Википедија

Девесиље

Devesilje ili Seseli (Seseli rigidum) je biljka iz roda Seseli (porodica Apiaceae), koje se javlja u oko 80 vrsta u Evropi i Aziji, sa 368 opisanih podvrsta.[1] U evropskoj flori zastupljeno je oko 55 vrsta. To su višegodišnje biljke sa hermafroditnim i muškim cvetovima bele, roze ili žute boje, raspoređenim u složene štitove.[2]

Devesilje
Seseli nanum
Naučna klasifikacija
Carstvo:
Plantae
(nerangirano):
Angiosperms
(nerangirano):
Eudicots
(nerangirano):
Asterids
Red:
Apiales
Porodica:
Apiaceae
Rod:
Seseli

Species

125-140, vidi tekst

Poreklo naziva uredi

Prema Hipokratu, seseli (seselis ili sesili) je starogrčko ime po kome su nazvane razne vrste iz porodice Apiaceae. Reč „seseli“ (Σεσελι) ili „sili“ (σιλι) je verovatno egipatskog porekla i označava vrstu egipatskog drveta.[3]

U anglosaksonskoj oblasti, oba biljke se zovu „mesečeva šargarepa“ ili „kameni peršun“, jer ih anglosaksonci uzgajaju u baštama kao ukrasne biljke.[3]

Rasprostranjenost uredi

 
Seseli hippomarathrum
 
Seseli tortuosum
 
Seseli osseum
 
Seseli pallasii

Evroazijske vrste, su široko rasprostranjen i nalaze širom Evrope, u Sibiru, na Kavkazu, u Maloj Aziji, na istoku - do Bajkalskog jezera i Severne Kine. One su uvrštene u Crvenu knjigu Arhangeljske i Vologdske oblasti.[4]

Javlja se na poplavljenim livadama, u stepama, na padinama, na izdancima krečnjaka, pored puteva i na pustari.

Najpoznatije biljke ovog roda su Seseli gummifferum i Seseli libanotis.

U Srbiji je rod Seseli zastupljen sa deset vrsta:[4]

  1. Seseli hippomarathrum, koja se nalazi u crvenoj knjizi flore Srbije kao takson za koji se predpostavlja da je iščezao.
  2. Seseli rigidum, za ovu vrstu, koja je najzastupljenija u Srbiji, najviše se koristi naziv Devesilje
  3. Seseli serbicum, je ugrožena vrsta Srbije
  4. Seseli annuum,
  5. Seseli tortuosum,
  6. Seseli tommasinii, je ugrožena vrsta Srbije
  7. Seseli varium,
  8. Seseli osseum,
  9. Seseli gracile,
  10. Seseli peucedanoides.

Opis uredi

S. rigidum, koja raste na krečnjačkim kamenjarima i liticama, najzastupljenija u Srbiji na Balkanskom poluostrvu i u Rumuniji kao višegodišnja siva ili sivozelena biljka sa vretenastim odrvenelim korenom.

Stabljika je uspravna, dostiće visinu do 50 cm, i gotovo od osnove je razgranata.

Cvetovi su beli, organizovani u krupne štitove sa 10-25 zrakova dužine. Cveta od jula do septembra.

Plodovi su okrugli, uzdužno elipsoidni ili jajoliki, goli ili dlakavi školjkasti, najčešće sa pet uzdužnih rebara i malom čašicom sa pet zubaca na vrhu.

Taksonomija uredi

Rod devesilja je relativno promenljiv i ponekad razlike između pojedinih vrsta ili podvrsta još nisu utvrđene. U evropskoj prirodi raste oko 35 vrsta, a neke od njih se javljaju u brojnim podvrstama. Najbliži srodnici su rodovi (Peucedanum) i (Libanotis).

Devesilje u tradicionalnoj narodnoj medicini uredi

Vrste ovog roda koriste se u narodnoj medicini od davnina, pa tako npr. Pedanije Dioskorid u svom čuvenom delu „O lekovitim materijama” — (grč. Περί ύλης ιατρικής — Peri hyles iatrikes) pominje lekovita svojstva devesilja.[3]

Koren biljke Seseli mairei Wolff koji raste u kineskim provincijama Junan i Sičuan, poznat je u kineskoj tradicionalnoj medicini kao Zhu Ye Fang kao lek koji se koristi za upale, reumatske bolove i prehlade.[3]

U turskoj narodnoj medicini plod biljka Seseli tortuosum koristi se kao emenagog (sredstvo za izazivanje menstruacije) i protiv nadimanja, dok se u istočnoj Turskoj listovi biljke Seseli libanotis (tur Kelemkeşir ili Kelemenkeşir) koriste u ishrani kao povrće.[3]

Devesilje u narodnoj medicini Srbije uredi

Devesilje se u narodnoj medicini Srbije vekovima koristi kao:[3]

  • tonik,
  • diuretik,
  • digestiv,
  • emenagog.

Devesilje u poeziji Srbije uredi

 
Naslovna strana zbirke pesama Devesilje srpskog pesnika Jovana Jovanovića Zmaja objavljena je pod pseudonimom Aliverić Tuzlak.

Devesilje je čest motiv u poeziji, pa je tako jednu od svojih poslednjih štampane zbirki Jovan Jovanović Zmaj nazvao „Devesilje“, i u njoj je u pesmi „Đulići” spomenuo i njena lekovita svojstva...[3]

Snivo sam te, a ti puna cveća,
Među cvećem lekovita bilja,
Bilo stitka, ljubice i krina,
Odoljena, čubra, devesilja…

Takođe i manje poznat srpski pesnik, Đorđe Marković Koder, koristi devesilje u svojoj poeziji, u kojoj kult bilja ima posebno mesto, što se vidi u ovim stihovima iz pesme „Gorske vile bilje”:

Usovšeno mora biti slovo
Kada biljka o Svetinji sbori.
Devesilje, vilino je bilje
Pred njime je divizma kovilje.
Romoranka
Devesilje j’devet Sila bilje…
Devesilje...

Odabrane vrste uredi

Izvori uredi

  1. ^ „Search results — The Plant List”. www.theplantlist.org. Pristupljeno 2021-12-25. 
  2. ^ Güner, E. D., et al. (2011). Pollen morphology of the genus Seseli L.(Umbelliferae) in Turkey. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. decembar 2021) Turkish Journal Botany 35 175-82.
  3. ^ a b v g d đ e „Mitske biljke Srbije - Devesilje”. Radionica Prirode (na jeziku: engleski). 2015-12-02. Pristupljeno 2021-12-24. 
  4. ^ a b V. Nikolić, str 241, Flora Republike Srbije V, SANU, Beograd (1975), ur. M. Josifović

Spoljašnje veze uredi

  Mediji vezani za članak Devesilje na Vikimedijinoj ostavi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Девесиље&oldid=26865081”