Википедија

Дама са лепезом

Dama sa lepezom (nem. Dame mit Fächer) je poslednji portret koji je naslikao Gustav Klimt.[1] Nenaručena slika nastala 1917. godine i prikazuje neidentifikovanu ženu. Nalazila se na štafelaju u njegovom ateljeu kada je Klimt umro 1918. godine.[2] Kao i mnoga Klimtova kasna dela, ona je nastala pod azijskim uticajem i sadrži mnoge kineske motive.[3]

Dama sa lepezom
UmetnikGustav Klimt
Godina1917–1918
Tehnikaulje na platnu
Dimenzije100.2 cm × 100.2 cm
Mestoprivatno vlasništvo

U junu 2023. godine, slika je prodata na aukciji u Sotebiju u Londonu za 85,3 miliona funti (108,4 miliona dolara, 99,2 miliona evra), što je najveća cena ikada postignuta za jedno umetničko delo u Evropi.[4][5] Kupila ju je trgovac umetninama Pati Vong u ime kolekcionara iz Hong Konga.[4][5]

Opis uredi

Kvadratna slika prikazuje ženu sa kestenjastim uvojcima na žutoj pozadini sa orijentalnim motivima.[6][2][7][8] Dok gleda u daljinu nalevo, njen svileni ogrtač s uzorkom spada joj sa ramena, a u ruci drži lepezu koja joj skriva nedra.[6][2]

Kineski motivi u pozadini su veliki leteći feniks kao simbol besmrtnosti, ponovnog rođenja i sreće, i jarko ružičasti cvetovi lotosa koji asociraju na ljubav i nepromenljivu lepotu.[7][6][4][3] Tu su i dugonogi ždral i zlatni fazan.[3] Ravne pozadinske šara podsećaju na japanske ukijo-e drvene otiske,[7][4] dok boje imitiraju hrom žutu, kobalt plavu i crveni oker emajliranog kineskog porcelana.[3][6]

Identitet dame je nepoznat, uz spekulacije da bi model mogla biti ili Johana Staude,[2] ili Klimtova životna saputnica Emili Floge,[9] ili jedna od njegovih omiljenih plesačica.[3] Prema bečkom muzeju Belvedere, slika je bila izložena pod nazivom Plesačica (Tänzerin) ubrzo nakon što je nastala, što sugeriše da je model možda ipak bila plesačica.[3]

 
Klimtov portret Wally (1916)

Dama sa lepezom ima sličnosti sa Klimtovim portretom Voli (Wally), naslikanim 1916. godine, na kome je model sa otkrivenim levim ramenom.[10] Na slici Devojke ili Dve prijateljice (1916–1917), Klimt je takođe slikao pozadinu sa orijentalnim motivima uključujući velikog feniksa.[10] Obe slike su uništene 1945. tokom požara u zamku Imendorf.[10]

Za razliku od ranijih Klimtovih dela, Damu sa lepezom karakterišu slobodniji i brže izvedeni potezi kista.[6][3] Dok su neki istoričari umetnosti sugerisali da je delo bilo „nedovršeno”, ističući male delove golog platna, kao što je mesto gde se nadlaktica modela susreće sa njenim ogrtačem,[3] umetnička kritičarka Keli Grovijer tvrdi da su „fluks i fragmentacija” ono što slikama daje njegovu moć, zaključujući da je „njihova nedovršenost je ono što je upotpunjuje.”[6]

Vlasnici uredi

 
Dama sa lepezom (desno) fotografisao Moric Nar u Klimtovom studiju (1918)

Dama sa lepezom je još uvek bila na štafelaju u Klimtovom studiju, zajedno sa njegovim nedovršenim delom Nevesta, kada je doživeo moždani udar i na kraju umro početkom 1918. godine.[3]

Posle njegove smrti u februaru 1918. godine, sliku je bila izložena u galeriji Gustava Nebehaja u Beču.[11] Kupio ju je, 1920. godine, industrijalac Ervin Beler, koji je bio Klimtov mecena i prijatelj.[2][11] Potom je slika je prešla u vlasništvo Belerovog brata Hajnriha, a 1940. godine nasledila je Hajnrihova supruga Mabel Beler iz Lugana u Švajcarskoj.[11]

Rudolf Leopold iz Beča je bio vlasnik slike od 1963. do 1981. godine, a zatim kolekcionar i trgovac umetninama Sege Sabarski iz Njujorka.[11] Američki kolekcionar i preduzetnik Vendel Čeri kupio je delo od Sabarskog 1988. godine.[11] Sliku je 11. maja 1994. prodao Sotebi za 11,6 miliona dolara kao deo aukcije Čerijeve kolekcije.[2] Sledeća prodaja, ponovo u Sotebiju, 27. juna 2023. godine, postavila je aukcijski rekord za delo Gustava Klimta i bila je najviša cena plaćena za umetničko delo na javnoj prodaji u Evropi.[8]

Izložbe uredi

Portret je javno izlagan samo četiri puta: 1920. godine u bečkoj galeriji (Vienna Kunstschau); 1981. godine kao deo izložbe Gustava Klimta u muzejima i galerijama u Tokiju, Osaki, Ivakiju i Jamanašiju; 1992. godine Međunarodnom kulturnom centru u Krakovu; i od 2021. do 2022. u dvorcu Belvedere u Beču.[11][12]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Andersson, Jasmine (28. 6. 2023). „Klimt's final portrait sells for record £85.3m”. BBC News. Pristupljeno 3. 7. 2023. 
  2. ^ a b v g d đ Brady, Anna (14. 6. 2023). „Gustav Klimt's last portrait has highest estimate ever put on a painting in Europe at over £65m”. The Art Newspaper. Pristupljeno 28. 6. 2023. 
  3. ^ a b v g d đ e ž z Fellinger, Markus. „Gustav Klimt's Lady with Fan (Dame mit Fächer)”. Google Arts & Culture. Pristupljeno 3. 7. 2023. 
  4. ^ a b v g Badshah, Nadeem (27. 6. 2023). „Gustav Klimt's Lady with a Fan sells for £85.3m, breaking European record”. The Guardian. Pristupljeno 27. 6. 2023. 
  5. ^ a b „Gustav Klimt’s Mysterious and Last Portrait Breaks Record With $108.4 Million Sale”. wsj.com. Pristupljeno 29. 9. 2023. 
  6. ^ a b v g d đ Grovier, Kelly (28. 6. 2023). „Klimt's Lady with a Fan: The painting that sold for £85.3m”. BBC Culture. Pristupljeno 4. 7. 2023. 
  7. ^ a b v Bregman, Alexandra (27. 6. 2023). „Gustav Klimt's Final Portrait Sells For A Record $108.4 Million In London”. Forbes. Pristupljeno 29. 6. 2023. 
  8. ^ a b Reyburn, Scott (27. 6. 2023). „Klimt's 'Lady With a Fan' Brings $108.4 Million, Auction Record for the Artist”. The New York Times. Pristupljeno 29. 6. 2023. 
  9. ^ „Klimt Record in Sight”. The Antique Collector. 65 (5). 1994. str. 50. Pristupljeno 30. 6. 2023. 
  10. ^ a b v Dobai, Johannes (1978). The Complete Works of Klimt (na jeziku: italijanski). Milan: Rizzoli. str. 109. 
  11. ^ a b v g d đ „Gustav Klimt- Dame mit Fächer (Lady with a Fan)”. Sotheby's. 28. 6. 2023. Pristupljeno 28. 6. 2023. 
  12. ^ Goretti, Giordana (6. 2. 2023). „Gustav Klimt's Last Painting – Lady with a Fan”. Daily Art Magazine. Pristupljeno 4. 7. 2023. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дама_са_лепезом&oldid=27508901”