Историја словенобугарске

Istorija slovenobugarske je prvi renesansni rad bugarske istoriografije koji je napisao Pajsije Hilandarac u Hilandarskoj manastiru i manastir Zograf u periodu od 1760. do 1762. godine.

Prva stranica originalnog Pajsijevog nacrta.

U Hilandaru je bugarski monah Pajsije napisao čuvenu Istoriju. Bugari su značajno doprineli očuvanju duhovnog života u manastiru, posebno prilozima posle velikih požara 1722. i 1776. godine. U manastir je 1765. godine došao i srpski prosvetitelj Dositej Obradović (1742—1811) koji je ostavio svedočanstvo o sporu Srba i Bugara oko uprave nad manastirom. Od kraja XVIII veka manastirom prestaje da upravlja iguman; od tada se igumanom manastira smatra čudotvorna ikona Bogorodice Trojeručice. Iguman počinje da se ponovo bira tek od 1991. godine.

Rad Pajsija je obojen ogromnom patriotskom energijom. Ali to nije izolovana pojava. O bugarskoj istoriji pisali su katolički duhovnici Mavro Orbini i Petar Bogdan Bakšev u 17. veku, Hristofor Žefarović – zograf i književnik i franciskanski monah Blazius Klajner u 18. veku i dr.