Zabid
Zabid (arap. زبيد) (ali i Zebid) je grad s oko 23.000 stanovnika.[1] na zapadu Jemena uz obalnu ravnicu prema Crvenom moru u muhafazi al-Hudaidi. Zbog svoje jedinstvene stambene i vojne arhitekture i urbanističkog plana, Zabid je upisan na UNESKO-v Spisak mesta Svetske baštine u Aziji i Australaziji 1993. godine, a 2000. godine je dospeo i na Spisak ugroženih mesta Svetske baštine zbog ruševnog stanja istorijskih zgrada, upisan na zahtev države [2]
| Zabid زبيد | |
|---|---|
 | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Stari grad Zabid |
| Mesto | El Hudaida, Jemen |
| Koordinate | 14° 12′ S; 43° 19′ I / 14.2° S; 43.32° I |
| Površina | 135 km2 (1,45×109 sq ft) |
| Kriterijum | Kulturno dobro: ii, iv, vi |
| Upis | 1993. (od 2000. god na spisak ugroženih mesta) (17 sednica) |
| Ugroženost | 2000  – |
| Veb-sajt | http://whc.unesco.org/en/list/611 |
Istorija grada uredi
Grad je dobio ime po Vadi Zabid, u slučaju Zabida vadi je dolina (a ne presušena) koja se nalazi na jugu mesta, to je jedan od najstarijih gradova u Jemenu. Zabid je bio glavni grad Jemena od 13. veka do 15. veka i središte arapskog i muslimanskog sveta zbog svog poznatog Univerziteta Zabid, koje je bilo središte islamskog obrazovanja. On je bio glavni grad dinastije Zijadida od 819. do 1018. godine i dinastije Najahida 1022.-1158. g.[3] Današnji Zabid je grad na intelektualnim i ekonomskim marginama savremenog Jemena. [4]
Grad je okružen zidinama koje su ostale do danas, u njima se nalaze četiri vrata: Bab Al-Šabrik (istočna vrata), Bab Al-Naki (zapadna vrata), Bab Al-Kartab (južna vrata) i Bab Siham (severna vrata). Zabid je podeljen na četiri dela (četvrti); na četvrt za trgovce, četvrt za učenike verskih škola, četvrt za gradske dostojanstvenike i četvrt za zanatlije. U gradu su postojale 29 džamija i 53 medresa (verskih škola). Najvrednije džamije su Al-Aša'ir podignuta u 8. veku i Velika džamija Zabid podignuta u 16. veku.
Ugroženost Zabida uredi
Godine 2000. Zabid je stavljen na Listu ugrožene svetske baštine, to je napravljeno zato da se upozori jemenska vlada, na loše stanje održavanja i očuvanja objekata u gradu. Prema izvještaju UNESKO-a, otprilike: "40% izvornih gradskih kuća su porušene i zamenjene betonskim zgradama, a i drugi objekti u drevnom gradu su u gorem stanju". [5] Ako se uskoro ne preduzmu mere na očuvanju kulturne baštine, u roku od dve godine Zabid će biti skinut s Liste svetske baštine UNESKO-a. [6]
Izvori uredi
- ^ World Heritage Centre/ICOMOS Zabid Joint Monitoring Mission, 17 - 26. januara 2007.
- ^ „Povijesni grad Zabid”. UNESCO. Pristupljeno 22. 3. 2011.
- ^ "Najahid Dynasty." Encyclopedia Britannica Online, 14. 04. 2006.
- ^ Eickelman, Dale F. "The Middle East and Central Asia." (Prentice Hall, Upper Saddle River: 2002)
- ^ UNESCO World Heritage Site in Danger 2000: Historic Town of Zabid
- ^ Ahmad al-Aghbari and Mohammad al-Ulofi (15. 2. 2009). „Is Yemen Able to Keep Zabid Listed in World Heritage?”. Saba News.