Водени орашак
Vodeni orašak, vodeni orah ili kosoranja (lat. Trapa natans) je jednogodišnja, vodena, submerzna biljka plivajućih listova koja pripada familiji Trapaceae.[2]
| Vodeni orašak | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | T. natans
|
| Binomno ime | |
| Trapa natans | |
| Sinonimi[1] | |
| |
Opis vrste uredi
Stabljike vodenog oraška su ukorenjene na dnu, mogu biti duge i do nekoliko metara. Biljka sadrži dva tipa listova: linearni ili lancetasti potopljeni listovi, i rombični listovi na dugim, mehurasto naduvenim peteljkama koji obrazuju rozetu na površini vode. Kožaste, jake listove na površini vode održavaju vazdušni, naduveni gornji delovi stabljike. Cvetovi su smešteni u pazusima listova, pojedinačni su, mali, sa po četiri listića. Beli listići krunice brzo opadaju, a čašični listići su zeleni, kratki i trouglastog oblika. Plod je karakteristična, trouglasto špicasta koštunica sa rogovima, čiji broj i dužina mogu biti značajan taksonomski karakter nekoliko vrsta roda Trapa zastupljenih u Srbiji.[3]
Stanište uredi
Nastanjuje stajaće ili sporotekuće vode u kojima često izgrađuje guste i prostrane populacije, potpuno prepokrivajući rozetama površinu vode.[3] Populacije su najbrojnije u toplim barama i umrtvljenim rukavcima reka. Formira zajednice sa žutim i belim lokvanjem.[4]
Rasprostranjenje uredi
Evroazijska je vrsta, introdukovana u Afriku i Severnu Ameriku. Veoma je retka u mediteranskom basenu, a na Balkanu je prilično uobičajena (može biti i blago invazivna). [3]
U Srbiji je relativno široko rasprostranjena: u Vojvodini nastanjuje Apatinski rit, Dubovački rit (Labudovo okno), kanal Jegrička, Koviljski rit, Monoštorski rit, Obedsku baru, Petrovaradinski rit i Zasavicu. U Užoj Srbiji je beležena u Beoradu, na Đerdapu i u akumulaciji Međuvršje na Zapadnoj Moravi.[3][5]
Ugroženost uredi
Promene uslova staništa isušivanjem u poljoprivredne i druge svrhe, ribolov, kao i premeštanje biljaka iz divljih staništa u uređene vodene vrtove mogu predstavljati rizik za nestanak ove vrste.[3] Zbog toga je proglašena zaštićenom biljnom vrstom u Republici Srbiji.[6]
Reference uredi
- ^ |https://europlusmed.org/cdm_dataportal/taxon/d4a8e6e2-7fde-4e94-8a5b-d6704649d65c | Pristupljeno = 08.11.2023.
- ^ „BioRas”. Arhivirano iz originala 27. 10. 2018. g. Pristupljeno 27. 10. 2018.
- ^ a b v g d Stojanović, Verica (2015). Biljke od međunarodnog značaja u flori Srbije. Beograd (Srbija): Zavod za zaštitu prirode Srbije.
- ^ Josifović, M. (1973). Flora SR Srbije 5. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti. str. 36-38.
- ^ Marković, G.; Vićentijević-Marković, G.; Tanasković, S. (2015). „Prvi nalaz vodenog oraška (Trapa natans L., Trapaceae, Myrtales) u Centralnoj Srbiji”. Journal of Central European Agriculture 16(4): 436—444.
- ^ Pravilnik o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva: https://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/ministarstva/pravilnik/2010/5/3/reg