Dirigentska palica
Dirigentska palica (muz.pojam), laki kratki štap u rukama dirigenta - (njemačka riječ od latinskog dirigents - onaj koji upravlja), kojom dirigent rukovodi instrumentalnim ili vokalnim muzičkim izvođenjem. (engl. baton,) [1] [2]
Porijeklo i istorijat palice uredi
Pračovjek u uspostavljanju mostova sa spoljnim svijetom reaguje instiktom refleksno. Opasnost od divljih zvjeri goni ga da uzdigne ruku i maše njome tjerajući ih. Već omudrijeli čovjek u svom napredovanju, uzima kamen, zatim štap. On se tako brani i pokušava da uspostavi mir i sigurnost za sebe. Ruka, pa ruka sa kamenom i štapom, pokušavaju da upravljaju spoljnim događajima obezbjeđujući mu egzistenciju. Evoluirali čovjek, zvukove spoljašnjeg svijeta počinje da uglazbljuje. Kada su neartikulisani glasovi postali artikulisni i uređeni i kada su se nadgradili podržavajući pramuziku, već se pojavila i potreba da neko rukovodi i kontroliše određenu pravilnost novog izražaja. Tu i nastaje potreba da se zamišljeni zvukovi doslovno zapamte ali i kasnije reprodukuju. To zahtjeva poštovanje pravila i disciplinu. Nastaje potreba za čovjekom i načinom na koji će se ovo izvršiti. To je dirigent, njegova ruka i dirigentska palica. Taj sofistikovani i graciozni štapić je evoluirali kamen i štapina u ruci ugroženog pračovjeka. (tambur mažori- oni koji upravljaju dobošarima) su još uvijek sa masivnim štapovima, istina kasnije ukrašenim i uljepšanim. Oni su prva ozbiljna prethodnica suptilnih i dobro izbalansiranih PALICA ZA DIRIGOVANjE. Ti prefinjeni štapići nisu samo metaforična i simbolična podsjećanja na prapalice kojima se mogla polomiti kičma zvjeri, već i zbiljska, samo mnogo bezazlenija i bezopasnija „prijetnja“ u rukama dirigenta sa svrhom upravljanja horskim pjevanjem, ili sviranjem orkestra, pravilnom izvođenju, primjerenom tekstu kompozitora i njegovoj i dirigentovoj muzičkoj zamisli.
Palice su bile i priručni zgodni oblici koji su se našli pri neposrednom izvođenju muzike (violinska gudala). Prve prave palice u modernom smislu te riječi vezuju se za 19 vijek između 1820. i 1840. godine. Bili su to dugi uski konusni drveni štapići sa tri prstena na debljem dijelu koji su imali ulogu drške. Od 1833. godine, zahvaljujući Feliksu Mendelsonu, palica je u redovnoj upotrebi u Londonskoj filharmoniji. [1] [2]
Opis palice uredi
Dirigentska palica je štap valjkastog konusnog oblika dužine od 38 do 71 cm, težine od četiri do deset grama debljim krajem usađena u dršku. Sam štap je od svetlog drveta, fiberglasa ili ugljeničnih vlakana, a drška, po kojoj se palice uglavnom i razlikuju, je ovalna, kuglasta ili cilindrična, načinjena od ebanovine, plute ili gume.(Najčuvenije palice su „Maestro“. Njihove drške su načinjene od slonovače i sa uloškom od aluminijuma). [1] [3]
Upotreba uredi
Palica nije neophodna dirigentu u izvođenju muzičkog djela i on je koristi po sopstvenom nahođenju. Drži se između palca i prva dva prsta oslonjena na dlan, najčešće desne ruke. Lijevacima se sugeriše da palicu drže u desnoj ruci. [4]
Izrada uredi
Poslije finog struganja, brušenja i šmirglanja štap se usađuje u pripremljenu dršku i lijepi. Poslije lakiranja u dršku palice se utiskuje logo firme. [2]
Reference uredi
- ^ a b v g Grupa autora, Enciklopedija leksikografskog zavoda, Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb, 1962.g.
- ^ a b v g Grupa autora, Opšta enciklopedija Larus, Vuk Karadžić, Beograd, 1967.g.
- ^ Professor Murchard , "Discovery of Ancient Greek Tablets Relevant to Music", (April-May 1825.
- ^ Leonard Bernstein, The Art of Conducting in The Joy of Music, Weidenfeld and Nicolson,London 1960.g.
Spoljašnje veze uredi
- [1] (jezik: engleski)