Britanski Kipar
Britanski Kipar naziv je za kiparsku državu pod dominacijom Britanske imperije, od 1878. do 1914. godine, najpre kroz vojnu okupaciju, a potom u statusu krunske kolonije.
| Britanski Kipar | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1878—1960 | |||||||||||
 Britanski Kipar 1930. godine. | |||||||||||
| Glavni grad | Nikozija | ||||||||||
| Regija | Kipar | ||||||||||
| Zemlja | Kipar | ||||||||||
| Površina | 9.251 km² (18. vek) km2 | ||||||||||
| Stanovništvo | 310709 (1924), 529972 (1955), 572930 (1960) | ||||||||||
| Događaji | |||||||||||
| ' | |||||||||||
• | Viktorija | ||||||||||
• | Džordž V | ||||||||||
• | Elizabeta II | ||||||||||
| Istorija | |||||||||||
• Uspostavljeno | 1878 | ||||||||||
• Ukinuto | 1960 | ||||||||||
| |||||||||||
.svg)
_(St_Edwards_Crown).svg)
Istorija
urediKipar se nalazio pod vlašću Osmanskog carstva od 16. veka, kada su ga Turci u Kiparskom ratu osvojili od Mletačke republike. Najpre je bio u sastavu Vilajeta Arhipelaga. Pod britansku vlast Kipar je došao u 19. veku tokom Velike istočne krize. Ovim događajima prethodio je Rusko-turski rat u kome su Rusi 1878. godine dospeli gotovo do same turske prestonice. Britanci nisu smeli dozvoliti Rusima da izađu na topla mora, te su stupili u pregovore sa Osmanlijama. Oni su kulminirali Kiparskom konvencijom od 5. juna 1878. godine, kojom je sultan dao pravo Britancima da formiraju administraciju na ostrvu, u zamenu za zaštitu na Berlinskom kongresu i zaštitu od prodora Rusa. Britancima je Kipar bio strateški veoma značajan, zbog blizine Sueckog kanala, prolaza za njihovu najznačajniju prekomorsku teritoriju, Indiju. Britanci su se držali konvencije do izbijanja Prvog svetskog rata. Kada se Osmansko carstvo 5. novembra 1914. godine svrstalo u tabor Centralnih sila, Britanci su stekli povod za anekciju Kipra. Kasnije, 1925. godine, proglašena je Krunska kolonija Kipar, nakon što su se Turci i zvanično odrekli ostrva, i to najpre u Sevru 1920. godine, a potom i u Lozani 1923. godine.
Većinu stanovništva na ostrvu činili su Grci. Grčki kralj Pavle obznanio je želje Kiprana za ujedinjenjem sa Grčkom 1948. godine. Održan je referendum sproveden od strane Pravoslavne kiparske crkve 1950. godine na kome se 97% grčke populacije izjasnilo za ujednjenje. Akcija za ujedinjenje kulminirala je tokom tzv. Kiparske krize (1955–1959). Kiparska organizacija EOKA pokušala je da zbaci britansku upravu i sprovede ujedinjenje sa Grčkom. Rezultat su Londonski i Ciriški sporazumi kojima je 1959. godine proglašena nezavisnost Kipra. Formirana je Kiparska republika, na čelu sa arhiepiskopom Makarijem III. Godine 1961. Kipar je postao 99. članica Ujedinjenih nacija.
Vidi još
urediSpoljašnje veze
uredi
Mediji vezani za članak Britanski Kipar na Vikimedijinoj ostavi- British Rule in Cyprus (1878-1960) - cypnet.co.uk
