Кострика
Kostrika, bodljikava kostrika, ježevina ili veprina (lat. Ruscus aculeatus) žbunasta je biljka iz porodice Asparagaceae.[2]
| Butcher's-broom | |
|---|---|
| |
Naučna klasifikacija 
| |
| Carstvo: | Plantae |
| Kladus: | Tracheophytes |
| Kladus: | Angiospermae |
| Kladus: | Monocotyledones |
| Red: | Asparagales |
| Porodica: | Asparagaceae |
| Potporodica: | Nolinoideae |
| Rod: | Ruscus |
| Vrsta: | R. aculeatus
|
| Binomno ime | |
| Ruscus aculeatus | |
| Sinonimi[1] | |
| |
Etimologija uredi
Latinsko ime roda Ruscus je staro ime za biljku kod Rimljabam a potiče od starogrčke reči za kljun zbog sličnosti bodljikavog lista sa kljunom ptice. Ime vrste aculeatus znači bodljikav, trnovit i ukazuje na bodljikave filokladije. Na engleskom jetiku poznata je kao "Butcher's broom" što znači "mesareva metla", jer je zahvaljujući tvrdim grančicama služila kao za čišćenje podova, puteva i drugih površina, a vezana za štap korištena je i za čišćenje dimnjaka. Francuski naziv "petit-houx" znači "mala božikovina". Italijanski naziv "pungitopo" (pungere - ubosti, topo - miš) govori o upotrebi ovih grana u zaštiti domaćinstva od miševa.[3]
Opis uredi
Zimzeleni žbunić sa razvijenim korenovim sistemom ali bez glavnog korena. Stabljika je visoka 20 - 50, a najviše 70 centimetara. Bogato je razgranata. Ljuspasti listići su mali, kožasti, trouglasti do lancetasti. Filokladije su eliptično-lancetaste ili uskolancetaste, kožaste, krute, duge 10 - 25, a široke 5 - 10 milimetara. Na vrhu su sužene u oštar i bodljikav vrh. Cvetovi su mali i nalaze se na gornjoj strani filokladije (nešto ispod njene sredine) po 1 ili po nekoliko (2 - 5) i to pazuhu malog, kožastog i na vrhu zašiljenog priperka. Perigon je mali, do 2 milimetra širok, zelenkast i ljubičasto istačkan. Unutrašnji listići su mnogo manji. Cveta tokom marta i aprila. [4]
Rasprostranjenje i stanište uredi
Javlja se u velikom delu Evrope: Engleska, Francuska, Pirinejsko poluostrvo, južni delovi srednje Evrope, Ukrajina, Krim. Raste i na Kavkazu, u Iranu, Maloj Aziji i Severnoj Africi. U Srbiji je rasprostranjena u Sremu, na Fruškoj gori, Vršačkim brdima, Posavini, okolini Beograda, Podrinje, Gučevo, Rudnik, severoistočna Srbija (Miroč, Sokobanja, Ozren). Rasprostranjena je u raznim tipovima hrastovih šuma, najčešće termofilnim, mada je nekada ima i u vlažnim. Javlja se u sledećim fitocenozama: Genisto-Quercetum Carpinetosum, Querco carpinetum serbicum aculeatetosum, Quercetum frainetto-cerris aculeatetosum i dr. [4] Najčešće raste na 0-200 metara nadmorske visine, a retko se javlja na visinama preko 1000 metara. [5]
Privredni značaj uredi
Kao dijuretično sredstvo koristi se u narodnoj medicini. Česta je kao dekorativna biljka.[4] Mladi izdanci su jestivi i pripremaju se slično kao šparoge. [3]
Reference uredi
- ^ The Plant List: A Working List of All Plant Species, Pristupljeno 5. 8. 2017
- ^ „Ruscus aculeatus L. — The Plant List”. www.theplantlist.org. Pristupljeno 2022-10-18.
- ^ a b „Bodljikava veprina (Ruscus aculeatus L.)”. Plantea (na jeziku: hrvatski). 2015-03-05. Pristupljeno 2022-10-18.
- ^ a b v Flora SR Srbije VII. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, Odeljenje za prirodno-matematičke nauke. 1975. str. 612.
- ^ „PlantNet”. Pristupljeno 18. 10. 2022.