Incidencija i mortalitet od angine pektoris u Srbiji
Incidencija i mortalitet od angine pektoris u Srbiji je epidemiološki i enciklopedijski prikaz kretanja bolesti s početka 21. veka na prostoru Srbije.[1] U Srbiji od 1980. godine zakonski je regulisana obaveza zdravstvene službe vođenja Registra za koronarnu bolest srca na osnovu Plana statističkih istraživanja od interesa za Republiku (Sl. glasnik SRS br. 32/79). Polazeći od nacionalnih potreba, mogućnosti i iskustva, tokom 2006. godine, zajedno sa ekspertskim timom za akutni koronarni sindrom (AKS), stručnjaci Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanovi Batut“ inicirali su organizovanje populacionog Registra za AKS (Registar za AKS u Srbiji - RAKSS), iz koga za pisanje ove stranice (i naknadna ažuriranja podataka) koristitimo podatke.[1]
Incidencija od angine pektoris u svetu i Srbiji uredi
Svet uredi
Podaci o učestalosti angine pektoris variraju u različitim kliničkim studijama u zavisnosti od: geografskog položaja proučavanog stanovništva, kriterijuma koji su primenjeni u testiranju pacijenata i različito definisanih uslova istraživanja.[2]
Tako se procenjuje da u SAD od angine pektoris boluje oko 9,8 miliona Amerikanaca, kao i da se ona svake godine javlja u 500.000 novih slučajeva. U 2009, oko 785.000 Amerikanaca je imalo prvi srčani napad, a kod oko 470.000 on se ponovo javljao. Samo u oko 18% srčanih napada prethodi angina pektoris. Takođe procenjuje se da je pojava prvog srčanog udara (infarkta miokarda) sa anginoznim napadom prisutna kod 195.000 Amerikanaca svake godine.[3]
Pre 1990. godine, od kada je počela era savremenog načina lečenja IBS, 60-70% bolesnika umiralo je u periodu do 5 godina od postavljanja dijagnoze, a prijemi u bolnicu zbog pogoršanje simptoma bili su česti i ponavljajući, što je dovelo do „epidemije hospitalizacija“ u mnogim zemljama sveta. Zahvaljujući savremenijim oblicima lečenja, smanjen je broj hospitalizovanih sa IBS u poslednjih nekoliko godina 21. veka i za 30-50%, sa manje značajanim padom i u mortalitetu.[4][5]
Oko 1-2% odraslog stanovništva u razvijenim zemljama ima insuficijenciju srca, sa prevalencom raste do ≥ 10% među osobama od 70 godina ili stariji. Muškarci čine oko 70% pacijenata sa anginom pektoris.[6]Tipični pacijenti muškog pola sa anginom su u dobi od 40 i 60 godina ili ženskog pola između 65 i 75 godina starosti.[7]
Srbija uredi
Stope incidencije od nestabilne angine pektoris na 100.000 stanovnika prema uzrastu i polu, u Srbiji, s kraja prve decenije 21. veka prikazana je na donjoj tabeli,
| Pol | 0-4 | 5-9 | 10-14 | 15-19 | 20-24 | 25-29 | 30-34 | 35-39 | 40-44 | 45-49 | 50-54 | 55-59 | 60-64 | 65-69 | 70-74 | >75 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muškarci | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 1.2 | 1.2 | 4.2 | 9.9 | 30.6 | 67.8 | 98.1 | 162.1 | 194.5 | 227.8 | 224.9 | 234.8 |
| Žene | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.4 | 2.3 | 5.4 | 15.8 | 27.6 | 55.7 | 71.8 | 108.9 | 145.1 | 169.5 | 165.0 |
Stope incidencije od nestabilne angine pektoris na 100.000 stanovnika prema uzrastu i polu, u Srbiji, na početku druge decenije 21. veka prikazana je na donjoj tabeli,
| Pol | 0-4 | 5-9 | 10-14 | 15-19 | 20-24 | 25-29 | 30-34 | 35-39 | 40-44 | 45-49 | 50-54 | 55-59 | 60-64 | 65-69 | 70-74 | >75 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muškarci | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 2.2 | 1.6 | 4.1 | 9.8 | 23.2 | 45.2 | 73.6 | 104.1 | 148.3 | 166.2 | 181.1 | 185.3 |
| Žene | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.4 | 2.3 | 5.4 | 15.8 | 27.6 | 55.7 | 71.8 | 108.9 | 145.1 | 169.5 | 165.0 |
Mortalitet/morbidite od angine pektoris u svetu i Srbiji uredi
Svet uredi
U prvim decenijama 20. veka, od kardiovaskularnih bolesti umro je svaki 10. stanovnik, da bi se u prvim decenijama 21. veka, usled nove faze tzv. „epidemiološke tranzicije“, taj broj povećao na 30%. Svake godine u svetu od kardiovaskularnih bolesti umre preko 17 miliona stanovnika, dok samo od akutnog srčanog udara oboli preko 6 miliona stanovnika, od čega se smrtni ishod javlja kod približno 25% slučajeva.[9]
Smrtnost uzrokovana koronarnom bolešću, tri puta je veća kod muškaraca nego kod žena u dobi ispod 65 godina. Kod starijih pacijenata smrtnost u oba pola je podjednaka, a u dobi preko 65 godina, dva puta veća je kod žena. Iako je u poslednje dve dekade ukupna smrtnost nepromenjena, u dobi ispod 65 godina smrtnost je smanjena za preko 50%.
Na osnovu rezultata desetogodišnjeg mortaliteta od KVB (IBS i CVB) u 12 evropskih kohortnih studija sa ukupno 205.178 ispitanika (88.080 žena i 117.098 muškaraca), sa ukupnim praćenjem od 2,7 miliona bolesnika-godina, registrovana su 7.934 smrtna ishoda od KVB od kojih čak 5.652 od ishemijske bolesti srca.
Svakih 25 sekundi, u Severnoj Americi javlja se koronarni događaj, a skoro svake minute neko će umreti od posledica tog događaja. Koronarna bolest srca izazvala je najmanje jedan od pet smrtnih slučajeva 2005. u Sjedinjenim Američkim Državama. Takođe u 2005. od koronarne bolesti srca umrlo je 445.687 osoba (232.115 muškaraca i 213.572 žena). Na osnovu podataka o smrtnosti u 2005, očekuje se da će u narednim godinama oko 2.400 Amerikanaca umreti od kardiovaskularnih bolesti svaki dan, ili u proseku dogodiće se jedan smrtni slučaj svakih 37 sekundi.[3]
| „ | Iako se različite zemlje nalaze u različitim fazama tranzicije, predviđa se da će do 2020. godine bolesti srca i krvnih sudova vodeći uzrok umiranja postati u svim zemljama, naročito u nerazvijenim. Već sada je procenjeno da preko 80% smrtnosti od svih kardiovaskularnih bolesti i 60% opterećenja od ishemijske bolesti srca potiče iz zemalja u razvoju i nerazvijenih zemalja.[10] | ” |
Imajući u vidu napred iznete činjenice, brojni izvori navode da u strukturi umiranja od kardiovaskularnih bolesti u svetu, s početka 21. veka, dominira mortalitet od ishemijske bolesti srca, nakon čega sledi umiranje od cerebrovaskularnih i drugih bolesti srca i krvnih sudova. [11][12][13]
Srbija uredi
Analizom pojedinačnih uzroka smrti u Srbiji, u strukturi svih uzroka smrtnog ishoda, smrtnost od pojedinih kliničkih oblika ishemijske bolesti srca je među prvih deset. Pomeranja uzrasne granice mortaliteta/morbiditeta od ishemijske bolesti srca, kod osoba uzrasta 20 do 64 godine, smrtnost od akutnog infarkta srca već je na drugom mestu, iza mortaliteta od raka pluća.[14]
Na donjoj tabeli prikazan je trend umiranja u Srbiji od angine pektoris, prema uzrastu i polu.
| Pol | 0-4 | 5-9 | 10-14 | 15-19 | 20-24 | 25-29 | 30-34 | 35-39 | 40-44 | 45-49 | 50-54 | 55-59 | 60-64 | 65-69 | 70-74 | >75 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muškarci | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.4 | 1.6 | 3.7 | 5.0 | 7.0 | 11.9 | 14.7 | 32.1 |
| Žene | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.7 | 1.3 | 4.4 | 8.2 | 10.7 | 34.2 |
Pol uredi
Muškarci čine oko 70% pacijenata sa anginom pektoris. Tipični pacijenti sa anginom su muškarci u dobi od 40-60 godina ili žene između 65 i 75 godina. Prema podacima iz SAD angina pektoris među Amerikancima starosti od 40-74 godina, bila je veća kod žena nego kod muškaraca [3], kao jedan od simptoma koronarne bolesti, sa žensko muškim odnosom 1,7:1 i prevalencom od 4,6 miliona kod žena i 3,3 miliona u muškaraca. Učestalost atipičnih oblika angine je takođe češći kod žena u odnosu na muškarce. Procenjuje se da je prevalenca angine u starosti veća kod žena nego kod muškaraca. Žene imaju nešto višu stopu smrtnosti od koronarne bolesti u poređenju sa muškarcima, zbog njene pojave u kasnijem životmom dobu (između 65 i 75 godina) zbog češćeg odsustva klasičnih anginoznih simptoma. Podaci CDC SAD iz 2005. ukazuju da muškarci imaju povećanu prevalencu angine i/ili koronarne bolesti srca (5,5%), nego žene (3,4%).
Starost uredi
Prevalencija angine pektoris se povećava sa godinama. Starost je snažan faktor rizika smrtnosti. Više od 150.000 Amerikanaca mlađih od 65 godina umrlo je od koronarne bolesti u 2005. Međutim, u 2005, 32% smrtnih slučajeva od kardiovaskularnih bolesti nastalo je pre 75 godine života, što je dobar pokazatelj ako se uzme u obzir da je prosečan očekivani životni vek čoveka oko 77,9 godina. Učestalost novih i rekurentnih slučajeva angine pektoris se povećava sa godinama, ali onda opada nakon 85 godina starosti. [3].
| Uzrast | 0-4 | 5-9 | 10-14 | 15-19 | 20-24 | 25-29 | 30-34 | 35-39 | 40-44 | 45-49 | 50-54 | 55-59 | 60-64 | 65-69 | 70-74 | >75 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Broj obolelih | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 4 | 17 | 37 | 110 | 239 | 420 | 669 | 633 | 645 | 698 | 1033 |
| Uzrast | 0-4 | 5-9 | 10-14 | 15-19 | 20-24 | 25-29 | 30-34 | 35-39 | 40-44 | 45-49 | 50-54 | 55-59 | 60-64 | 65-69 | 70-74 | >75 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Broj obolelih | 0 | 0 | 0 | 2 | 10 | 8 | 21 | 49 | 110 | 219 | 381 | 603 | 739 | 534 | 647 | 1036 |
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ a b v g d Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanovi Batut” INCIDENCIJA I MORTALITET OD AKUTNOG KORONARNOG SINDROMA U SRBIJI, 2009 [1] Pristupljeno 7.9.2013.
- ^ Adlam D, Azeem T, Ali T, Gershlick A. Is there a role for provocation testing to diagnose coronary artery spasm?. Int J Cardiol. Jun 22 2005;102(1):1-7
- ^ a b v g Lloyd-Jones D, Adams R, Carnethon M, De Simone G, Ferguson TB, Flegal K, et al. Heart disease and stroke statistics--2009 update: a report from the American Heart Association Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Circulation. Jan 27 2009;119(3):e21-181.
- ^ Stewart S, MacIntyre K, Hole DJ, Capewell S, McMurray JJ. More‘malignant’ than cancer? Five-year survival following a first admission for heart failure. Eur J Heart Fail 2001;3:315–322
- ^ Jhund PS, Macintyre K, Simpson CR, Lewsey JD, Stewart S, Redpath A, Chalmers JW, Capewell S, McMurray JJ. Long-term trends in first hospitalization for heart failure and subsequent survival between 1986 and 2003: a population study of 5.1 million people. Circulation 2009;119:515–523.
- ^ Mosterd A, Hoes AW. Clinical epidemiology of heart failure. Heart 2007;93: 1137–1146.
- ^ Stewart S, Ekman I, Ekman T, Oden A, Rosengren A. Population impact of heart failure and the most common forms of cancer: a study of 1 162 309 hospital cases in Sweden (1988 to 2004). Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2010;3:573–580
- ^ Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanovi Batut” INCIDENCIJA I MORTALITET OD AKUTNOG KORONARNOG SINDROMA U SRBIJI, 2011 [2] Pristupljeno 7.9.2013.
- ^ WhO. World health Report 2004: Changing history. Geneva: WhO; 2004.
- ^ Mackay J, Mensah G. Atlas of heart Disease and Stroke. Geneva: WhO; 2004.
- ^ Vasiljević Z, Mickovski-Katalina N, Panić G, i sar. Klinička obeležja, lečenje i smrtnost bolesnika sa akutnim koronarnim sindromom u Srbiji od 2002. do 2005. godine: analiza podataka Nacionalnog registra za akutni koronarni sindrom. Srp Arh Celok Lek 2007;135(11-12):645-658.
- ^ Mickovski-Katalina N. Socijalno-demografske, bihevioralne i kliničke karakteristike bolesnika sa akutnim infarktom miokarda kao činioci načina njihovog zbrinjavanja (Magistraska teza). Beograd: Medicinski fakultet univerziteta u Beogradu, 2005.
- ^ a b Matić D. Analiza bolesnika sa akutnim koronarnim sindromima na teritoriji Srbije u jednogodišnjem periodu (Magistarska teza). Beograd: Medicinski fakultet univerziteta u Beogradu, 2011.
- ^ Incidencija i mortalitet od akutnog koronarnog sindroma u 2006, 2007, 2008, 2009, Srbija. Institut za javno zdravlje republike Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”, na [http:// www.batut.org.rs.] Pristupljeno 11.9.2013.