Korisnik:Intermedichbo/Moj lični pesak 3
Aktivnosti ljudskog organizma sinhronizovane su na ritmičke promene svetlosti i tamne koje se dešavaju svakodnevno. Biološki ritmovi su fiziološki i biohemijskih procesi i obrasci ponašanja stvoreni kroz čovekovu evoluciju u odsustvu svih eksternih 24-časovnih signala iz fizičkog okruženja, sa periodom koji je oko 24 časa. Ovi fiziološki ritmovi koji se nazivaju i cirkadijalni, od latinske reči „circa diem“ '(o danu), poseduju atribute unutrašnjeg biološkog časovnika, kojim upravlja „veliki cirkadijalni pejsmejker“ u mozgu.
Cirkadijalni pejsmejker u mozgu je svakodnevno pod uticajem 24-časovnog solarnog ciklusa, i u suštini je glavni tajmer (nem. major zeitgeber-или у слободном преводу давалац времена). Ostali pejsmejkeri, ili tajmeri, su unos hrane, radne i druge aktivnosti i brojni signali iz okruženja, na primer budilnik. Dobara registracija i prijem signala u mozgu omogućava organizmu čoveka optimalne performanse u pravo doba dana, jer je mozak u stanju da predvide buduće zadatke i omogući odgovarajuće fiziološku i psihološku pripremu.
Međutim, moderno društvo često čoveku nameće odstupanja od redovne šeme radnog i drugog angažovanja, kao što je rad u smenama, putovanje kroz više vremenskih zona, što dovodi do cirkadijalne disritmije. Neuspeh organizma da se prilagodi ekološkim i društvenim vremenskim signalima dovodi do desinhronizacije unutrašnjih bioloških časovnika. Ova disregulacija može dovessti do povećanog rizika pojave grešaka i nezgoda u radu i saobraćaju, gubitka produktivnosti i zdravstvenih problema, kao što su povećana sklonost za pojavu raka, depresije, poremećaja spavanja, gastrointestinalnih, metaboličkih i kardiovaskularnih poremećaja, smanjen imunski odgovor, pa čak i životni vek.
Brojna istraživanja ukazuju da ljudi sa cirkadijalnom disritmijom izazvanom smenskim radom češće razvijaju netoleranciju na glukozu, šećernu bolest i hipertenziju, a možda i rak. Nakon nedavnog otkriće jezgra molekularnog biološkog sata, značajno je povećano interesovanje za izučavanje mehanizma uticaj cirkadijalne disregulacije na mentalno i fizičko zdravlje.
Značaj
urediCirkadijalna disritmija može imati drastične posledice na moždane funkcije. Sve brojnija istraživanja ukazuju da narušena vremenska organizacija organizma utiče na ponašanja, opažanje i afektivne reakcije.(Benca i sar., 2009).
Genetski uzrokovani poremećaji cirkadijalnom časovniku remete cikus san-budnost i ritmove ponašanja, koji mogu da budu uključene u nastanak mentalnih poremećaja. Nekoliko različitih psihijatrijskih poremećaja, uključujući depresiju, bipolarne poremećaje, sezonske afektivne poremećaje, šizofreniju i druge srodne (granične) poremećaji su obično povezani sa abnormalnostima u cirkadijalnim ritmovi.
Posebno, biološki časovnici igraju glavnu ulogu u patofiziologiji afektivnih poremećaja. Zato usklađivanje oštećenih cirkadijalnih ritmova, poboljšanjem sna, ili paradoksalnim ostajem budnim, može biti izuzetno korisno za lečenje pacijenata sa depresijom i bipolarni poremećaj.
Chronotherapeutic kombinacije svetlosti i probuditi terapijom postigne brze rezultate i, smanjenjem preostalih simptoma, takođe minimiziraju recidiv tokom više meseci. Pored toga, izgleda da chronotherapeutics glavni moderator odgovora droge, i, u kombinaciji sa antidepresivima, obećavajući metod da se stabilizuje pacijenata u dugom roku.
Istraživači rade na proširenju svoje znanje u vezi farmaceutskih i ne-farmaceutskih načine da menjaju cirkadijalni ritmovi. Skorašnja otkrića molekularnih časovnika odgovornih za generisanje cirkadijalni ritmovi obezbedi nove uvid u privremenom raskidu, nude novih terapeutskih puteve za lečenje afektivnih poremećaja.
Uobičajeni poremećaji cirkadijalnog ritma
uredi- Džetleg (engl. Rapid Time Zone Change Syndrome)
Ovaj sindrom čini skup simptoma koji se karakterišu prekomernom pospanošću i nedostatkom dnevne budnosti kod ljudi koji putuju kroz više vremenskih zona.
- Poremećaj spavanja izavan smenskim radom (engl. Shift Work Sleep Disorder)
Poremećaj sna izazvan smenskim radom najčešće se javlja se kod osoba koje često rotiraju smene ili isključivo rade noću.
- Sindrom odložene faze spavanja (engl. Delayed Sleep Phase Syndrome (DSP)
Sindrom odložene faze spavanja (nesanica na početku spavanja), karakteriše se poteškoćama uspavljivanja ili odloženim poremećajem vrmena spavanja. Ljudi sa DSP sindromom imaju tendenciju da zaspu vrlo kasno noću, i poteškoće u buđenju u zadato vreme za posao, školu, ili druge društvene aktivnosti.
- Sindrom rane faze spavanja (engl. Advanced Sleep Phase Syndrome)
Sindrom rane feza spavanja je poremećaj cirkadijalnog ritma u kome neka osoba ide na spavanje ranije nego uobičajeno i budi se ranije nego što to želi. Kod ovog sindroma večernji odlazak na spavanje je raniji (na primer, između 18:00 i 21:00 časova, uveče), i buđenje ranije nego što ta osoba želi (na primer, između 01:00. i 05:00 časova ujutru)
- 24-časovni poremećaj spavanja (engl. Non 24-Hour Sleep Wake Disorder)
Ovaj poremećaj ciklusa spavanja često se javlja kod oosoba koje su potpuno slepe ili bez biološkog časovnika ili uticaja periodiciteta 24-časovnog ciklusa promene svetlosti i tame. Rezultat poremećaja kod ovih osoba ogleda se u drastičnom smanjenju vremena spavanja i kvaliteta noćnog sna i problemima sa pospanošću tokom dana.
Nesanica (lat. insomnia) je nedovoljno spavanje. Deli se prema vrsti poremećaja spavanja, trajanju i uzrocima.
Nesanica se deli na:
1) teškoće uspavljivanja (nesanica na početku spavanja),
2) učestalo i stalno buđenje (teškoće održavanja spavanja),
3) trajnu pospanost, uprkos odgovarajućoj dužini spavanja (neodmarajuće spavanje)
Common Circadian Rhythm Disorders
Jet Lag or Rapid Time Zone Change Syndrome: This syndrome consists of symptoms that include excessive sleepiness and a lack of daytime alertness in people who travel across time zones. Shift Work Sleep Disorder: This sleep disorder affects people who frequently rotate shifts or work at night. Delayed Sleep Phase Syndrome (DSPS): This is a disorder of sleep timing. People with DSPS tend to fall asleep very late at night and have difficulty waking up in time for work, school, or social engagements. Advanced Sleep Phase Syndrome (ASPD): This is a disorder in which a person goes to sleep earlier and wakes earlier than desired. ASPD results in symptoms of evening sleepiness, going to bed earlier (for example, between 6 p.m. and 9 p.m.), and waking up earlier than desired (for example, between 1 a.m. and 5 a.m.) Non 24-Hour Sleep Wake Disorder: This disorder frequently affects those that are totally blind since the circadian clock is set by light-dark cycle over a 24 hour period. In non-24 hour sleep wake disorder the cycle is disturbed. The disorder result in drastically reduced sleep time and sleep quality at night and problems with sleepiness during daylight hours.
Šablon
uredi| Lokacija | Mogući patogeni | Ostali patogeni | Komplikacije | Primena antibiotika |
|---|---|---|---|---|
|
| |||
|
| |||
|
|
|
|
Tekst naslova
uredi
 |
|
|
|
|
|
Iz knjige: dr Vladimir Adamović, pionir i doajena naše psihosomatske medicine. |
Anatomija
urediAorte je glavni arterijski krvni sud cirkulatornog sistema koji krv obogaćenu kiseonikom iz srca dopre do svih tačka u telu. Aorte nastaje iz leve komore srca i završava se u slabinskoj (lumbalnoj) oblasti u kojoj se deli na dva dela i formira desnu i levu zajedničku ilijačnu arteriju koje se naniže nastavljaju krvnim sudovima donjih udova.
Abdominalna (trbušna) aorte je deoaorte koji se nalazi u predelu abdomena (trbuha) između bubrežnih arterija i ilijačne bifurkacije duž prednje strane kičmenog stuba (kičme). Histološki aorta se sastoje od tri sloja:
- Unutrašnjeg sloja - Tunica intima
- Srednjeg sloj - Tunica media
- Spoljašnjeg sloja - Tunica adventitia
Ona ide paralelno sa donje šuplje vene, koja se nalazi odmah desno od abdominalne aorte, i postaje manji u prečniku, jer odaje grane. Ovo se smatra da je zbog velikih svojih glavnih grana. Na 11. rebra, prečnika je oko 25 mm, iznad poreklo bubrežnih arterija, 22 mm, ispod renals, 20 mm, a na račvanje, 19 mm.
Aneurizma je abnormalno proširenje arterija sa povećanjem veći od 1,5 puta prečnika normalne. To obično uključuje slabost u tunica medijima dovodi do istezanja tunica adventitia i / ili tunica intime. Kao krv se pumpa kroz arterije, oslabljena zid protezao dalje često stvara u obliku jajeta balonom. Aneurizme može imati depozite holesterola, kalcijuma, pa čak i malih krvnih ugrušaka. Aneurizme obično raste tokom vremena, obično u proseku 1 / 8 - 1 / 4 inča godišnje. Dodatne proširenje može biti izazvan krvni pritisak unutar aneurizme.
Aneurizme se mogu javiti u bilo kom krvnih sudova u telu, ali najčešće se javlja u aortu. Zajednički sajt za aorte je deo broda koji je odmah ispod bubrežnih arterija (koje snabdevaju krvlju bubrezima), ali iznad ilijakalnim arterijama (koja snabdevanje noge krvlju). Ovo se zove aneurizme abdominalne aorte (AAA). Aorte prolazi rast i povećanje prečnika tokom detinjstva, adolescencije i između 25 i 75, kada prečnika povećava za oko 25%. Prečnik normalne aorte je veći kod muškaraca nego kod žena. Prosečna veličina normalne aorte se kreće od oko 1,7 cm. do 2.4 cm. u zavisnosti od pola, telesne habitusom i starosti.
Međunarodno društvo za kardiovaskularnu hirurgiju / Društvo za vaskularnu hirurgiju definiše aneurizme abdominalne aorte, kao fokalne dilatacija (proširenje) abdominalne aorte, gde je prečnik najmanje 50% veći od očekivanog normalnog prečnika za tog pojedinca. Standarda merenja prihvaćen od strane mnogih lekara i klinička ispitivanja za fokalne dilatacija koje treba razmotriti aneurizme abdominalne aorte je prečnik veći od 3 cm
Manjinski stres
urediDa bi razumeli uticaj manjinskog stresa[1] na mentalno zdravlje seksualnih manjina, mora se prvo razumeti društveno-psihološki koncept stigme (stigmatizacije) [2]). Gofman je (1963) definisao stigmu kao neželjenu razliku koja treba da diskredituje pojedinca.[3] Link i Felan (2001) [4] navode uslove (okolnosti) u kojima se stigma javlja;
- kada postoje određene individualne razlike među pojedicima,
- kada su ove razlike povezane nepoželjnim ili negativnim karakteristikama stereotipije,
- kada se označeni pojedinci razvrstavaju u različite kategorije koje ih odvajaju od glavnog životnog toka,
- kada su označeni pojedinci izloženi diskriminaciji i gubitku statusa što dovode do nejednakog pristupa pojedincima socijalnoj, ekonomskoj i političkoj moći.
Ta nejednakost, kada su u pitanju seksualne manjine, je posledica stigme i diskriminacije, a ne samih razlika između pojedinaca. [5]. Stigma je činjenica; interpersonalne, kulturne, pravne, političke i društvene klime u kojoj žive seksualne manjine. Stigma koja definiše seksualne manjine nazva se seksualna stigma: "stigma prema neheteroseksualnom ponašanju, identitetu, odnosima ili zajednici"[5]. Ovaj oblik stigme deluje kako na društvenom nivou tako i na nivou pojedinca, a uticaj ovog žigosanja kao stresora može biti jedinstven faktor koji karakteriše seksualne manjine kao grupe [5][2][6].
Dalje, žigosanje homoseksualaca je oblikovalo stavove u mentalno zdravstvenim profesijama i srodne institucije prema oveoj populacije. [7][8][9][10][11] Moralne i verske vrednosti u Severnoj Americi i Evropi uticale su na inicijalne razloge za kriminalizaciju, diskriminaciju i predrasude prema istopolnom ponašanju [6]. U kasnim modernom periodu, interesovanje medicina za mentalno zdravlje dodalo je novi tip stigmatizacije i diskriminacije od konceptualizacije homoseksualnosti i njeno lečenje kao mentalne bolesti ili poremećaja. [12][6]
Seksualnih manjine se u svom životu mogu suočiti pored svakodnevnih stresnih uticaja indentičnih za celokupnu ljudsku populaciju i sa dodatnim manjinskim stresogenim uticajima, kao, kao što su oni vezani za starost, pol, rodni identitet, rasu, etničku pripadnost, kulturu, nacionalno poreklo, religiju, seksualnu orijentaciju, invaliditet, jezik i socioekonomski status.
Na društvenom nivou, seksualna stigma (kao manjinski stres) je ugrađen u brojne društvene strukture preko civilnog i krivičnog prava, socijalne politike, psihologije, psihijatrije, medicine, crkve i drugih društvenih institucija. Seksualna stigme se ogleda u različitim pravnim i socijalnim tretmanima od strane institucija prema seksualnim manjinama, koji se najbolje uočavaju u ovim primerima;
- duga istorija kriminalizacije istopolnog seksualnog ponašanja,
- nedostatak pravne zaštite od diskriminacije LGB osoba u zapošljavanju, zdravstvu i stanovanju,
- nedostatak naknade za LGB brakove i porodice koje bi podržala formiranje njihovih porodicae, (za razliku od obimnih beneficije koje postoje za heteroseksualne bračne parove, pa čak ponekad i kada heteroseksualni parovi nisu u braku).
13 strukturalne seksualne stigme, pod nazivom heteroseksizam u naučne literature, legitimiše
i učvršćuje stigme prema seksualnim manjinama i održava vlast razlika između seksualnog manjine i drugih (Herek, 2007, vidi takođe Szimanski et al, 2008)..
Izrazi stigme, kao što su nasilje, diskriminaciju, odbacivanje, kao i druge negativne interpersonalne interakcija, su donesen žigosanje (Herek, 2009). Pojedinci očekivanja "o verovatnoću da žigosanje će biti donet u raznim situacijama oseća stigme. Napori pojedinaca da se izbegne doneti i osećao Stigma može da uključi povlačenje iz sebe (npr. selfdenial ili compartmentalization) i povlačenju iz druge (na primer, samo-sakrivanje ili izbegavanje) (sm., naprimer,Beckstead & Morrov, 2004, Drešer, 1998a; Malion, 1982, Pachankis, 2007; Pachankis, Goldfried, i Ramrattan, 2008; Troiden, 1993). U Herek's (2009) modela, internalizovana stigme 14 je usvajanje socijalne stigme primenjuje na seksualne manjina. Članovi grupe žigosani kao i kao nonmembers grupe može da usvaja te vrednosti. Samo-stigma je internalizovana žigosanje u onim pojedinaca koji su iskustvo istopolne seksualne atrakcija i čiji je self-koncepta mečeva stigmatizacije tumačenja društva. Primeri za ovo samo-stigme su negativne ocene () prihvata društva i (b) skrivanje negativne stavove prema sebi i svoje sopstvene istopolne seksualne atrakcija. Seksualne predrasude je internalizovana seksualno stigme drži nonstigmatized većine.
- ^ Report of the American Psychological Association Task Force on Appropriate Therapeutic Responses to Sexual Orientation, Washington, DC 20002-4242 Available online at:apa.org
- ^ a b Herek, G. M., & Garnets, L. D. (2007). Sexual orientation and mental health. Annual Review of Clinical Psychology, 3, 353-375.
- ^ Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
- ^ Link, B. G., & Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, 27, 363-385.
- ^ a b v Herek, G. M. (2009). Sexual stigma and sexual prejudice in the United States: A conceptual framework. In D. A. Hope (Ed.), Nebraska Symposium on Motivation: Vol. 54: Contemporary perspectives on lesbian, gay, and bisexual identities (pp. 65-111). New York: Springer.
- ^ a b v Katz, J. (1995). Gay American history: Lesbians and gay men in the United States. New York: Thomas Crowell.
- ^ Drescher, J. (1998a). Psychoanalytic therapy and the gay man. Hillsdale, NJ: Analytic Press.
- ^ Murphy, T. F. (1997). Gay science: The ethics of sexual orientation research. New York: Columbia University Press.
- ^ Silverstein, C. (1991). Psychological and medical treatments of homosexuality. In J. C. Gonsiorek & J. D. Weinrich (Eds.), Homosexuality: Research implications for public policy (pp. 101-114). Newbury Park, CA: Sage.
- ^ Haldeman, D. C. (1994). The practice and ethics of sexual orientation conversion therapy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 62, 221-227.
- ^ LeVay, S. (1996). Queer science: The use and abuse of research in homosexuality. Cambridge: Massachusetts Institute Technology Press.
- ^ Brown, L. S. (1996). Ethical concerns with sexual minority patients. In R. P. Cabaj & T. S. Stein (Eds), Textbook of homosexuality and mental health (pp. 887-916). Washington, DC: American Psychiatric Press.
Doze i jedinice zračenja
uredi| Doza | Jedinica | Definicija [1] |
|---|---|---|
| Apsorbovana doza (D) | Grej (Gy) (džul/kg) |
Količina energije koja će se predati kilogramu materije i ona zavisi od:
|
| Ekvivalentna doza | Sivert (Sv) |
|
| Godišnja granica ekvivalentne doze |
500mSv |
|
Deterministički (efekti s pragom) „su efekti koji se mogu očekivati kad doza prekorači neku, unapred poznatu vrednost“ [1].
Stohastički (efekti bez praga) „su efekti za koje ne postoji prag, već mogu nastati i pri veoma maloj apsorbovanoj dozi zračenja, teorijski pri prolasku samo jednog γ-fotona, ako pri tom dođe do takvih promena u građi DNK molekula, koje se ne mogu popraviti“ [1].
Biografije
uredi| Ernst fon Bergman | |
|---|---|
 Ernst fon Bergman | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 18. decembar 1836. |
| Mesto rođenja | Riga, Letonija |
| Datum smrti | 25. mart 1907. |
| Mesto smrti | Visbaden, Nemačka |
| Prebivalište |  Srbija |
| Nacionalnost | Namac |
| Naučni rad | |
| Polje | Hirurgija |
| Institucija | Profesor na katedri za hirurgiju u Berlinu |
| Poznat po | „Otac asepse“, hirurškim instrumentima |
| Jedan od utemeljivača neurohirurgije i sterilizacije | |
Ernst fon Bergman (nem. Ernst von Bergmann), (rođen 18. decembara 1836. umro 25. marta 1907). profesor na katedri za hirurgiju u Berlinu, i jedan od najvećih hirurga svog vremena.
Život
urediErnst fon Bergman je rođen 18. decembara 1836. u Rigi (danas Letonija). Studije je započeo i završio na Univerzitetu u Dorpatu 1860. godine sa tezom iz farmakologije (nem. [De balsami copaivae cuberbarumque in urinam transitu] грешка: {{lang}}: текст има искошену назнаку (помоћ)). Po završetku studija nastavio je da radi u Dorpatu kao asistent Georga Adelmanna (1811–1888), gde se mnogo bavio eksperimetnim istraživanjima (embolizama, sklopetarnih i eksplozivnim povreda). Habilitirao se 1863. sa tezom o masnoj emboliji. Postao je profesor 1871. i bio profesor i šef hirurgije na univerzitetima u Dorpatu (1871–1878), Vircburgu (1878–1882) i u Berlinu (Charité, 1882–1907) 26, 27. Posle penzionisanja Langenbeka, kandidati za njegovo mesto u berlinskom Charitéu, (verovatno najpoznatijem hirurškom centru tog doba), bili su Bored Bergmana i Franz King iz Getingena i Vincenz von Czerny iz Hajdelberga, ali za naslednik B. von Langenbecka na katedri hirurgije u Berlinu, imenovan je Bergman (možda jedan od najvećih hirurg svog vremena).
Delo
urediBergman je bio virtuozan operator, a njegovu hiruršku karijeru obeležilo je shvatanje hirurgije kao nauke. Niz eksperimentnih istraživanja primenio je i u kliničkoj praksi. Nekoliko godina, pre istraživanja i otkrivanja mnogih bakterija, intenzivno se bavio istraživanjima infekcije rane i osteomijelitisa. Posebno su mu bila značajna istraživanja u neurohirurgiji, ratnoj i opštoj hirurgiji, onkologiji, abdominalnoj hirurgiji i laringologiji*.
Bergman je u Dorpatu, sa svojim asistentom Kramerom, sproveo niz eksperimenata na psima. Posebno su proučavali odnos intrakranijumskog pritiska, arterijskog i venskog pritiska i utvrdili su, ubrizgavanjem želea, da dolazi do porasta arterijskog pritiska uz usporenje pulsa, a mereći intramoždani venski pritisak, utvrdili su mehanizam kasnije poznat kao Kušingov refleks†. Na osnovu svojih eksperimentnih istraživanja i ratnih iskustava Bergman je postao jedan od utemeljivača intrakranijumske neurohirgije. 28, 29.
Jedan je od utemeljivača antisepse (1877) i osnivač asepse (sterilizacija, 1886) te je nazvan „ocem asepse“. Bio je predsednik nemačkog udruženja hirurga (1888–1890, 1896. i 1900. ), a od 1902. je njegov počasni član. Posle više epizoda kolitisa, Bergman je umro 25. marta 1907. godine u Visbadenu od peritonitisa, a sahranjen je u Potsdamu.
Literatura
uredi- ^ а б в Љиљана Мијатовић Биолошки ефекти зрачења scribd.com
Reference
urediRane se dele na akutne i hronične. Akutne rane su rane čije zarastanje u proseku traje oko 3 nedelje.[1]
Hronične rane su rane čije zarastanje traje duže od 6 do 8 nedelja.
Najčešće hronične rane su venski ulkusi (čirevi), dekubitalni ulkusi i arterijski ulkusi, onkološke rane. U SAD, prema podacima енгл. National Health Commite, prevalenca venskih ulceracija u opštoj populaciji je 0,2%. Od 120 miliona dijabetičara u svetu. U srbiji prema gruboj proceni ima oko 70.000 bolesnika sa hroničnim ranama. Kod oko 15% osoba hronična rana je lokalizovana na stopalu (dijabetesno stopalo i gangrena stopala). Komplikacije hronične rane su su najčešći uzrok netraumatskim amputacija. Prevencija, rana dijagnostika i adekvatan trapijski pristup mogu dznačajno smanjiti rizik od amputacije i do 85%.
Mnogi
faktori mogu uticati na zarastanje a grupisani su u
sistemske i lokalne.
Sistemski faktori:
- Starija dob
- Slabija pokretljivost
- Gojaznost ili pothranjenost
- Hronične bolesti (dijabetis, srčana insuficijencija,
hronična bubrežna insuficijencija)
- Sistemski malignitet i terminalne bolesti
- Hemio i radioterapija
- Imunosupresivi
- Pušenje
- Lokalni faktori:
- Neadekvatna vaskularizacija
- Loša venska drenaža
- Edem
- Prisustvo eksudata i infekcije u rani
- Pritisak na predeo rane
- Isušivanje rane
- ^ Dr Bosiljka Rajkov, Dr Tanja Radovanović, Dr Mirko Vidović Savremeni pristup u tretiranju hroničnih rana , RANE: časopis Srpskog udruženja za lečenje rana – Vol. 1, br. 1 (maj 2007)