Karabin jurišnih (četničkih) odreda M1924ČK
Za potrebe Jurišnih odreda Jugoslovenske vojske[1] u Vojnotehničkom zavodu u Kragujevcu je na osnovu izvoznog karabina M24FN, kratke čehoslovačke žandarmerijske puške i musketona konstruisan novi model karabina. Puška je nosila oznaku M1924ČK.
| M1924ČK | |
|---|---|
 Karabin jurišnih odreda | |
| Vrsta | Karabin |
| Poreklo |  Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca |
| Upotreba | |
| Upotreba u | Vojska Kraljevine Jugoslavije i SFRJ |
| Bojno delovanje | Drugi svetski rat |
| Proizvodnja | |
| Proizvođač | Vojno tehnički zavod Kragujevac |
| Proizvedeno | Nepoznat, verovatno oko 3.000 komada |
| Varijante | M1924ČK |
| Specifikacije | |
| Masa | 3,9 kg |
| Dužina | 955 mm |
| Dužina cevi | 415 mm |
| Kalibar | 7,92 x 57 mm |
| Vrsta operacije | repetirka (brzometno oružje) |
| Način dejstva | Manuelni, pomoću obrtnočepnog zatvarača |
| Brzina paljbe | oko 30 met/min |
| Brzina zrna | 800 m/s |
| Maks. ef. domet | preko 2000 m |
| Magacin | 5 metaka |
| Nišan | Mehanički, sa podelom u stotinama metara |
O ovom oružju je sačuvano veoma malo podataka. Nije poznat tačan broj proizvedenih primeraka, ali se na osnovu serijskih brojeva sačuvanih pušaka može zaključiti da ih nije bilo više od tri hiljade. Poznata su samo tri sačuvana primerka: jedan u Vojnom muzeju u Beogradu, jedan u Muzeju revolucije u Ljubljani i jedan u muzeju „Zastava oružja”. Pouzdano se zna da proizvodnja u Vojnotehničkom zavodu u Kragujevcu nije počela pre maja 1940. godine.
Oznaka ČK je skraćenica za „četnički karabin", jer je prvobitno bilo predviđeno da se „Jurišni odredi“ zovu „Četnički odredi“.[2]
Opis i osobine
uredi
Puška je skraćena po ugledu na već postojeću „sokolsku pušku“, namenjenu obuci omladine u gađanju. U konstruktivnom smislu je identična sa puškom M1924 proizvodnje VTZ Kragujevac, po čijem je predlošku napravljena. Ručica zatvarača je savijena nadole radi lakše manipulacije oružjem. Ovakvo rešenje je kasnije primenjeno kod puške M-48. Dužina cevi je skraćena na 415mm, a cela puška na 955mm.[3] U prednjem delu je neposredno ispred postojeće grivne na kojoj se nalazi pređica remnika dodata još jedna, radi boljeg uvršćenja oružja.
Kao ni „sokolska puška“, ni ovaj karabin nije bio najsrećnije rešenje. Usled kraće cevi, odlikuju ga snažan prasak i izuzetno jak trzaj. Podaci o početnoj brzini zrna i preciznosti nisu dostupni, ali je vrlo verovatno da se nije isticao ni u jednom ni u drugom.
Deo borbenog kompleta je i borbeni nož sa dvostranim sečivom i metalnom kanijom na kojoj se nalazi mesingana lobanja sa ukrštenim kostima, amblem jurišnih jedinica.[4] koji služi kao bajonet. Nož je konstruisan po ugledu na četničke noževe iz balkanskih ratova i Prvog svetskog rata. U zapadnoj literaturi se često pogrešno naziva „bodežom garde kralja Aleksandra“.
Nemci su zarobljene primerke uveli u naoružanje i označili šifrom G289(j) ili imenom nem. Jugoslawisches Komitengewеhr 7,9mm, odnosno „Jugoslovenska komitska puška 7,9 mm.
Reference
uredi- ^ A. Životić, “Jurišne (četničke) jedinice vojske Kraljevine Jugoslavije 1940—1941. godine”, Vojnoistorijski glasnik, br. 1-2, Beograd 2003
- ^ „Kalibar | Tekst[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 10. 02. 2015. g. Pristupljeno 23. 12. 2017. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ Časopis „Metak“, 1991, Branko Bogdanović: Jugoslovenska jurišna puška i nož modela 1924 ČK
- ^ Berza antikviteta: Nož jugoslovenske jurišne puške., Pristupljeno 8. 4. 2013.