Vojislav Subbotić

Vojislav Subbotić (Novi Sad, 6. januar 1859 — Beograd, 4. decembar 1923) bio je srpski hirurg, rezervni sanitetski pukovnik, jedan od osnivača Medicinskog fakulteta u Beogradu, na kome je bio profesor , šef hirurškog odeljenja Opšte državne bolnice u Beogradu, vodeći hirurg u Srbiji krajem 19. i početkom 20. veka. Objavio je niz radova iz oblasti abdominalne hirurgije, urologije, ortopedije. Njegovo ime je u tolikoj meri povezano sa osnivanjem, razvojem i afirmacijom srpske operativne medicine da se umnogome može tvrditi da je bio otac praktične hirurgije u Srbiji.

Vojislav Subbotić
Dr Vojislav Subbotić
Datum rođenja	(1859-01-06)6. januar 1859.
Mesto rođenja	Novi Sad, Austrijsko carstvo
Datum smrti	4. decembar 1923.(1923-12-04) (64 god.)
Mesto smrti	Beograd, Kraljevina SHS
Roditelji	Jovan Subbotić Savka Subbotić

Biografija

Vojislav Subbotić je bio sin srpskog pesnika i političara Jovana Subbotića i njegove supruge Savke (rođene Polit-Desančić), dobrotvorke, feministkinje i prve predsednice Srpskog ženskog saveza. Roditelji su mu živeli u Novom Sadu, gde je i on rođen 1859. godine. Imao je još tri brata: Dejana (postao general-potpukovnik ruske carske armije), Branislava i Ozrena i sestru Vericu. Osnovnu školu završio je u Zagrebu, gimnazijsko obrazovanje je započeo u Karlovcima, a završio u Novom Sadu. Medicinske studije je započeo u Beču, koje je sa 17 godina prekinuo da bi za vreme Srpsko-turskog rata 1876. godine, kao dobrovoljac učestvovao u borbama na Drini. Studije nastavlja u Parizu, a u doktora medicine je promovisan u svojoj 22. godini - 1881. godine u Beču.

Spomen-bista Vojislava Subbotića

Kao mlad, veoma darovit i ambiciozan, lekar njegova želja je bila da se dalje usavršava. Po završetku studija radi na patološkoj anatomiji, a zatim kao aspirant na Hirurškoj klinici prof. dr Eduarda Alberta, poznatog češkog hirurga, koji je od 1881. godine bio profesor hirurgije u Beču. Dr Albert je poznat po Albertovom šavu, koji je uveo u upotrebu u digestivnu hirurgiju.

Praksu je u Zemunu 1884. godine kada je postavljen za gradskog fizikusa i primarnog lekara. Kasnije je osnovao prvo hirurško odeljenje Zemunske bolnice. Na poziv Srpskog saniteta, iako mlad hirurg, otvorio je prvo hirurško odeljenje u Beogradu 1889. godine u tadašnjoj Palilulskoj bolnici.

U ratu sa Bugarima i Balkanskim ratovima (1912—1913.) je stekao mnoga iskustva zasnovana na povredama malokalibarskim oružjem, koje prouzrokuje velika razaranja tkiva. S obzirom da je pretežno radio kao građanski, a ne kao vojni hirurg u Beogradu, nisu mu stizali mnogi od teških ranjenika koji su stradali još na bojištu ili ubrzo nakon ranjavanja. Radeći u Palilulskoj bolnici, sve do 1907. kada prihvata mesto šefa bolnice na Vračaru - Opšte državne bolnice, dr Subbotić je svojom energijom pokušao i uspeo, da zapuštene bolničke prilike izmeni do te mere da je bolnica postala jedna od najboljih ustanova tog vremena. Bio je strog i autoritativan šef.

Godine 1906. prvi put je izabran za predsednika Srpskog lekarskog društva. Dr Subbotić je kao učesnik u ratovima 1912—1918. radio kao građanski i u svojstvu vojnog hirurga. U ratu sa Bugarima i Balkanskom ratu radio je u pozadini, Beogradu, gde su stizali ranjenici sa bojišta. Za vreme Prvog svetskog rata on je kao rezervni sanitetski pukovnik radio u Beogradu, a potom u Nišu. Ne želeći da padne u ropstvo neprijatelja, evakuisao se preko Albanije, iako je njegovo zdravstveno stanje bilo teško zbog stenokardičnih napada, koje ga je pratilo tokom ostatka života. Oronuo i oslabio, više nije imao svoje hirurško odeljenje, odlazi u Pariz i London, gde je radio (1916—1918) u interalijalnoj komisiji kao naš delegat, koristeći svoja široka poznanstva u inostranim lekarskim krugovima. U Londonu je održao predavanje „O epidemiji pegavca u Srbiji 1914—1915. godine.

Porodična grobnica porodice Subbotić na Zemunskom groblju.

Godine 1916. konstruisao je šinu za imobilizaciju butnjače i prikazao je u Pariskoj akademiji medicine, zbog čega je, između ostalog i za ostale značajne usluge našeg saniteta, izabran za člana Pariskog hirurškog društva 1916. godine. Dr Subbotić je bio jedan od prvih hirurga u svetu koji je primenio reparaciju krvnog suda umesto podvezivanja. Početkom 1918. on se vratio na Krf i stavio na raspolaganje ministru vojnom, odakle je otišao u Solun. Tu mu je ponuđen bezbedan rad u pozadini Solunskog fronta, međutim, on to nije prihvatio. Tražio je da radi na frontu i izabrao Drugu armiju, čiji je komandant bio vojvoda Stepa Stepanović, i u njoj je radio sa svojim učenicima. Iskustvo dr Subbotića i njegovi saveti često su pomogli da spasu veliki broj teških ranjenika. Prešavši Solunski front zajedno sa svojim učenicima i saradnicima radio je u „Poljskoj hirurškoj bolnici“ u Dragomancima.

Ta bolnica je sagrađena po njegovoj ideji i mogla je da služi na čast svojim hirurzima i po završetku operacija dobila je veliku pohvalu od strane vojvode Stepanovića. Pored toga, dr Subbotić je bio odličan posmatrač, sistematičan i studiozan naučni radnik. Svojim uspesima u radu i saopštenjima stekao je glas vanrednog ratnog hirurga, jer je bio pokretač i nosilac epohe savremene hirurgije u nas. Nije slučajno izabran u to vreme za člana Društva ratnih hirurga SAD i Engleske.

Ideja za osnivanje Medicinskog fakulteta u Beogradu potekla je još davne 1898. kada je Narodna skupština Kraljevine Srbije donela odluku da se Velika škola u Beogradu podigne na stepen univerziteta. Na osnovu izrađenog projekta komisije iz sastava SKA i Velike škole, tek zakonom iz 1905. ova promena je izvršena, ali Medicinski fakultet u to vreme nije otpočeo sa radom. Međutim, uz memorandum Srpskog lekarskog društva, tadašnja vlada je odredila komisiju u sastavu: dr Milana Jovanovića, dr Vojislava Subbotića i dr Đorđa Joanovića, da izrade Nacrt organizacije budućeg Medicinskog fakulteta. Ova akcija urodila je plodom i maja 1914. Narodna skupština Kraljevine Srbije donela odluku o otvaranju Medicinskog fakulteta. Prvi svetski rat je omeo izvođenje ovog plana i tek po završetku rata 20. februara 1920. je počelo administrativno funkcionisanje Medicinskog fakulteta u Beogradu.

Dr Vojislav Subbotić sa lekarima i bolničarkama za vreme Prvog balkanskog rata, 1912. godina

Posle dugogodišnjeg i napornog rada dr Subbotić je postavio temelje prve hirurške literature u nas i postao otac ne samo srpske hirurgije, nego celokupne operativne medicine. Zbog svojih zasluga, izabran je 1919. za redovnog profesora hirurgije. Za prvog dekana novoosnovanog fakulteta izabran je prof. dr Milan Jovanović Batut, a prvi prodekan postao je prof. dr Subbotić. Sledeće, 1921. on je izabran za dekana. Njegov izbor za dekana, uticao je na oživljavanje svih delatnosti Medicinskog fakulteta. U isto vreme je osnovao i Prvu hiruršku kliniku, čiji je prvi direktor bio lično on.

Za doprinos medicinskoj nauci i hirurškoj praksi prof. dr Vojislav Subbotić je za života dobio najviše nagrade, odlikovanja i priznanja. Pored navedenog bio je član Francuskog, Nemačkog i Međunarodnog hirurškog društva, Peštanskog lekarskog društva, kao i član član Pariske akademije medicine. Međutim, najveća nagrada mu je bila, kako je sam jedanput rekao, poštovanje i ljubav njegovih đaka. Dr Subbotić je preminuo decembra 1923. u Beogradu u 64. godini života.

Dela

U periodu 1886—1925 objavio je ukupno 36 stručnih naučnih radova, od čega se 20 nalazi u domaćoj stručnoj literaturi. Njegov prvi rad Hirurgija, crtice iz Bugarsko-srpskog rata iz 1886. godine u Zagrebu, opisuje obradu preko 350 ranjenika sa antiseptičkim metodama, koje su u to vreme bile osporavane od strane konzervativnih lekara.

Legat porodice

Zaostavština porodice Subbotić poklonjena je Muzeju grada Beograda 1975. godine. Sastoji se od 56 predmeta vezanih većinom za Vojislava Subbotića, njegovog starijeg brata Dejana po činu general-potpukovnika i rodonačelnika porodice dr Jovana Subbotića, srpskog pravnika, filozofa i književnika. Godine 1986. Muzeju su poklonjeni porodični albumi, genealogija i druga porodična dokumenta.

Nikola Tesla i dr Subbotić

U 108. pismu u knjizi "Nikola Tesla prepiska sa rodbinom", Marica Kosanović, sestra Nikole Tesle, piše da je u leto 1912. dr Subotić bio kod Nikole Tesle u viziti. Njen sin Milutin je doktor medicine i otišao je pomoću braće u Srbiju, zbog rata 1912, a primio ga je dr Subbotić. Subbotić mu je pričao o ujaku, a i samog Milutina su izvanredno primili u Beogradu zbog slavnog ujaka.

Galerija

• 
  Dr Vojislav Subbotić sa osobljem Hirurškog odeljenja Opšte državne bolnice, ispred hirurških paviljona, oko 1920. godine
• 
  Dr Vojislav Subbotić sa lekarima Hirurškog odeljenja Opšte državne bolnice, 1914. godina

Literatura

• Gerzić, Zoran (1996). „10. Vojislav J. Subbotić (1859-1923)”. Ur.: Sarić, Miloje. Život i delo srpskih naučnika knj. 1 (PDF) (na jeziku: (jezik: srpski) i (jezik: engleski)). Beograd: SANU. ISBN 978-86-7025-231-8. Arhivirano iz originala (pdf) 21. 06. 2015. g. Pristupljeno 20. 10. 2013. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)