Veselo groblje
Veselo groblje (rum. Cimitirul Veselје) je groblje koje se nalazi u selu Sapanca (okrug Maramureš) u Rumuniji. Naziv je dobilo po živopisnim bojama i duhovitim pesmama i crtežima na nadgrobnim spomenicima. Groblje je muzej na otvorenom, spomenik kulture i jedna od najpoznatijih turističkih atrakcija u Rumuniji.
Nastanak uredi
Prastanovnici Rumunije, Dačani, verovali su da je smrt događaj koji sa radošću treba dočekati, jer je to put u novi, večni život. Ovo verovanje propovedao je Zalmoksis, bog među tračkim Dačanima i potpuno je suprotno verovanju zastupljenom u ostatku evropske civilizacije. Tridesetih godina 20. veka, naivni umetnik Stan Joan Petraš rum. Stan Ioan Pătraș) (1908-1977), napravio je prvi šareni spomenik, u skladu sa verovanjem da je smrt početak novog, boljeg života i urezao u njega duhoviti epitaf. Stanovnicima Sapance se spomenik dopao, pa su počeli da poručuju spomenike upravo kod Petraša. Narednih decenija, broj spomenika se uvećavao, pa je sredinom šezdesetih godina iznosio preko 800. Groblje je postalo čuveno, a Petrašev rad, nakon njegove smrti, nastavio je njegov učenik, Dumitru Pop Tinku.[1]
Nadgrobni spomenici uredi
Spomenici se prave od hrastovog drveta, koje se ručno rezbari. Na vrhu spomenika, iznad krsta, obavezno se nalazi „krov“. Na spomeniku se nalaze crteži sa motivima iz života pokojnika. Nekada su to scene vezane za smrt pokojnika, a nekada za njegov karakter ili neki važan događaj iz života. Ivice spomenika ukrašavaju se geometrijskim ili biljnim motivima jarkih boja. Sam spomenik je specifične plave boje koja simboliše nadu i slobodu. Zahvaljujući upotrebi na ovom groblju, ta nijansa plave naziva se i po imenu sela - „Sapanca plavo“. Obavezan deo spomenika je i pesma, dužine od 7 do 17 stihova, pisana u prvom licu, kao da se pokojnik obraća onome ko čita. Pesme su duhovite, iskrene, dirljive i pisane na lokalnom maramureškom dijalektu rumunskog.[1][2]
Zanimljivosti uredi
- Veselo groblje zauzima drugo mesto po broju turista među grobljima. Ispred njega je samo Dolina kraljeva u Egiptu.
- Nadgrobni spomenici svedoci su promena u načinu života. Dok su ranije na spomenicima preovladavale slike pokojnika na konjima, danas je normalno da se pokojnik predstavi na traktoru ili u automobilu.
- Trajnost boje jedno je od najvećih problema ovih spomenika. Boja na spomenicima bi trebalo da se obnavlja svakih 15 godina.
Reference uredi
Spoljašnje veze uredi
- Priče sa veselog groblja. „RTS digital”. Pristupljeno 2. 5. 2015.
- Veselo groblje u Rumuniji: Smrt na ovom mestu predstavlja početak boljeg života (B92, 2. mart 2023)
