Istorijat alata za rezanje
Istorijat alata za rezanje u najneposrednijoj je vezi sa razvojem metoda kalemljenja. Kako su kalemljenje i razmnožavanje reznicama bili poznati starim civilizacijama, o čemu svedoče mnogi radovi[1][2][3]. Pod pretpostavkom da su reznice mogle da se dobiju "očenjivanjem" (kidanjem), sasvim je jasno da je za kalemljenje morao postojati alat za rezanje. Da li su to bili specijalni noževi (i makaze?), ili su korišćeni obični upotrebljavani i za druge svrhe, nije poznato.
Stari vek
urediOkuliranje je prvi opisao grčki lekar Hipokrat oko 400 godina p. n. e. Aristotel (384-322) i Teofrast (370-287) uzgredno pominju kalemljenje što govori o tome da je u njihovo vreme ovo bio dobro poznat i uobičajen postupak. Prvo pominjanje pribora vezano je za stari Rim[4]. Posebno je često upotrebljavan falx vinitoria (kalemarski srp). Za sprečavanje infekcija i pokrivanje mesta kalemljenja korišćeni su kalemarski voskovi koji su pravljeni od gline, krede, malo peska, goveđeg stajnjaka i slame.
Srednji vek
urediTokom srednjeg veka sem zapisa opterećenih praznovericama, kao praksa potapanja plemki u obojene i mirišljave tečnosti da bi biljka koja se razvije iz plemke poprimila osobine tečnosti, ili u vezi uticaja podloge na plemku (da bi se dobila ruža sa žutim cvetom, retkost za ono doba, trebalo ju je nakalemiti na žutilovku, a da bi bila zimzelena trebalo ju je nakalemiti na božikovinu), nema pomena o korišćenju posebnog pribora.
Novo doba
urediJedna od prvih ilustracija kopuliranja pojavljuje se 1548, a pravi je P. Crescintiis. Upotrebljavan je poseban pribor. Pored srpa opotrebljavaju se i različita dleta, noževi, testere, a prisutni su i masivni noževi, sekire, čekići za pravljenje procepa na debelim podlogama. U Maskalovom (Leonard Mascall) radu “A Booke of the Arte and maner howe to plant and graffe all sortes of trees, howe to set stones, and sowe Pepines to make wylde trees to graffe on…” iz 1572. godine prikazano je ukupno 11 elemenata pribora.
U radu Parkinsona iz 1621. kalemarski pribor čine svega 5 elemenata koji su u poređenju sa onim iz 1572. godine prefinjeniji. Pribor svedoči o povećanoj upotrebi metoda okuliranja. Velikih noževa, sekira, testera i čekića više nema, a pribor čine: a- dleto za kalemljenje u procep, b- nož za okuliranje, v- zašiljeno pero za uzimanje okaca, g- bronzani štit za držanje T-reza otvorenim dok se umeće okce, d- alatka od slonovače za uzimanje okaca.
Tokom XIX veka uobličava se pribor za kalemljenje koji je bez, ili sa vrlo malo izmena u upotrebi i danas: a- Kundeov nož za okuliranje, b- Gošeov voćarski nož, v- Mecgerov nož za spajanje, g- Lukasov nož za okuliranje, d- nož za okuliranje, đ- nož za procep, e- makaze, ž-z- nož za ”presađivanje na isečak", i- makaze za kosi rez, j- Lukasova testerica sa pomičnim sečivom, k- obična testerica sa pomičnim sečivom, l- drveni malj, lj- Gošeov sud za rastapanje toplog kalemarskog voska, m- obična ručna testera.[5][6]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Kleinschmit, J. (1988): Scientific and practical experience with vegetative propagation of forest trees species. Seminar on reforestation methods after harvesting, in particular artificial regeneration. Eberswalde-Finow GDR
- ^ Lagerstedt, H. B. (1969): Grafting: a review of some old and new techniques. Proc. Inter. Plant Prop. Soc. 19: 91-6
- ^ Todorović, B. (1899): Voće i voćke. Srpska književna zadruga. Beograd
- ^ Huxley, A. J. (1978): An Illustrated History of Gardening. Paddington press ltd. New York & London
- ^ Grbić, M. (2010): Proizvodnja sadnog materijala – Tehnologija proizvodnje ukrasnih sadnica. Univerzitet u Beogradu. Beograd ISBN 978-86-7299-174-1
- ^ Grbić, M. (1990): Prilog istorijatu vegetativnog razmnožavanja ukrasnog drveća i žbunja. Zbornik radova sa simpozijuma: Savremena dostignuća i rešenja u oblasti šumarstva, Beograd