Gisingovci
Gisingovci (Güssing) je bila ugarska srednjovekovna plemićka porodica.
| Gisingovci | |
|---|---|
 | |
| Država | Ugarska |
| Posjedi | Slavonija |
| Osnivač | Henrik I Gisingovac |
| Nacionalnost | Mađari |
Istorija uredi
Porodica nosi naziv po brdu Gising gde je njihov predak imao tvrđavu. Prvi poznati pripadnik porodice Gisingovaca bio je Volfer. On je posedovao tvrđavu Vildon u Štajerskoj. Pominje se 1157. godine u ispravi ugarskog kralja Geze II. Tokom 12. i 13. veka, najviše nakon tatarske najezde, Gisingovci stiču sve veće posede u Zaladskoj, Požunskoj i Šomoćkoj županiji u zapadnoj Ugarskoj. Postepeno se šire i na levu obalu Drave, odnosno u Križevačku županiju. Pod njihovom upravom su gradovi Koprivnica, Virovitica i Požega. Kako su posedi bili nepovezani i razdvojeni posedima drugih porodica (npr. Babonića), često je dolazilo do sukoba. Volferov praunuk, Henrik II obavljao je funkciju palatina (1260-1267), bana Slavonije (1267-1270), bana Usore i Soli (1272-1273) i bana cele Slavonije (1273-1274). Pored Babonića i Gorjanskih, Gisingovci su bili među najmoćnijim ugarskim vlasteoskim porodicama. Do novog uspona Gisingovaca dolazi usled sukoba u poslednjim godinama vladavine Arpadovića. Rezultat je slabljenja kraljeve vlasti. U razmiricama između češkog kralja Otokara II, vojvode Albrehta i Arpadovića, Henrik 1273. godine ubija Belu, sina mačvanskog bana Rostislava Mihailovića. Godine 1274. predvodi plemstvo koje se suprotstavilo vraćanju crkvenih poseda otetih u poslednjih 30 godina. Kao ban Slavonije, učestvuje u pobuni protiv kralja Ladislava IV Kumanca. Sa svrgnutim banom Joakimom otima kraljevog mlađeg brata Andriju i imenuje ga kraljem, nastojeći da preko njega stekne vlast. Poginuo je u bici u Bakonjskoj šumi 1274. godine. Njegovi sinovi su: Ivan, slavonski ban (1275-1277, 1284, 1299) i palatin (1281-1282, 1287, 1303, 1306-1307), Nikola, slavonski ban (1281, 1287) i palatin (1276-1284-1286) i Petar (vesprimski biskup 1275-1288). Gisingovci vode rat protiv Babonića. Godine 1280. sklopljen je mir. U borbama sa vojvodom Albrehtom, Gisingovci gube Kiseg 1289. godine. Bilo je to njihovo najčvršće uporište u zapadnoj Ugarskoj. Težište njihove vlasti prebacuje se u Slavoniju. Godine 1292. zarobili su poslednjeg Arpadovića, Andriju III Mlečanina. Ovaj čin izazvao je negodovanje ostale vlastele, te su Gisingovci prisiljeni da oslobode Andriju. Mir su sa njim sklopili tek 1300. godine. U sukobu su i sa crkvom, te su ekskomunicirani (1297-1299). Četvrti Henrikov sin, Henrik III Gisingovac, spominje se prvi put 1278. godine. Upravljao je delovima županija Tolna, Šomoćke, Bodroške i Baranjske. Vršio je funkciju bana Slavonije (1301-1309). Izgleda da je prisvojio i titulu hercega. Karlo I Anžujski je po dolasku na vlast vodio politiku jačanja kraljevske vlasti sužavanjem moći velikaških porodica. Tako slabe i Gisingovci. Održali su se do 1320.tih godina kada ih je konačno slomio ban Mikac. Nikolini naslednici vladali su Ludbregom do polovine 15. veka.