Galerija Sinagoga u Nišu

Galerija Sinagoga u Nišu
Galerija Sinagoga
Vrsta:	Državna ustanova
Osnovana:	2009.
Sedište:	Davidova 2 Niš Srbija
Vlasnik:	Narodni muzej Niš
Struktura:	Izložbeni prostor Pomoćne prostorije
Veb prezentacija	http://narodnimuzejnis.rs/

Galerija Sinagoga u Nišu jedan je od izložbenih prostora Narodnog muzeja u Nišu, u državnom vlasništvu, smeštena u za tu namenu adaptiranoj nekadašnjoj Sinagogi Jevrejske zajednice u Nišu. Galerija je namenjena za organizovanje izložbi iz oblasti likovnih umetnosti, arheologije, istorije i drugih oblasti obrazovanja i kulture, organizovanje kamernih koncerata, promocija umetničkih dela i drugih artefakata iz bogatih zbirki Narodnog muzeja u Nišu.

Stanje zaštite

Zbog svojih istorijskih i arhitektonskih vrednosti, zgrada Galerije je od 1986. godine pod zaštitom Republike Srbije, kao kulturno istorijski spomenik od velikog značaja.

Značaj

Budući da Narodni muzej, od svog osnivanja, daleke 1933. godine, pa sve so 2009. godine kada je zvanično otvorena Galerija Sinagoga, nije posedovao namensku zgradu, sa prostorom namenjenim za multimedijalne prezentacije, tako da je odmah po otvaranju ispunio sva očekivanja zaposlenih u Muzeju, kao i onih izvan njega koji su imali prilike da ga koriste.

Položaj, izgled i razmeštaj

Galerija se nalazi u centru Niša u ulici Davidovoj 2, na 50 metara od trga Milana Obrenovića, i 100 metara od Niške tvrđava, Gradske kuće, hotela Ambasador, i centralne gradske pešačke zone u Obrenovićevoj ulici. Sa pozicija savremenih muzeoloških principa, prednosti ovog objekta su: njegova dobra pozicioniranost u prostornom i ambijentalnom miljeu grada (strogi centar), ulica pogodna za parkiranje vozila.

Blizina ostalih muzejskih pomoćnih prostora Narodnog muzeja Niš, dobra organizacija samog izložbenog prostora, mogućnost istovremenog izlaganja u velikoj sali u parteru, kao i galeriji na spratu i bočnim nišama na severnom i južnom zidu, organizacija informativnog pulta na parteru i pratećih sadržaja u podrumu (priručni tehnički depo, toaleti, i dr.). Prostor ima i izuzetne akustične karakteristike i savremenu tehničku i video zaštitu.

Zgrada nekadašnje sinagoge, danas galerije, prema projektu za rekonstrukciju Zavoda za zaštitu spomenika Niša, sačuvala je svoju prepoznatljivu fasadu — dekoraciju u modernoj linearnoj plastici, na zapadnom ulazu (dopunjenu tekstom na hebrejskom i spomen pločom sa tekstom na srpskom jeziku). Unutrašnjost prostora ostala je autentična. Objekat je prema Davidovoj ulici ograđen dekorativnom gvozdenom ogradom između stubova od betona.

Zgrada u prizemlju ima veliku izložbenu salu sa karakterističnim hebrejskim vitražem u obliku jevrejske zvezde na istočnom zidu. Iz ulaznog dela sa obe strane ulaznog hola vode stepenice ka galeriji, koja ima prošireni deo iznad ulaza, a potom se račva u severnu i južnu nišu iznad cele dužine izložbene sale. Leva i desna strana galerije oslanja se na po šest ukrasnih betonskih stubova, četvrtatsog oblika, sa ukrasnim stopama i kapama, koji daju monumentalni izled izložbenoj sali.

Izgled unutrašnjost galerije

Istorija

Vidi još: Sinagoga u Nišu

Kupoprodajni ugovor kojim je Sinagoga prešla u vlasništvo Narodnog muzeja

Pouzdano se zna (iz beležaka nekolicine starih niških graditelja i arhitekata) „da su Sinagogu projektovale beogradske arhitekte Milan Kapetanović (1859-1934) i Viktor Azriel (oko 1870-1936), koji su bili idejni tvorci i beogradske sinagogu 1908. godine. Međutim Peša Gedalja, stari Nišlija, tvrdio je da je zgrada delo arhitekte Jaše Albabe“.

Sinagoga, nekada jevrejski verski objekat, dat je Narodnom muzeju u Nišu na gazdovanje 1957. godine, jer je bio van upotrebe. Zub vremena i poremećena statika zbog izgradnje objekata u neposrednoj blizini, kao i poduži sudski spor, prolongirali su rekonstrukciju Sinagoge i njno osposobljavanje za prezentacije Narodnog muzeja.

Zbog neupotrebe i propadanja zgrade, Gradske vlasti Niša su 1970. u dogovoru sa Jevrejskom veroispovednom opštinom u Nišu postigle dogovor, da zgradu sinagoge zbog neupotrebe za verske potrebe ove zajednice, kupi Narodni muzej u Nišu, po ceni od 100.000 dinara, kako je to i regulisano u kupoprodajnom ugovorom br. 559/1-70-295 od 29. maja 1970. Prodajom sinagoge ona je prestala da bude sakralni objekat i postala je samo i isključivo galerija — izložbeni prostor Narodnog muzeja u Nišu.

Kao arhitektonska i istorijska vrednost 1986. godine, zgrada sinagoge stavljena je pod zaštitu države, a o zaštiti same zgrade, kao zaštićenog kulturnog nasleđe, pored Narodnog muzeja, brigu vodi i Sektorski zavod za zaštitu spomenika kulture u Nišu, kao nadležna institucija.

Od druge polovine 1970. godine, nakon privremene sanacije, zgradu je Narodni muzej u Nišu prvo koristio kao izložbeni prostor, zatim kao prodajni salon nameštaja, magacinski prostor, da bi nešto kasnije prestala njene upotreba a objekat, bez ikakve namene, je ponovo prepušten zubu vremena. Na ovo je umnogome uticala teška materijalna situacija u zadnjoj deceniji 20. veka, u kulturi Srbije i kulturi Grada Niša, izazvana inflacijom, NATO agresijom i drugim problemima nastalim nakon raspada SFR Jugoslavije.

Tek u jesen 2001. godine Narodni muzej je započelo se sa novom sanacijom i renoviranjem objekta, koje je nakon brojnih problema okončano svečanim otvaranjem 2009. Sinagoga je te godine preimenovana u višenamenski „hram“, kulture, na veliko zadovoljstvo građana Niša, ali i Jevrejske zajednice u Srbiji jer je su sinagogi vraćeni stari sjaj, i sva obeležja iz vremena njenog osnivanja.

Danas se sinagoga u Nišu, umesto za verske obrede koristi kao „hram kulture“, za održavanje brojnih izložbi koncerata, književnih večeri itd. U njoj umesto propovedi Rabina i glasova ličnih molitvi Jevreja, odzvanja muzika i pesma sa mnogobrojnih koncerata, glas pesnika sa književnih dešavanja, ili „glas“ tišine sa brojnih izložbi i muzejskih postavki.

Namena i zadaci

Osnovna namena izložbenog prostora Galerije je da umetnicima iz Srbije, i zaposlenima u Muzeju pruži priliku za organizaciju izložbi i drugih vidova multimedijalnih komunikacija.

Galerijski prostor je na raspolaganju i svim zainteresovanim u Srbiji, regionu Balkana i šire kako za likovnu umetnost tako i za sve druge vrste umetnosti, i muzeološke sadržaje.

Pored povremene i stalne postavke umetničkih dela, galerija je namenjena i za organizovanje raznih autorske i tematskih izložbi, iz bogate zbirke Narodnog muzeja u Nišu i drugih muzeja iz Srbije.

U njoj pozvane institucije kulture mogu slobodno koristiti prostor za izložbe i isprobavanje mnogig vidova prezentacija.

Jedan od zadataka galerije je i njeno redovno učešće (kao punopravnog člana, sa ostalim kulturnim institucija Niša), sa likovnim izložbama i kamernim koncertima u akciji „Noć muzeja“, koja se svake godine održava širom Srbije.

Da umetnicima i ljubiteljima muzičke umetnosti, pruži kvalitetan akustički prostor za održavanje odgovarajućih kamernih koncerata i solo nastupa.

• 
• 
• 
• 
• 

Izložbene postavke

2009. godina

Galerija je svečano otvorena 29. maja 2009. godine, prvom muzejskom izložbom pod nazivom „Prvi srpski ustanak i boj na Čegru“, autora Marine Vlaisavljević. Izložba je upriličena povodom proslave velikog jubileja, dvestote godine od istorijske epopeje na Čegru, a otvorena je 29. maja i trajala je do 20. jula. Izložba je od strane Muzejskog društva Srbije proglašena najboljim izložbenim projektom u 2009. godini i dobila je prestižnu nagradu „Mihailo Valtrović“

U saradnji sa Narodnim muzejom u Čačku organizovana je izložba „Vojvoda Petar Bojović, život i pobede“, autora izložbe Radivoje Bojović. Kroz bogatu dokumentarnu građu i lične predmete ova izložba dočarala nam je lik i delo vojvode Petra Bojovića,

Izložba „Hilandarske grafike“ realizovana je u saradnji sa Niškim kulturnim centrom, i autorom Zoran D. Kostić koji je dao svojevrsnu sliku ove srpske svetinje kroz fotografije njenih žitelja, monaha, u svakodnevnim svojim poslušanjima. U vreme izložbe, 29. novembra održana je promocija knjige „Crteži i grafike manastira Hilandar.”

2010

Početak rada galerije Sinagoga u 2010. godini upriličen je međunarodnom manifestacijom „Dani japanske kulure u Nišu“ od 26. februara do 24. marta, a u okviru „Dana Japana u Srbiji“. U okviru ove manifestacije, 26. februara organizovana je izložba japanskih lutaka i japanske grafike 18. i 19. veka pod nazivom „Slike efemernog sveta“.

U saradnji sa Savetom za kulturu Grada Niša i Rotari klubom Niš Narodni muzej je priredio izložbu likovnih radova umetnika iz dvanaest zemalja sveta, pod nazivom „Paul Celan: Fuga smrti“, povodom devedeset godina od rođenja i četrdeset godina od smrti Paula Celana, jednog od najvećih pesnika dvadesetog veka.

U saradnji sa Galerijom savremene umetnosti u Nišu, Narodni muzej je organizovao izložbu „Slovo, alfabet zvezda - 55 godina u traganju za slikom“, slikara Slobodana Jevtića. Izložene su slike velikog formata, rađene u tehnici akrilik na platnu, a tematski vezane za kosmos i svemir, sa izraženim apstraktnim elementima.

Izložba Rudarsko-geološkog fakulteta u Beogradu pod nazivom „Minerali i drago kamenje, primena i značaj“, autora prof. dr Danila Babiča, sa eksponatima (samorodni elementi, sulfidi, oksidi, hidroksidi), i mogućnosti da se sazna njihova primena i značaj.

Iz muzejskog fundusa, pod nazivom „Slike prošlosti Petra M. Aranđelovića, niškog dvorskog fotografa“, autora etnologa Ljiljane Tojaga Vasić postavila je izložbu predmeta (fotografije ličnosti i predela, stari aparati, foto-albumi) o počecima fotografije u Srbiji. Izložba je proglašena za kulturni događaj godine u akciji Narodnih novina.

2011.

2012.

Galerija slika sa manifestacija održanih u sinagogi

• 
  Muzički festival Constantinus održava se u izuzetno akustičnom prostoru sinagoge
• 
  Spomen soba Branka Miljkovića na izložbi u Sinagogi u jesen 2011.
• 
  Detalj sa izložbe „Hrišćanstvo u Nišu kroz vekove“ u zimu 2013
• 
  Detalj sa izložbe „Kolekcija slika SANU“ u proleće 2016
• 
  Retrospektivna izložba slika Radomira Antića (oktobar 2022)