Dragačevska suhoputna stanica JVuO
Dragačevska suhoputna stanica Jugoslovenske vojske u otadžbini, bila je jedna od privremenih jedinica namenjena za snadbevanje boračkih jedinica i saniteta na prostoru Dragačevskog sreza, u kome je bila manja prusutnost okupatorskih jedinica.[1]
Preduslovi uredi
Uništavanjem Kraljevine Jugoslavije od strane Hitlerove Nemačke i njenih saveznika, rasparčavanjem državne teritorije, srpski narod ne samo da je izgubio slobodu, već je na mnogim područjima bio izložen genocidu ogromnih razmera. To je rezultovalo ustankom Srpskog naroda koji je zahvatio Srbiju 1941. godine i bio rezultat delovanja dva, po mnogo čemu, suprotstavljena pokreta. Dvojnost oružanih formacija, komandi, pozadinskih jedinica i uopšte vlasti dolazila je do izražaja na svakom koraku. Na jednoj strani je bio pokret Draže Mihailovića koji nije priznavao akt kapitulacije ali se, istovremeno, pribojavao socijalnih nemira, prevratničkih težnji i promene društvenog sistema u ratnim godinama. Nasuprot njemu stajao je monolitan, snažan, kadrovski dobro organizovan i vođen revolucinarni pokret.
U takvim uslovima trebalo je organizovati život i pozadinsko obezbeđenje jedinica JVuO, posebno u onim delovima Srbije, kakav je bio Dragačevski kraj, u kome je ostvaren veći uticaj Četnika a manje izražena dominacija Nemaca.
Organizacija uredi
Teren dragačevskog sreza bio je organizovan pod imenom „Dragačevska suhoputna stanica” i bio je sastavljena od seoskih i opštinskih odbora.
Dragačevska suhoputna stanica osnovana je 12. septembra 1943. godine, odlukom glavnog štaba JVuO, Njenom osnivanju prethodilo je formirani Seoskih odbori u Dragačevu od 2. septembra 1943. godine, čiji naziv je glasio, kao na primer „Gučki odbor Dragačevske suhoputne stanice”. Odbor je imao predsednika, koji je rukovodio celim radom.[2]
Prvi komandant Dragačevske suhoputne stanice, poručnik Dušan Tomić, po njenom osnivanju propisao je dužnosti seoskih odbora Dragačevske suhoputne stanice.
Rad uredi
U suhoputnim stanicama prikupljene su namirnice i sanitetski materijal. Deo nedostajućeg sanitetskog materijala prikupljan je rekvizicijom od privatnih apotekara. Pri tome komandant suhoputne stanice je morao da vodi računa da privatne apoteke ne ostanu bez i najnužnije količine lekova. Prikupljeni materijali su se zavodili u rekvizicionu i magacinsku knjigu, i čuvali u improvizovanim magacinima.
Improvizacije su bilo česta pojava u suhoputnim stanicama, jer je to jedino što je im je ostalo, kada bi Nemci blokirali pristupe u regularne bolnice.[3] U tom smislu za potrebe vojne bolnice svi opštinski odbori Dragačevske suhoputne stanice u toku leta sprovodili su akciju prikupljanja lipovog cveta „za spremanje čaja za dijetalnu ishranu vojnih bolesnicika i ranjenicika. Nadležne vojne vlasti pre toga dale su uputstvo kako da se postupa sa prikupljenim lipovim cvetom, poput ovog:
Cvet sušiti na promajnom mestu u hladu i držati ga u čistoj prostoriji.
Za potrebe ranjenika, bolesnika i bolničkog osoblja ove stanice nabavljale su hrana od naroda koja se obračunavala i pačana po vladajućoj pijačnoj ceni.[4][5] Međuttim iako je general Mihailović zabranjivao da se bilo šta oduzima od naroda, kao i sve drugo u ratu, imalo i svoje naličje.
Izvori uredi
- ^ Davidović, Goran. „Četnička laboratorija za izradu lekova i hemikalija”. Pogledi. Arhivirano iz originala 01. 01. 2018. g. Pristupljeno 31. 12. 2017.
- ^ G. Davidović, M. Timotijević, Zatamnjena prošlost, knjiga druga, 129-130, 302
- ^ Goran Davidović, Sanitet Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVuO) u čačanskom kraju 1941—1945 godine. Rad je prezentovan 9. juna 2017. i biće objavljen do kraja godine u okviru Zbornika sa naučnog skupa.
- ^ Vojni arhiv Srbije, JVuO, K-22, f-I, r. br. 17, K-23, f-V, r. br. 32, K-23, f-V, r. br. 19.
- ^ G. Davidović, M. Timotijević, Zatamnjena prošlosti, knjiga druga, 128.
Literatura uredi
- „800 godina srpske medicine“, Rad vojnog saniteta u Prvom i Drugom svetskom ratu, Beograd 8-11. jun 2017, Srpsko lekarsko društvo.