Klisura Prlitske reke
Klisura Prlitske reke probojnica je vijugave Prlitske reke koja teče severozapadnim obroncima Stare planine.
Položaj uredi
Klisura Prlitske reke nalazi se nadomak grada Zaječara, u Vlaškom dolu, na šest kilometara od centra Zaječara, među najnižim obroncima Stare planine, gde su se u davnini dizali zaboravljeni gradovi i tvrđave.[1]
Geografija uredi
Na svom toku kroz obronke Stare planine, pomalo mistična i vijugava Prlitska reka prosekla je klisuru, kojom voda teče do juna, prelivajući se preko ogromnih kamenih lonaca u kojima se kupaju avanturisti i ljubitelji kanjoninga. U pozno leto Prlitska reka u donjem toku ponire, pa se suvih nogu može šetati pejzažima koji izgledaju pomalo mitski i nestvarno.
Desnom liticom put vodi ka čudotvornom manastirištu, dok centralna staza ide kroz samu klisuru i njene pećine, gde su tihovali isposnici i skrivali se zbegovi i hajduci u vreme vladavine Osmanlija na ovom prostoru.
Levom liticom klisure penje se strmi putić, ostatak trase kojim se pružala prva industrijske pruga u Srbije zvane „Belgijska pruga”, po investitorima iz Generalnog društva (Societe Generale) iz Brisela.[1]
Istorija uredi
Staza koja se uspinje s leve strane ždrela klisure vodi ka vidikovcu s koga puca pogled na dolinu Timoka. Na njemu se i danas vide ostaci stare građevine na steni, verovatno osmatračnice sa koje se kontrolisao karavanski put od Vrške čuke do Zaječara i sama klisura. Sa vidikovca se vidi i vrh obližnje drvene kapele Manastira Svetog Jovana koji viri iz šumskog gustiša. Crkvicu su meštani okolnih sela sagradili među zidinama ranohrišćanske bazilike iz 4. veka, na šta u kazuje način gradnje i pronađenim novčići u njenoj blizini.[1]
Dolinom Prliteske reke železnica je počela sa izgradnjom pruge 22. juna 1887. godine, koja je završena 18. oktobra 1888. godine. Njom se sve do Druzgog svetskog ratra, kada su nemci skinuli šine, ugalj je transportovao iz Vrške Čuke u Radujevac na Dunavu.[2]
Legenda uredi
Legenda kaže ...da su Turci jednom pokušali da kanjonom Prlitske reke neprimetno dođu do srpskih sela i u njima načine zulu, ali je nebo poslalo pljusak koji se pretvorio u bujicu koja je podavila uljeze.[1]
Manastirište nad Vlaškim dolom je takođe poznato po mnogim legendama o čudesnim isceljenjima, pa su na prostoru stare bogomolje meštani Velikog Izvora, Prlite i Grljana podigli prostranu drvenu kapelicu posvećenu Svetom Jovanu Krstitelju. Moderna građevina koja je stala u oltar rimske bazilike ističe veličinu starog hrama i ukazuje na to da je ovaj prostor nekada bio gusto naseljen.[1]
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ a b v g d Boris Subašić Zaječarska klisura iz bajke www.novosti.rs, 6. avgust 2017.
- ^ Miljko Stojanović, Vlaški do – „Od sjaja do očaja“ Glas Zajecčara 2.4.2019.
Spoljašnje veze uredi
- Dovode svet na timočku prugu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. oktobar 2019) — ww.novosti.co.rs 20. avgust 2017.
- Vlaški do kod Zaječara Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. januar 2018) — Iza ćoška net 26.10.2017.