Википедија

Zadužbina za slobodni softver

непрофитна организација за подршку покрету слободног софтвера

Zadužbina za slobodni softver (engl. Free Software Foundation) je nevladino, neprofitno udruženje koje je osnovao Ričard Stolman oktobra 1985. godine sa namerom da se podrži pokret za slobodan softver, pogotovo GNU projekat.[4] Od osnivanja do polovine 90-ih godina je organizacija od priloga finansirala programere koji su radili na razvoju slobodnog softvera.[5] Posle toga je organizacija promenila stil rada i podržava i propagira pokret za slobodan softver i zajednicu za slobodni softver. Ova organizacija pokreće i podržava kampanje koje imaju za cilj promociju slobodnog softvera kao i kampanje protiv softverskih patenata i protiv američkog zakona o upravljanju digitalnim pravima, koga mnogi zovu zakon o upravljanju digitalnim ograničenjima. Zadužbina na svom sajtu ističe listu GNU/Linuks distribucija koje podržava.[6] FSF je osnovan u Bostonu,[7] Masačusets, SAD, gde takođe ima sedište.[8]

Zadužbina za slobodni softver
SkraćenicaFSF
MotoFree Software, Free Society
(Slobodan softver, Slobodno društvo)
Osnovana4. oktobar 1985. god.; pre 38 godina (1985-10-04)[1]
OsnivačRičard Stolman
Datum osnivanja4. oktobar 1985. god.; pre 38 godina (1985-10-04)[1]
TipNeprofitna
NamenaEdukacija
SedišteBoston, Masačusets,
 SAD
Područje delovanjaCeo svet
PredsednikGeoffrey Knauth
Glavni izvršni direktorZoë Kooyman
Budžet1.373.645 dolara (2017. fiskalna godina)[2]
Broj zaposlenih14[3]
Veb-sajtwww.fsf.org

U skladu sa svojim ciljevima, FSF želi da koristi samo besplatni softver na sopstvenim računarima.[9]

Istorija uredi

Fondacija za slobodni softver osnovana je 1985. godine kao neprofitna korporacija koja podržava razvoj slobodnog softvera. Nastavila je postojeće GNU projekte, kao što je prodaja priručnika i kaseta, i zaposlila programere sistema besplatnog softvera.[10] Od tada ona nastavlja sa ovim aktivnostima, kao i pružanjem podrške pokretu za slobodan softver. FSF je takođe stjuard nekoliko licenci za besplatni softver, što znači da ih objavljuje i ima mogućnost da vrši revizije po potrebi.[11]

FSF poseduje autorska prava nad mnogim delovima GNU sistema, kao što je GNU kolekcija kompajlera. Kao nosilac ovih autorskih prava, ona je ovlašćen da sprovodi kopileft zahteve GNU-ove opšte javne licence (GPL) kada dođe do kršenje autorskih prava na tom softveru.

Krajem 2001. godine, Bradli M. Kun (tada izvršni direktor), uz pomoć Moglena, Dejvida Tarnera i Pitera T. Brauna, formalizovao je ove napore u okviru FCF GPL usklađivačke laboratorije. Od 2002–2004, visokoprofilni slučajevi GPL primene, poput onih protiv Linksys i OpenTV, postali su česti.[12][13][14] GPL primene i obrazovne kampanje o poštovanju GPL-a bile su glavni fokus napora FSF-a tokom ovog perioda.[15][16]

U martu 2003. godine, SCO je podneo tužbu protiv IBM-a navodeći da su IBM-ovim doprinosima raznom besplatnom softveru, uključujući GNU FSF-a, kršena prava SCO-a. Iako FSF nikada nije bio stranka u tužbi, FCF je pozvan da svedoči 5. novembra 2003.[17] Tokom 2003. i 2004. godine, FSF je uložio značajne napore u advokaturu kako bi odgovorio na tužbu i ugušio njen negativni uticaj na usvajanje i promociju slobodnog softvera.[18][19]

Od 2003. do 2005. godine, FSF je držao pravne seminare kako bi objasnio GPL i okružujuće zakonske odredbe.[20] Ove seminare su obično predavali Bradli M. Kun i Daniel Ravičer. Oni su pružali CLE certifikat i bili su prvi napor da se stekne formalno pravno obrazovanje o GPL-u.[19][21][22]

Godine 2007, FSF je objavio treću verziju GNU-ova opšte javne licence nakon značajnog spoljnog pregleda.[23][24]

U decembru 2008. godine, FSF je podneo tužbu protiv kompanije Cisco zbog korišćenja komponenti sa GPL licencom isporučenih sa Linksys proizvodima. Cisco je obavešten o pitanju licenciranja 2003. godine, ali Cisco je više puta zanemario svoje obaveze prema GPL.[25] U maju 2009. godine, FSF je odustao od tužbe kada se Cisco složio da izvrši novčanu donaciju FSF-u i imenovao direktora slobodnog softvera koji će vršiti neprekidne preglede kompanijine prakse usklađenosti licenci.[26]

U septembru 2019, Ričard Stolman je podneo ostavku na mesto predsednika FSF-a nakon pritiska novinara i članova zajednice otvorenog koda kao odgovor na njegove kontroverzne komentare u odbrani tada preminulog Marvina Minskog u skandalu sa trgovinom seksom Džefrija Epstajna.[27] Uprkos prisilnoj ostavci, Stolman je ostao šef GNU projekta i 2021. godine se vratio u upravni odbor FSF-a.[28][29][30][31]

Slobodan Softver uredi

Da bi se softver smarao slobodnim, korisnik treba da ima:

  • Slobodu pokretanja programa za bilo koju svrhu.
  • Slobodu proučavanja rada programa, sa pravom prilagođenja svojim potrebama. Preduslov je pristup izvornom kodu.
  • Slobodno umnožavanje i raspodela programa, radi zbližavanja slobodnom softveru.
  • Slobodu izmene, poboljšavanja programa i javno objavljivanje izmena, kako bi cela zajednica imala korist. Preduslov je pristup izvornom kodu.

Prevođenje GPL-a uredi

FSF poseduje autorsko pravo na više neophodnih delova GNU sistema, kao što je GNU kolekcija kompajlera. Kao vlasnik autorskih prava, ima ekskluzivno pravo da se poziva na GNU-ovu opštu javnu licencu (GPL) kada se javi povreda autorskih prava nad tim softverom. Iako su vlasnici autorskih prava drugih softverskih sistema preuzeli GPL kao svoju licencu, FSF je bila jedina organizacija koja je konstantno branila softver pod tom licencom, sve dok Herald Velte nije 2004. osnovao stranicu koja se bavi povredama GPL-.[32]

Od 1991. do 2001, sprovođenje GPL-a je bilo neformalno, najčešće je to činio sam Stolman, često uz pomoć pravnika FSF-a, Ebena Moglena. Najčešće su se povrede GPL-a u to vreme rešavale razmenom elektroničke pošte između Stolmana i kršitelja (npr. vidi slučaj CLISP[33]).

Kasno 2001. godine, Bradli M. Kun (tadašnji izvršni direktor) je uz pomoć Moglena, Davida Turnera i Pitera T. Brauna, formalizovao ova nastojanja stvaranjem FSF-ove Laboratorije za GPL usklađenost (engl. GPL Compliance Labs). Od 2002-2004, veći slučajevi sprovođenja GPL-a, kao što su oni protiv Linksys-a[34][35] i OpenTV-a[36] postali su česti. Tokom ovog perioda, važna aktivnost FSF-a bile su obrazovne kampanje o usklađenosti s GPL-om.[37][38]

U decembru 2008, FSF je podneo tužbu protiv Cisco-a zbog korištenja GPL-licenciranih komponenti isporučivanih s Linksys-om. Cisco je obavešten već 2003. o problemu licenciranja, ali je iznova zanemarivao svoje obveze pod GPL-om.[39]

Reference uredi

  1. ^ „Corporations Division Entity Summary for ID Number: 042888848”. Secretary of Commonwealth of Massachusetts. Pristupljeno 2014-10-04. 
  2. ^ „2014 Free Software Foundation IRS Form 990” (PDF). Pristupljeno 24. 11. 2015. 
  3. ^ „Staff of the Free Software Foundation”. Pristupljeno 5. 10. 2019. 
  4. ^ „Free software is a matter of liberty, not price”. Free Software Foundation. Pristupljeno 2012-07-22. 
  5. ^ „Frequently Asked Questions about the GNU Licenses”. Free Software Foundation. Pristupljeno 2012-07-22. 
  6. ^ „What Is Copyleft?”. Free Software Foundation. Pristupljeno 2012-07-22. 
  7. ^ „Free Software Foundation, Boston, United States”. bizpages.org. Arhivirano iz originala 27. 02. 2020. g. Pristupljeno 2020-03-07. 
  8. ^ „FREE SOFTWARE FOUNDATION, INC. Summary Screen”. The Commonwealth of Massachusetts, Secretary of the Commonwealth, Corporations Division. Arhivirano iz originala 2013-05-25. g. 
  9. ^ Stallman, Richard M. (2002). „Linux, GNU, and freedom”. Philosophy of the GNU Project. GNU Project. Pristupljeno 2006-12-10. 
  10. ^ „The GNU Project”. Free Software Foundation. Pristupljeno 24. 6. 2012. 
  11. ^ „Licenses”. Free Software Foundation. Pristupljeno 24. 6. 2012. 
  12. ^ Meeker, Heather (2005-06-28). „The Legend of Linksys”. Arhivirano iz originala 2009-04-19. g. Pristupljeno 2007-08-11.  Hosted on the Wayback machine.
  13. ^ Gillmor, Dan (2003-05-21). „GPL Legal Battle Coming?”. SiliconValley.com (a division of the San Jose Mercury News). Arhivirano iz originala 2003-05-24. g. Pristupljeno 2007-08-11. 
  14. ^ Turner, David; Bradley M. Kuhn (2003-09-29). „Linksys/Cisco GPL Violations”. LWN.net. Pristupljeno 2007-08-11. 
  15. ^ Kennedy, Dennis (2004-01-11). „A Great Learning Opportunity for Software Lawyers – Upcoming GPL Seminar”. Arhivirano iz originala 2007-09-28. g. 
  16. ^ Lord, Timothy (2003-07-18). „Seminar On Details Of The GPL And Related Licenses”. Slashdot. Pristupljeno 2007-08-11. 
  17. ^ Heise, Mark (2003-11-05). „SCO Subpoena of FSF” (PDF). Free Software Foundation. Pristupljeno 2007-08-11. 
  18. ^ Kuhn, Bradley (2004-05-18). „The SCO Subpoena of FSF”. Free Software Foundation. Pristupljeno 2007-08-11. 
  19. ^ a b „FSF To Host Free Software Licensing Seminars and Discussions on SCO v. IBM in New York” (Saopštenje). Gnu.org. Pristupljeno 2011-08-30. 
  20. ^ „Seminar On Details Of The GPL And Related Licenses”. 2003-07-18. Pristupljeno 2008-07-04. 
  21. ^ Kuhn, Bradley M. (jun 2003). „FSF Bulletin Issue 2, June 2003”. Free Software Foundation. Pristupljeno 2008-07-04. „On Friday 8 August 2003, we will hold a seminar on the GNU GPL. The seminar, titled “Free Software Licensing and the GNU GPL”, will be co-led by Daniel Ravicher, Outside Counsel to FSF from Patterson Belknap Webb & Tyler, and Bradley M. Kuhn, Executive Director of FSF.” 
  22. ^ Sullivan, John (2005-08-25). „FSF Seminar in NYC on September 28”. Free Software Foundation. Pristupljeno 2008-07-04. 
  23. ^ „GNU General Public License”. Pristupljeno 15. 6. 2012. 
  24. ^ „GNU GENERAL PUBLIC LICENSE”. gplv3.fsf.org. Arhivirano iz originala 2008-10-02. g. Pristupljeno 2012-06-25. 
  25. ^ Paul, Ryan (2007-12-13). „Free Software Foundation lawsuit against Cisco a first”. Arstechnica.com. Pristupljeno 2008-12-11. 
  26. ^ Paul, Ryan (2009-05-21). „Cisco settles FSF GPL lawsuit, appoints compliance officer”. Arstechnica.com. Pristupljeno 2009-10-06. 
  27. ^ Bort, Julie (10. 10. 2019). „A programmer explains why he's willing to quit rather than work with industry legend Richard Stallman, who resigned from MIT after controversial remarks on Jeffrey Epstein”. businessinsider.com. Business Insider. Pristupljeno 3. 5. 2020. 
  28. ^ „Richard Stallman To Continue As Head Of The GNU Project - Phoronix”. www.phoronix.com. 
  29. ^ Stallman, Richard. „Richard Stallman's Personal Site”. Pristupljeno 2021-03-18. „"I continue to be the Chief GNUisance of the GNU Project. I do not intend to stop any time soon."” 
  30. ^ Brodkin, Jon (2021-03-22). „Richard Stallman returns to FSF 18 months after controversial rape comments”. Ars Technica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-03-23. 
  31. ^ Clark, Mitchell (22. 3. 2021). „Richard Stallman returns to the Free Software Foundation after resigning in 2019”. The Verge. Pristupljeno 22. 3. 2021. 
  32. ^ gpl-violations.org
  33. ^ Razgovor Brune Haiblea i Richarda Stallmana, pribavljeno 27. 06. 2009
  34. ^ Legenda o Linksys-u Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. април 2009), pribavljeno 27. 06. 2009
  35. ^ Povreda GPL od strane Linksysa/Cisco-a, pribavljeno 27. 06. 2009
  36. ^ Pravna bitka za GPL na pomolu?, pribavljeno 27. 06. 2009
  37. ^ Prilika za odvjetnike - nadolazeći GPL seminar Архивирано на сајту Wayback Machine (28. septembar 2007), pribavljeno 27. 06. 2009
  38. ^ Seminar o detaljima GPL-a i sličnih licenci, pribavljeno 27. 06. 2009
  39. ^ Prva FSF-ova tužba - protiv Cisco-a, pribavljeno 27. 06. 2009

Spoljašnje veze uredi

 
Zadužbina za slobodni softver na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Задужбина_за_слободни_софтвер&oldid=25399027”