Воспитатељ женски (časopis)
Vospitatelj ženski (originalni naslov: Vospitatelь ženskіӣ) je prvi ženski časopis objavljen u Srbiji. Pokrenuo ga je 1847. godine Matija Ban, srpski profesor, političar i diplomata, koji je u to vreme bio vaspitač dece kneza Aleksandra Karađorđevića. Objavljeno je samo tri broja pre nego što je prestao sa izlaženjem.
.jpg) Naslovna strana prvog broja | |
| Tip | časopis za žene |
|---|---|
| Urednik | Matija Ban |
| Osnivanje | 1847. |
| Jezik | slavenosrpski |
| Ukidanje | 1847. |
| Sedište | Beograd |
| Veb-sajt | Vospitatel ženskii/1/mode/2up Vospitatelj ženski |
Istorija uredi
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Prvi ženski časopis u Srbiji - Vospitatelj ženski, pokrenuo je Matija Ban, vaspitač dece kneza Aleksandra Karađorđevića, 1847. godine. Bio je namenjen „krasnom polu južnoslovenskih naroda". Namera izdavača je bila da utiče na prosvećivanje srpskih žena i na podizanje njihove kulture. Koliko je poznato, izašle su tri sveske ovog časopisa. Ideje koje je Ban zastupao o ženama bile su za tadašnje srpsko društvo vrlo revolucionarne, časopis je štampan na narodnom jeziku, pa je jedna od predtpostavki da je zbog toga bilo zabranjeno njegovo izlaženje.[1] Međutim, Vospitatelj ženski dočekan je u Kneževini Srbiji sa velikim interesovanjem. Pretplatnici su bili i muškarci i žene, a čitaoci su Banu slali brojna pitanja o temama koje ih interesuju. Zato je druga pretpostavka da je izlaženje ovog časopisa prekinula Mađarska revolucija, koja je izbila 1848. godine, ubrzo nakon pokretanja časopisa. U prilog ovom drugom mišljenju ide i članak u listu Podunavka, koji je izlazio nedeljno od 1843. do 1848. kao dodatak “Srpskih Novina” i donosio članke i priloge iz jezika i književnosti, kao i raznovrsne kratke vesti.[2] Članak je u broju 45, od 14. novembra 1847. godine, objavio Dubrovčanin Petar Marinović, učitelj u Užicu, pod naslovom „Pozdrav Vospitatelju ženskom”.[3][4]
Zanimljivo je da je prvi časopis namenjen ženama u Srbiji, Vospitatelj ženski, počeo da izlazi gotovo dva veka pošto je u Britaniji objavljen prvi takav časopis.[5]
Urednici i autori priloga uredi
Osim Matije Bana, u časopisu su sarađivali i književnici Milan Milićević i Milorad Šapčanin.[1]
Izgled i sadržaj časopisa uredi
Časopis je pisan slavenosrpskim jezikom, koji je oblik srpskog jezika koji je bio u dominantnoj upotrebi krajem 18. i početkom 19. veka među obrazovanim slojevima srpske građanske klase. Pisan je slavenosrpskom (predvukovskom ili nereformisanom) ćirilicom.[6]
Sadrži književne, ali i edukativne priloge, kakvi su pouke iz medicine, tekstovi o vaspitanju i nezi dece, vođenju domaćinstva. Takođe su zastupljene i teme iz oblasti etike, nauke, istorije, geografije, ali i vesti o akcijama žena u svetu, položaju žene u slovenskim zemljama i drugo.[1]
Časopis nije bio ilustrovan, izuzev jedne ilustracije na poleđini korica, koja je pratila neki od priloga.
Rubrike uredi
- Prvi deo - Zabavnik donosi jedno književno delo i obradu istog, životopis slavnih žena, zbirku znamenitih slovenskih žena i mešanija, odnosno članke o narodnim običajima, mitologiji, anegdotama iz života poznatih i slične zanimljivosti.
- Drugi deo - Poučenija domaća donosi rubrike: Pravonaravije (ili vaspitanje), Učtivost (ili bonton), Domovstvo (ili domaćinstvo), Lekarstvo domaće, rubriku o vaspitanju dece i dr.
- Treći deo - Književnost slavjanska donosi članke o slovenskoj i južnoslovenskoj književnosti.
- Četvrti deo - nauke donosi članke o istoriji, geografiji i drugim naukam.
Rubrika Poučenija domaća nastavila je svoj život u časopisu Domaćica,[4] prvom ženskom časopisu koji je u Srbiji izlazio kontinuirano i to sve do Drugog svetskog rata, a počeo je da izlazi 1879. godine.[7]
-
Posveta slovenskim ženama u prvom broju -
Rubrika: Biografije poznatih žena -
Rubrika: Medicinski saveti -
Naučna rubrika
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v Božinović 1996, str. 85,86,121,123,179,196
- ^ „Podunavka” (elektronsko izdanje Univerzitetske biblioteke "Svetozar Marković"). 1843—1848. Pristupljeno 23. 9. 2020.
- ^ „Pozdrav Vospitatelju ženskom”. Podunavka. 45: 183—184. 14. 11. 1847.
- ^ a b „Prvi ženski časopis”. Alternativna. Pristupljeno 23. 9. 2020.
- ^ Todorović, Neda (2012). „Od štampe srca do štampe novčanika: savremeni ženski časopisi”. Knjiženstvo. Pristupljeno 23. 9. 2020.
- ^ Milanović, Aleksandar. „SLAVENOSRPSKI TEKST” (PDF). Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu. Pristupljeno 22. 9. 2020.
- ^ Uroš Džonić: Bibliografija srpskih listova u 1912. godini. - U: Prosvetni glasnik, 1. april 1913.
Literatura uredi
- Božinović, Neda (1996). Žensko pitanje u Srbiji : u XIX i XX veku. Beograd: "Devedesetčetvrta". ISBN 86-82449-09-9.COBISS.SR 45495820
- Škobić, Nataša (2019). KVALIFIKACIJA OSOBA ŽENSKOG I MUŠKOG POLA U ČASOPISU „VOSPITATELj ŽENSKI“ SV. 2 (1847) (PDF). Filozofski fakultet Univerziteta u Novom sadu. Pristupljeno 23. 9. 2020.
Spoljašnji izvori uredi
- Ban, Matija (1847). „Vospitatelj ženski. Sv. 2”. Pristupljeno 21. 9. 2020.
- Ban, Matija (1847). „Vospitatelj ženski. Sv. 3”. Pristupljeno 21. 9. 2020.
- Nikolić, Jovan (18. 5. 2007). „Ženske priče i prve modne revije”. Glas javnosti. Pristupljeno 23. 9. 2020.