Kuća Jovana Karamate je jednospratnica akademika Jovana Karamate, koju je ovaj ugledni beogradski naučnik izgradio u jednoj od najstarijih ulica u Starom jezgru Zemuna, u podnožju brda Gardoš, u zidnom platnu Njegoševe ulice (nekad Svetonikolajevska), od Fruškogorske (nekad Probusova) i Gajeve (nekad Račja, pa Taurunska), na broju 18. Karamata je ovu lokaciju za gradnju kuće izabrao jer je želeo da bude u neposrednom susedstvu stare, barokne porodične kuće Karamatinih, u ulici Karamatina, koja je ona imala sa većim prekidima od 1897. godine, do danas.
Kuća Jovana Karamate
Današnji izgled kuće Jovana KaramateDanašnji izgled kuće Jovana Karamate
Jovan Karamata (Zagreb, 1. februar 1903 — Ženeva, 14. avgust 1967) bio je jedan od najvećih srpskih matematičara 20. veka, u vreme početka gradnje kuće 1933. godine, docent Filosovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.
Bio je univerzitetski profesor u Beogradu od 1930. do 1950. godine sa kraćim prekidom tokom Drugog svetskog rata. Prešao je 1950. godine, po pozivu, na Ženevski univerzitet gde je ostao do smrti.
Tvorac je škole teorije realnih funkcija. Autor je teorije pravilno promenljivih funkcija, koja je značajna u savremenoj teoriji verovatnoće. Napisao je i niz radova koji i danas, posle nekoliko decenija od njihovog objavljivanja služe kao polazišta u matematičkim istraživanjima.
Dopisni član Srpske kraljevske akademije postao je 1939, a redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti 1948. godine.
Položaj kuće u Njegoševoj ulici gledano sa istočne (levo) i zapadne strane (desno)
Za izgradnju porodične kuće Jovan Karamata izabrao je plac na južnoj parnoj strani danas, Njegoševe ulicu u Zemunu, u kojoj su ostale zgrade sagrađene u 19. veku. Najstarija je ugaona prizemnica s dvoslivnim krovom i drvenim zabatima, u kojoj se nalazila poznata kafana „Kod plavetne štuke“ (kraće „Kod štuke“), koja je sagrađena na prelazu 18. u 19. vek.[2]
Karamata, se izradu planova svoje kuće obratio zemunskom inž. arh. Franji Jenču, iskusnom projektantu i praktičaru, a samu gradnju Građevinskom preduzeću inž. Aleksandra Saharova, što je potvrđeno žigom i potpisom inž. Genriha Ridelja.[a]
Arh. Franja Jenč kuću je koncipirao u modernističkom, purističkom duhu, i pročišćenoj formi, bez ornamentalnosti, pa i u pogledu obojenosti,[b] sa sledećim ambijentalnim sadržajima po nivoima:[3]
Prema osnovi temelja i podruma, nalazili se: perionica, drvarnica i podrum.
U osnovi prizemlja nalazili se: kuhinja, toalet, ostava, dvorana, soba i predsoblje.
U osnovi prvog sprata nalazili se: mlađi (za poslugu), kupatilo, dvorana i spavaća soba.
U osnovi krova nalazi se: krovište sa presecima.
Zanimljivo je pomenuti da je u biografiji zabeleženo da je akademik Karamata prilikom građenja unosio „značajne promene u plan inženjera Jenča“.[3]
Gradnja kuće koja je trajala od 1933. do 1935. godine, nije završena prema predviđenom projektu, već prema nešto izmenjenom projektu, što potvrđuje u arhivi sačuvane ilustracije.
Takvo stanje objekta ostalo je i danas. Zbog neizgrađenog dela, ostala je veća površina dvorišta koje je prema ulici ograđeno visokim zidom s gvozdenom kapijom za kola i pešake.[3]
Bronzano obeležje (69,4 cm h 41,7 cm) postavljeno je na desnoj strani fasade visokog prizemlja. U gornjem delu pravougaone ploče u plitkom reljefu nalazi se lik naučnika, dat u profilu, i potpis (d. d.) autora: Assen Peikov /MCMXXXVIII/ Zemun. Ispod reljefa je prigodni tekst:
JOVAN KARAMATA Zagreb 1902 – Ženeva 1967. akademik u svetu priznati srpski matematičar podigao je ovu kuću i u njoj živeo i radio od 1935. do smrti.
Postavljanjem spomen-obeležja, na fasadu kuće, 23. aprila 2008. godine, ona je uneta u spisak zemunskih znamenitosti kao:
Jednospratna zgrada akademika Jovana Karamate, koju karakterišu vrednosti dosledno sprovedenog modernističkog koncepta karakterističnog za četvrtu deceniju prošlog veka, kad se u arhitektonskom izrazu težilo ka jednostavnosti i čistoti forme.[4]
^Arhiva ZZZSKGB, Kuća akademika Jovana Karamate i varijanta originalnog plana iz 1935. (kopija). Ž. Škalamera je upisao
da je građevinske radove izveo preduzimač Jovan Blažić († Zemun 1967).
^Zgrada u celini, s ulične i dvorišne strane, zadržala je prirodnu boju maltera/peska.
^Predlozi o čuvanju uspomena na rad akademika U: Miodrag A. Dabižić, Kuća akademika Jovana Karamate sa spomen pločom, Nasleđe, broj XI. Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, Beograd 2010. str. 105-106
Zbornik Jovan Karamata, razni problemi i analize, sabrana dela, knj. 3, priredili Žarko Mijajlović i Tatjana Ostrogorski, izd. Zavod za udžbenike, Beograd, 2007, 573.
Zemun-Beograd, Srbija Njegoševa 18
Mediji vezani za članak Kuća Jovana Karamate na Vikimedijinoj ostavi