Komunikologija

Komunikologija je naučna i akademska disciplina o tome kako se stvaraju i koriste poruke, odnosno kako te poruke utiču na društveno okruženje. Komunikologija se kao akademska dsciplina razlikuje od šireg polja proučavanja ljudske komunikacije. Ona se isključivo akademskim i naučnim metodama služi za proučavanje komunikativnih pojava. Ciljevi tih naučnih metoda su stvaranje i proširavanje znanja zasnovanog na teoriji o procesima i rezultatima komunikacije. Praktičari u komunikološkoj disciplini — da bi teoretski dokazali izvedene hipoteze — koriste empirijske i deduktivne metode istraživanja, kao što su eksperimenti, metaanalize, analize sadržaja, ankete i ostalo. Korelacioni i uzročni odnosi između komunikacionih varijabla se takođe testiraju u ovim studijama.

Poznati srpski komunikolozi Miroljub Radojković i Toma Đorđević definišu komunikologiju kao:

...interdisciplinarno područje istraživanja kojim mnogi prolaze ali se retki zadržavaju. Ona obuhvata skup teorijskih okvira za istraživanja, kao i teorijskih postulata dobijenih uopštavanjem i tumačenjem njihovih rezultata.

Komunikolozi istražuju specifične funkcije komunikacije. Takve funkcije mogu uključivati i interpersonalnu komunikaciju, obradu poruka i ubeđivanje. Komunikolog može takođe smestiti svoje studije u različiti kontekst, kao što je interkulturalna komunikacija, zdravstvena komunikacija, unutargrupna komunikacija, komunikacija putem tehnologije ili komunikacija male grupe. Nalazi iz komunikologije sagledavaju i povezuju istraživanja iz nekoliko različitih perspektiva uzetih iz medicine, društvenih ili prirodnih nauka.

Etimologija i definisanje

Prvi deo složenice komunikologija dolazi od reči komunikacija. „Reč komunikacija poreklom je iz novolatinskoga jezika. Njeni koreni su u imenici 'commūnicō'” koja znači saopštavanje, opštenje, veza itd, „i glagolu 'communicare'” koji znači učiniti nešto zajedničkim, objaviti, izneti pred javnost. „U službenoj upotrebi u Katoličkoj crkvi, glagol 'communicare' označava i pričestiti se.” Drugi deo složenice -logija je poreklom iz grčkog i znači nauka, znanje.

Američki socijalni psihlog Čarls Horton Kuli je opisao sistem komunikacija (komunikologiju) kao „alat, progresivni izum čija poboljšanja deluju na čovečanstvo i menjaju život svakoga pojedinca ili institucije”. A komunikaciju je Kuli definisao kao „mehanizam pomoću kojega ljudski odnosi egzistiraju i razvijaju se, a čine ga svi simboli duha, sa sredstvima njihovog prenošenja kroz prostor i njihovog očuvanja u vremenu”.

Važan cilj u proučavanju ljudske komunikacije je razumevanje kako se stvaraju značenja kroz poruke koje se razmenjuju između ljudi. Iako su bili razni pokušaji da se komunikologija konstruiše kao nauka, uključujući i tzv. komunikacione nauke i studije komunikacije, takvi pojmovi korišćeni su za pozivanje na preširoke i sveobuhvatne pristupe proučavanju poruk. Oznaka komunikologija sužava obim proučavanja ljudske komunikacije fokusirajući se isključivo na naučne pristupe konstruisanju, proizvodnji i razmeni poruka.

Istorija

Proučavanje ljudske komunikacija nastalo je još u Antičkoj Grčkoj i u Rimu počevši od istaknutih filosofa kao što su Sokrat, Platon i Ciceron. Učenici su se u tom vremenu bavili znanjem o javnoj retorici, besedništvu i ubeđivanju.

Interesovanje za moderno proučavanje ljudskih komunikacija pojačalo se u posle velikih ratova početkom 20. stoleća. Moderna studija komunikacije u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) počinje sa četvoricom utemeljivača (Pol Lazarsfeld, Kurt Levin, Harold Lazvel i Karl Hovland).

Na Lazarsfelda, koji se školovao za matematičara, veoma je uticao socijalizam. Njegov trening u matematici naterao ga je da daje prednost metodologiji komunikacije, a ne njenom sadržaju. Međutim, on se bavio nekim teorijama o efektima propagande na njene gledaoce. Njegov komunikacijski model iz dva koraka se i danas koristi da opiše kako se informacije šire u javnost.

Lazvel je bio zainteresovan za dinamiku moći koja je postojala u politici. On je koristio različite pristupe za razumevanje medijskih efekta propagandnih poruka, uključujući i inicijalne studije korišćenja kritičke i kvalitativne analize u svojim kvantitativnim studijama. Lazvel je bio pod velikim uticajem pragmatizma i psihoanalize. Njegov najpoznatiji doprinos komunikologiji je njegov model komunikacije.

Kurt Levin je počeo kao eksperimentalni psiholog na Univerzitetu u Berlinu. Iako su se neki njegovi radili pre preseljenja u SAD fokusirali na primenjena ili akciona istraživanja, Levinov najveći doprinos naučnom razumevanju je zasnovan na njegovim teorijskim izvedenim istraživanjima. Njegov pristup proučavanju psihologije uglavnom je bio pod uticajem prirodnih nauka, posebno fizikom i medicinom.

Karl Hovland je bio direktor eksperimentalnih studija za propagandna istraživanja tokom Drugog svetskog rata. Njega je zanimao persuazivni (nagovarački) deo propagande, uključujući ideje koje obuhvataju stavove, kredibilitet i strah. Na Hovlanda je najviše uticao Frojd i njegova psihoanaliza, bihejviorizam Klarka Hala i bezuslavna draž. Tokom svkoga rada na mestu direktora Instituta za ljudske odnose pri Univerzitetu Jejl, Hovland je u svom istraživanju priključio i veliki broj socijalnih problema koristeći multidisciplinarne pristupe.