Vinički majdani kamena
Vinički majdani kamena nalaze se dvadesetak kilometara severozapadno od Novog Pazara, u ataru sela Pope. Kamen vulkanskog porekla trahit eksploatisan je iz širokih ležišta na brdu Vinik još od srednjeg veka.[1]
Osobenosti kamena uredi
Ružičasti i zelenkasti vinički kamen, poznat po komercijalnom nazivu trahit, po sastavu je andezitska lava. Pogodne je tvrdoće, koja se povećava gubljenjem majdanske vlage. Zbog šupljina i zrnaste stukture nije pogodan za glačanje i finiju obradu.[2]
Upotreba uredi
Vinički trahit korišćen je za izradu pojedinih arhitektonskih elementa za Crkvu Svetih Petra i Pavla, Đurđeve Stupove, Sopoćane, izgradnju džamija u Novom Pazara i izradu pravoslavnih i muslimanskih nadgrobnih spomenika. Od viničkog kamena mahom su izrađivani masivni krstati nadgrobnici po grobljima u okolini Novog Pazara i Deževe, naročito između Deževske i Ljudske reke.[2] Zbog otpornosti prema habanju, vinički trahit danas se najviše koristi za popločavanje trgova i izradu pločnika, a u manjoj meri i za oblaganje fasada.
Reference uredi
- ^ Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i nadgrobni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture; Prosveta. ISBN 978-86-80879-07-9.
- ^ a b Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”.
Literatura uredi
- Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i nadgrobni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture; Prosveta. ISBN 978-86-80879-07-9.
- Erdeljan, Jelena (1996). Srednjovekovni nadgrobni spomenici u okolini Rasa. Beograd: Arheološki institut Beograd, posebna izdanja 31, Muzej „Ras” Novi Pazar. ISBN 978-86-80093-10-9.
- Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”.
- Dragićević, Ljubinko M.; Ršumović, Mihailo M. (2008). Konzervacija i restauracija kamena. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. ISBN 978-86-80879-72-7.