Brod bolnica Marekjaro
Brod bolnica „Marekjaro” bio je jedan od najmanjih italijanskih sanitetskoh brodova, koji je bio angažovan u prvim danima 1916. godine, u okviru velike operacije spasavanja srpske vojske u povlačenju sa albanske obale u Prvom svetskom ratu.[1]
Istorija uredi
U transportnim konvojima Italijanske vojske na Jadranskom moru u Prvom svestkom ratu bili su i brodovi bolnice u koje su ukrcavani ranjenici i najteži bolesnici. Bili su to mahom trgovački parobrodi koje je početkom 1915. godine italijanska mornarica rekvirirala u vojne svrhe i brzo prepravila u dobro opremljene brodove bolnice. Uz brodove bolnice, formirana je i flota manjih brodova ambulanti i spasilačkih brodova.
Italijanska mornarica je tokom rata raspolagala sa ukupno 14 brodova bolnica. Mnogi od njih će biti uništeni tokom rata. Najveći brod bolnica bila je lađa „Kralj Albert“, a najmanji „Marekjaro“.
Srpsku vojsku i izbeglice sa Albanske obale prevozilo je šest velikih italijanskih prekookeanskih brodova, 2 pomoćne francuske krstarice, 6 brodova-bolnica (5 italijanskih, 1 francuski), 2 mala italijanska broda-ambulante, 34 srednja i mala parobroda i pomoćnih plovila (15 italijanskih, 15 francuskih, 4 engleska). Ukupno: 28 italijanskih, 17 francuskih i 5 engleskih brodova. Od 12. decembra 1915. do 22. februara 1916. ovim brodovima prevezeno je oko 300.000 ljudi, srpskih vojnika i izbeglica, uključujući i 22.928 srpskih ratnih zarobljenika (mahom Austrougara).
Prvih dana 1916, u okviru velike operacije spasavanja ranjenih i obolelih srpskih vojnika nakon albanske golgote sa obala Albanije, italijanska mornarica odlučila je da naknadno izvrši ojačanje prvobitne tročlane flote brodova bolnica sa još tri lađe. U tom cilju, rekvirirani su putnički parobrodi „Italija“, „Brazil“ i „Marekjaro“.[2] Tako je u evakuaciji srpskih ranjenika i bolesnika Italija upotrebila kao brodove bolnice pet velikih putničkih parobroda: „Kralj Albert“, „Kralj Italije“, „Brazil“, „Italija“, „Albaro“ i dva mala broda: „Santa Lucija“ i „Marekjaro“.
Brod „Marekjaro“, prema svojim kapacitetima (ukoliko se izuzmu plovila, manjih dimenzija, klasifikovana kao brodovi ambulante i spasilački brodovi) imao je samo 50 ležajeva, i po svojim kapacitetima bio je najmanji italijanski brod bolnica u toj floti.
Iako sa malim kapacitetima, brod bolnica „Marekjaro“, često i pretovaren, obavio je ukupno 6 misija u kojima je prevezao 258 teških srpskih ranjenika i bolesnika sa obala Albanije u italijanske baze u regionu Pulja.
- Sudbina broda
Nakon nešto više od mesec dana rad, brod bolnica „Marekjaro“ u koji je bilo ukrcano 120 teško ranjenih srpskih vojnika, dana 12. februara 1916 godine, zadeseila je katastrofa ubrzo nakon isplovljenja iz luke Drač. Brod je na otvorenom moru naleteo na minu koju je postavila nemačka podmornice UC 12 i vrlo brzo potonuo.
Jednog od vojnih lekara, kapetana Samuela Njasa, eksplozija je sa broda bacila je u more i teško ga ranila. Iako teško ranjen, Njaso je uspeo da se vrati na brod već zahvaćen požarom kako bi pomogao bolesnicima. U obrazloženju srebrnog ordena za hrabrost kojim je odlikovan vojni lekar, kapetan Njaso stoji napisano:
| „ | „I sam ranjen, odmah je požurio da smiri stotinak ukrcanih ranjenih srpskih vojnika, koje je zahvatila panika od požara što je izbio na brodu; pošto je uspeo da ih smiri, ukrcao ih je na brodić pritekao u pomoć i tako spasao sve bolesnike i ranjenike; lečio ih je tokom plovidbe i na kopnu; poslednji je potražio pomoć za vlastite rane.“[3] | ” |
Uz veliko požrtvovanje dr Njasa i posade broda svi do jednoga, ranjenici su izneti iz zapaljenog broda, na brod koji im je stigao u pomoć i spaseni.
Nažalost u vrtlogu voda Jadranskog mora, oko potapajućeg broda, i u eksploziji koja je potom usledila, nestali su komandant broda, kapetan Kakače, i 32 člana posade.
Izvori uredi
- ^ Mila MihajlovićHumanitarni i medicinski aspekti evakuacije srpske vojske i naroda iz Albanije 1915-1916. godine www.rastko.rs
- ^ Montanari, Mario. Italiani e Serbi in Balcania durante la Prima Guerra Mondiale. Memorie Storiche Militari. Roma: Ufficio Storico SME, 1983
- ^ Gorgolini, Luca. I dannati dell'Asinara. Torino: Utet, 2011.
Literatura uredi
- Opačić, Petar. Srbija između Antante i Centralnih sila 1915-1917. Beograd: Zavod za unapređenje obrazovanja i vaspitanja, 2009.
- Quattrini, Antonio Garibaldo. I Marinai italiani per l'Esercito Serbo. Roma: Ufficio Speciale del Ministero della Marina, 1918.
- Radojević, Mira i Dimić, Ljubodrag. Srbija u Velikom ratu 1914-1918. Beograd: Srpska književna zadruga, 2014.
Spoljašnje veze uredi
- Pogledi, Skrivena istorija: Kreće se lađa italijanska Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. mart 2017)