Divna Gorica (Suva planina)
Divna Gorica je najsjeverniji vrh Suve planine visok 1389 m, i predstavlja kraj njegovog bočnog kraka, koji se od glavnog planinskog venca odvaja na Pasarelu (1522 m). Da je ovaj najseverniji vrh Suve planine, ne samo jedan od većih već i jedan od njenih najlepših vrhova, govori njegovo pomalo neobično ime — Divna Gorica.[1]
Zaštita
urediOvaj vrh je u Specijalnom rezervatu prirode „Suva planina” u režimu zaštite prvog stepena, koji obuhvata dve odvojene celine:[2]
- Mosor,
- Sokolov kamen - Trem - Smrdan - Divna Gorica.
Položaj i prilaz
urediDivna Gorica kao završetak bočnog kraka Suve planine od glavnog planinskog venca odvaja se na oko 5 km udaljenom Pasarelu. Severno od Pasarela, sporedni greben Suve planine se sa Rženca (1459 m) spušta na sedlo po imenu Preslap (oko 1165 m), a zatim se strmo uzdiže do Divne gorice. Posle nje, i nešto severnijeg Bogovog vrha (975 m), ubrzo se završava iznad belopalanačkog Novog Sela i Vrgudinca.[3]
Administrativno masiv oko vrha, kao i sam vrh pripadaju opštini Niška Banja.
Uspon na Divnu Goricu obično kreće na nadmorskoj visini od 465 m, počev od od raskrnice na asfaltnom putu koji od sela Mokra vodi u pravcu dečjeg odmarališta kod Divljane — na udaljenosti od oko 1,5 km, od Mokre, 4 km od centra Bele Palanke i na nekih 500 m ispred skretanja za Vidovo, odnosno Mokranjsko ravnište. Do prevoja Preslap ide se deonicom sa tvrdom zemljanom podlogom u dužini od oko 5,5 km, do ispod prevoja Preslapa, gde sledi deonica tvrdog zemljanog puta prosečenog kroz padinu obraslu niskim drvećem i žbunjem, u dužini od oko 5,5 km. Neposredno pred Preslapom krajolik se menja, a put prolazi kroz bukovu šumu. Nakon izlaska na Preslap, put nastavlja po teškom kamenitom terenu, sve do Divne Gorice, gde se i završava, jer se ispod nje, na zapadu, uzdiže gotovo vertikalan stenovit odsek, visine oko 500 m.[1] Iako se trasa puta ne održava i u lošem je stanju, ona je ipak upotrebljiva za automobile sa podignutom šasijom i iskusne vozače.[4]
Od skretanja sa asfalta iznad Mokre, do Divne Gorice prosečnom planinaru potrebno je oko dva sata i dvadeset minuta hoda.
.png)
Geografske karakteristike
urediJezgro Divna Gorica, kao i najveći deo Suve planine grade silur-devonske i karbonske stene otkrivene uglavnom u Prvokutinskoj i Sićevačkoj klisuri, u izvorištima i vrelima Jelašničke klisure, na prostoru Crvene Reke i ispod Kunovice. Njihovi predstavnici su liditi, nagoreli gvožđeviti škriljci, krečnjaci, argilošisti, silifikovani filiti, kvarciti i peščari. Iznad njih leže moćne naslage permskih peščara, karakterističnih po svojoj crvenoj boji.[5]Petković K., (1930a): Geološki sastav i tektonski sklop Suve planine. Posebna izdanja SKA, 76, Beograd.</ref>[6]
Divnu Gorica čine skoro isključivo krečnjaci titon-valendinske starosti.[7] Nešto manje zastupljeni su i drugi odeljci iz perioda donje (otriv i barem) i gornje (santon) krede; prvi na obodu prema Koritničkoj, a drugi ka Ostrovičkoj kotlini. Kod sela Prisjana, Grnčara, Toponice, Sićeva i Svete Petke javljaju se još i magmatiti, tj. bazalt, mikrogranit i dacit.[8]
Od tercijarnih vulkanita zastupljeni su daciti i andeziti, kao i alkalne gabroidne stene. Amfibolski andeziti i njihovi tufovi se nalaze u miocenskim sedimentima, a aglomerati dacita u miopliocenskim, sto odreduje i njihovu starost. Ostali vulkaniti probijaju starije sedimente, ali im se pretpostavlja miocenska starost.
Krečnjaci su višestruko ubirani, navlačeni razlamani, tako da su ispresecani brojnim rasednim i drugim pukotinama koje polaze od površine, a završavaju se na dnu krečnjačke mase. Pojave uglja ukazuju da su za vreme trajanja neogenog jezera Divna Gorica bile pod šumskim biocenozama. Na kratko trajanje šumskih zajednica u ovoj oblasti svedoči mala debljina lignita (uglja) na severnim padinama Suve planine.[8]
Turističke znamenitosti
uredi
Za planinare i druge turiste Divna gorica je mesto sa najlepšim pogledom na taj deo Suve planine. To ovaj vrh svrstava u grupu vanredno lepih vidikovaca na takozvanoj „Niškoj transverzali”, koja povezuje najviše vrhove na Svrljiškim planinama i Suvoj planini.[1]
Počev od Preslapa otvara se prelep pogled ka glavnom grebenu Suve planine sa Đordinom čukom (1735 m), Tremom (1809 m), prevojem Devojački grob i Sokolovim kamenom (1523 m).
Na zapad, pogled seže do Niša, na ne tako visoki, ali za alpiniste najatraktivniji vrh - teško pristupačni Mosor (984 m).[1]
Sa istočne strane, pruža se prelep pogled na Belu Palanku (vazdušnom linijom udaljenu oko 7 km), Divljansko jezero i Šljivovički vrh.[9]
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ a b v g Mitić, Goran. „Divna Gorica U: Lepa, zanimljiva i manje poznata mesta u pirotskom kraju” (PDF). ,,Tibet’’, Pirot, 2018. Arhivirano iz originala (PDF) 02. 06. 2019. g. Pristupljeno 2. 6. 2019.
- ^ „UREDBA O PROGLAŠENJU SPECIJALNOG REZERVATA PRIRODE "SUVA PLANINA"”. demo.paragraf.rs. Pristupljeno 2021-02-01.
- ^ „Foto galerija - 5. Suva planina - Divna Gorica (1389m), Pasarelo (1522m), Smrdan (1487m) 22. jun”. arhiva.kablar.org.rs. Arhivirano iz originala 25. 09. 2022. g. Pristupljeno 2021-02-01.
- ^ „Suva planina, Divna Gorica”. Nestvarna mesta, 9. novembar 2016. Arhivirano iz originala 02. 06. 2019. g. Pristupljeno 2. 6. 2019.
- ^ Nikolić, R. (1912). Sumnjivi glečerski tragovi na Suvoj planini. Glasnik srpskog geografskog društva, sv. 2, Beograd
- ^ Pešić L. 2001. Opšta geologija — Egzodinamika. Beograd: Rudarsko-geološki fakultet.
- ^ Marković M., Pavlović R., Čupković T. 2003. Geomorfologija. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva
- ^ a b Žujović, J.(1889). Osnovi za geologiju Srbije. Geološki anali Balkanskog poluostrva, knj. 1, Beograd
- ^ Petrović, B., J. (1998). Priroda Bele Palanke i srednjeg Ponišavlja, Institut za geografiju, PMF, Novi Sad.