Donji dom Kanade
Donji dom Kanade (engl. House of Commons of Canada; franc. Chambre des communes du Canada) donji je dom Parlamenta Kanade.
Istorija uredi
Donji dom je bio ustanovljen 1867, kada je Parlament Ujedinjenog Kraljevstva donio Ustavni akt 1867, ujedinivši Provincije Kanade (koje su bile razjedinjene na Kvebek i Ontario), Novu Škotsku i Nju Bransvik, i na taj način formiravši jedinstveni federalni Dominion Kanadu. Novi Parlament Kanade se sastojao od Senata i Doma komuna, koji je bio formiran prema modelu britanskog Doma komuna. Treći formalni činilac u Parlamentu Kanade je bio monarh, koga je u zemlji zastupao generalni guverner Kanade. Parlament Kanade je bio formiran prema vestminsterskom sistemu, odnosno prema modelu Parlamenta Ujedinjenog Kraljevstva. Za razliku od Parlamenta Ujedinjenog Kraljevstva, nadležnosti Parlamenta Kanade su bile isključivo vezane za federalni nivo, dok su sve ostale zakone donosili provincijski parlamenti.
Parlament Kanade je ostao potčinjen Parlamentu Ujedinjenog Kraljevstva, vrhovnom zakonodavnom autoritetu cijele Britanske imperije. Postao je nezavisan u odlučivanju tek nakon Vestiminsterskog statuta 1931, nakon čijeg donošenja se akti Parlamenta Ujedinjenog Kraljevstva više nisu primjenjivali na Kanadu, osim par izuzetaka. Ovi izuzeci su otklonjeni Kanadskim aktom 1982.
Sastav uredi
Donji dom je sastavljen iz 338 članova, i svaki od njih predstavlja jednu izbornu jedinicu (engl. riding). Ustavni propisi nalažu da mora biti najmanje 295 izbornih okruga, a od 2015. ima ih 338. Poslanička mjesta su proporcionalno raspoređena po broju stanovnika u provincijama. Zbog nekih ustavnih odredbi koje nalažu minimalni broj poslanika, dešavaju se i odstupanja od ravnomjerne zastupljenosti po broju stanovnika. Kao rezultat toga, manje provincije koje su imale pad stanovništva su previše zastupljene u Domu komuna. Npr. provincije Ontario, Britanska Kolumbija i Alberta su premalo zastupljene što je u suprotnosti s brojem njihovog stanovništva, dok su ostalih sedam provincija i previše zastupljene. Provincijske granične komisije su zadužene da povlače granice između izbornih okruga. Zastupljenost saveznih teritorija je nezavisna od broja populacije; svaka teritorija ima pravo na samo jedno mjesto.
Kvalifikacije uredi
Prema Ustavnom aktu 1867, Parlament Kanade je ovlašćen da odredi kvalifikacije koje moraju posjedovati članovi Donjeg doma. Sadašnje kvalifikacije su određene Kanadskim izbornim zakonom, koji je donesen 2000. godine. Prema zakonu, pojedinac mora imati pravo glasa da bi se kandidovao za poslanika, i to do onoga dana kada je podnio kandidaturu. Maloletnici i oni koji nisu državljani Kanade ne mogu biti kandidati. Kanadski izborni zakon takođe zabranjuje zatvorenicima da se kandiduju na izborima, ali im dopušta pravo glasa. Nadalje, pojedinci koji su osuđeni za izborni kriminal imaju, nakon presude, zabranu u trajanju do pet godina da se kandiduju za poslanika.
Zakon takođe zabranjuje nekim funkcionerima da se kandiduju za Donji dom. Pod ovim funkcionerima se podrazumijevaju članovi provincijskih i teritorijskih zakonodavnih tela (iako ovo nije uvijek bio slučaj), šerifi, kraljevski tužioci, većina sudija i izborni funkcioneri. Glavni izborni funkcioner i zamjenik glavnog izbornog funkcionera (nalaze se na čelu Izborne komisije) imaju zabranu ne samo da se kandiduju, već i da glasaju. Prema Ustavnom aktu 1867, članovi Senata takođe ne mogu postati članovi Donjeg doma, i narodni poslanici moraju podnijeti ostavke ukoliko su imenovani u Senat.
Vidi još uredi
Spoljašnje veze uredi
- Zvanični veb-sajt Parlamenta Kanade Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. februar 2011)