Incident u Nišu 1096.
Incident u Nišu se desio 4. jula 1096. godine između nekontrolisane mase naroda, koji su kao krstaši krenuli da oslobode Svetu zemlju pod vođstvom Petra Pustinjaka od Amijena, na jednoj strani, i domaćeg stanovništva koje se zateklo u gradu i vizantijskog garnizona Niške tvrđave, pod zapovedništvom Nikite, na drugoj strani.
| Incident u Nišu 1096. | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Seljačkog krstaškog rata | |||||||
 Borba između Vizantinaca i krstaša | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
|
|
 Vizantijsko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
|
| ||||||
| Jačina | |||||||
|
|
domaće stanovništvo koje se zateklo u Nišu (Stanovništvo Niša, Beograda[2]) Niški garnizon (posada Niške tvrđave) | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
2.000 kola sa tovarom nestala ili zaplenjena |
| ||||||
Najpre je došlo do obračuna vizantijskog garnizona sa krstaškom vojskom zbog ispada Nemaca krstaša. A kasnije, kada se situacija primirila, došlo je do novog incidenta, krstaške opsade Niške tvrđave, a ona je kulminirala u bitku na tvrđavskom mostu u kojoj je izginuo veliki broj krstaša.
Ovaj incident je krstašima naneo veliki gubitak i u ljudstvu i materijalnom posedu vojske.
Pre ovoga incidenta, desila su se još dva incidenta Petrove vojske: u ugarskom Zemunu i vizantijskom Beogradu. U oba slučaja krstaši su izvršili pokolj nad lokalnim hrišćanskim stanovništvom i naoružanim jedinicama, i pri tome su opustošili i zapalili oba grada.
Neki autori mesto ovog incidenta pogrešno stavljaju u Belu Palanku.
Pozadina uredi
Tokom šestodnevnog boravka Petra Pustinjaka u Zemunu, krstaška vojska je počinila masakr i opustošila grad. Stanovnici Beograda su napusti grad i povukli se u Niš, jer su se plašili da bi krstaška vojska mogla počiniti sličan zločin u njihovom gradu. Njima se pridružio i Nikita, upravnik vizantijske teme Bugarske.[3] koji je stražario na ugarsko-vizantijskoj granici i koji je prethodno evakuisao Beograd[4] On je verovatno smatrao da su snage pod njegovim zapovedništvom u Beogradu nedovoljne da se izbore sa problematičnim maršom Petrovih snaga kroz temu.[2][5] Takođe, u Nišu se nalazilo pojačanje[2], odnosno jak garnizon koga je osnovao car[6]
Nakon što je krstaška vojska izmakla kontroli, napala je i sam Beograd. Hiljade civila ali i brojniji elitni čuvari upravnikove rezidencije su poklani pre nego što je vojska vraćena u kakvo-takvo stanje da prima naređenja. Upravnik teme je utvrdio Niš, naredni veći grad na putu krstaške vojske.[7]
Dolazak krstaša i ispad Nemaca uredi
Nakon sedam dana napornog marša kroz šume[6], Petar Pustinjak i 40.000 krstaša stigli su u Niš 3. jula gde su podigli šatore na levoj obali Nišave.
Petar Pustinjak, da bi njegova vojska mogla da nabavi namirnice u gradu, zatražio je od Nikite, zapovednika Beograda i Niša[8], odobrenje. Nikita se složio pod uslovom da mu se daju dva taoca, da bi se obezbedila sigurnost grada[9], i da krstaška vojska sutradan krene dalje. Kada su Nikiti isporučeni taoci, krstaši su mogli slobodno celog dana da nabavljaju namirnice. Taoci su uveče vraćeni, ali je sutradan ujutru krenulo po zlu.
Nekoliko Nemaca se posvađalo sa lokalnim stanovništvom[1], tako da je stotina istih zapali nekoliko kuća van gradskih zidina i 7 vodenica (mlinova) na obalama Nišave[10].
Okršaj sa garnizonom, opsada tvrđave i bitka na mostu uredi
Kada je Nikita čuo šta se desilo, bio je šokiran i ljut[10], ali je odmah reagovao: poslao je garnizon da napadne krstaše i da uzme taoce[1]. U tom činu više krstaša je pobijeno, oduzet im je deo tovara, a žene i deca su zarobljeni[9]. Petar Pustinjak, koji je bio već bio poodmakao od Niša, dobio je vesti od viteza Lamberta o tome šta se desilo[1]. Da bi smirio i sredio situaciju, vratio se radi pregovora sa Nikitom[1].
Ali tokom pregovora, među krstašima se se nanovo raširile glasine koje nisu slutile na dobro[1]. Iznenada se jedna grupa od 1.000 krstaša bila odvojila od glavnine i nasrnula je preko mosta na kapiju tvrđave. Taj napad je bio odbijen, ali opsadu je nastavila još veća grupa krstaša[1] koja se prebacila preko zidina[7]. To je bila kap koja je prelila čašu[7]. Taj čin je naterao stanovništvo da pomisli da krstaši nisu prijatelji već razbojnici, i da sve dobro uzvraćaju zlim.
Na Nikitinu zapovest, stanovništvo se naoružalo i sa posadom tvrđave je provalilo kapiju. Na tvrđavskom mostu je nastala stravična bitka, u kojoj su snage pod vizantijskim zapovedništvom nanele velike gubitke krstašima. Krstaška vojska se rasturila a krstaši su se razbežali po okolnim šumama[11] i brdima.
Gubici uredi
U borbi na mostu ispred kapije tvrđave, izginulo je i nestalo mnogo krstaša: jedni su poginuli tokom borbe, drugi su pali ili oboreni sa mosta, treći su se podavili u Nišavi, a četvrti su zarobljeni[1]. Ukupan gubitak vojske je iznosio 10.000 poginulih, nestalih i zarobljenih krstaša odnosno četvrtinu vojske.
Uz to su nestala i zaplenjena 2.000 kola sa tovarom. Među tim kolima nalazila su se i kola sa novcem, koji je Petar Pustinjak veoma teško sakupio na Zapadu. Ta kola su se nalazila kod krstaša koji su napali tvrđavu, a sadržala su i plen iz Zemuna i Beograda[7].
Posledice i epilog uredi
Nikita je obavestio cara Aleksija o nemilom događaju. Ovaj mu je odgovorio da se Petar što iskrenije savetuje i da bude sproveden uz pratnju da bi brzo i u miru prošao kroz teritorije carstva.[8] Nikita je takođe Petru pomogao oko obezbeđenja novca[7].
Petar i drugih 500 krstaša su proveli noć šćućureni u brdima, oporavljavljajući se i misleći da su jednini preživeli.[1][11] Petar je kukao zbog sudbine toliko velikog broja svojih pratilaca koji su stradali pre dolaska u Svetu zemlju[11].
Zapovednici krstaša su se sastali na brdu Gorici, gde su zvukom trube konačno sakupili preostalih 30.000 krstaša. Krstaši su najzad bili pregrupisani, tako da su mogli da nastave svoj marš.[11] Na dan 12. jula dolaze u Sofiju, gde ih je sačekala vizantijska pratnja. Pod njenom smotrom su 1. avgusta stigli u Carigrad.
Docnije, u kasnu jesen, Gotfrid Bujonski je sa drugom krstaškom vojskom prošao kroz Niš. On je svugde u okolini susretao žene, decu i starce koje su stanovništvo i garnizon zarobili kao krstaše.[12]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž z Bobby Delgado, The Lord's. 2006. pp. 5
- ^ a b v Traditio, Volume 19. 1963. pp. 171
- ^ John Julius Norwich, Byzantium: the decline and fall. 1995. pp. 33
- ^ Jean Richard, The Crusades, c. 1071-c. 1291. 1999. pp. 41
- ^ Henry Howe, The travels and adventures of celebrated travelers in the principal countries of the globe. 1854. pp. 486
- ^ a b Robert Payn, The dream and the tomb: a history of the Crusades. 2000. pp. 41
- ^ a b v g d R. Scott Peoples, Crusade of Kings. 2008. pp. 23
- ^ a b Jonathan P. Phillips, The first crusade: origins and impact. 1997. pp. 65
- ^ a b Jill N. Claster, Sacred violence: the European crusades to the Middle East, 1095-1396. 2009. pp. 45
- ^ a b Robert Payn, The dream and the tomb: a history of the Crusades. 2000. pp. 42
- ^ a b v g Fr Funck-Brentano, The Middle Ages. 2007. pp. 105
- ^ Konstantin Jiriček: „Vojna cesta od Beograda za Carigrad“, Zbornik K. Jiričeka, Beograd, SANU, 1959. pp. 133–34
Literatura uredi
Spoljašnje veze uredi
- [[:en:People's Crusade|Seljački krstaški rat na Vikipediji na engleskom jeziku (jezik: engleski)]]
