
Mi-34		SSSR	Laki višenamenski helikopter	Mi-34 Hermit	1	Nasleđeno iz entitetske vojske. Dugo izvan operativne upotrebe. Nerentabilan za remont.
Soko J-22 Orao		SFRJ	Lovac-bombarder	J-22	7	Nasleđeni iz RV i PVO VRS, nisu letjeli od 2002. godine. Na avionima istekli resursi. Pokušavao se prodati Ministarstvu odbrane Srbije, ali je prijedlog propao. Avioni izvan operativne upotrebe.
Soko G-4 Super Galeb		SFRJ	Školsko-borbeni	G-4	1	Nasleđen iz RV i PVO VRS, nije letio od 2006. godine. Na avionima istekli resursi. Pokušavao se prodati Ministarstvu odbrane Srbije, ali je prijedlog propao. Avion izvan operativne upotrebe.
Soko J-21 Jastreb		SFRJ	Lovac-bombarder Izviđač Nastavni	J-21 IJ-21 NJ-21	8 2 3	Nasleđeni iz RV i PVO VRS, nisu letjeli od 2006. godine. Na avionima istekli resursi. Avioni izvan operativne upotrebe.
Utva 75		SFRJ	Školski avion	Utva 75 (V-53)	2	Nasleđeni iz RV i PVO VRS. Avioni izvan operativne upotrebe.

Vozilo/oruđe	Slika	Poreklo	Tip	Varijanta	Količina	Napomena
2K12 KUB		SSSR	Raketni sistem PVO	KUB-M	tri baterije	Osnovni raketni sistem PVO u OS BiH, nasleđen iz entitetske vojske. Dio se koristi u bataljonu PVO, a dio je uskladišten. Planirana modernizacija.
9K35 Strela-10		SSSR	Raketni sistem PVO	9K35	nepoznato	Proglašeno viškom. Povučen iz upotrebe.
9K31 Strela-1		SSSR	Raketni sistem PVO	9K31	nepoznato	Proglašeno viškom. Povučen iz upotrebe.
9K32Strela-2M		SSSR	Prenosni raketni sistem	Strela 2M	nepoznato
9K38 Igla		SSSR	Prenosni raketni sistem	9K38 Igla	nepoznato
FIM-92 Stinger		SAD	Prenosni raketni sistem	FIM-92	nepoznato
Bofors 40 mm L/70		Švedska	Protiv-avionski top	L/70	nepoznato	Osnovni protiv-avionski top u OS BiH, naslijeđen iz entitetskih vojski. Top se navodi radarskim sistemom "Žirafa".
M-55 20 mm		SFRJ	Protiv-avionski top	M55 A2 M55 A3 M55 A4	nepoznato	Proglašeno viškom. Povučen iz upotrebe.
ZU-23-2		SSSR	Protiv-avionski top		nepoznato	Proglašeno viškom. Povučen iz upotrebe.
BOV-3		SFRJ	Samohodni protiv-avionski top		nepoznato	Proglašeno viškom. Povučen iz upotrebe.
M53/59 Praga		Čehoslovačka	Samohodni protiv-avionski top		nepoznato	Proglašeno viškom. Povučen iz upotrebe.