Ladini
Ladini su etnička grupa[1][2] sa prostora sjeverne Italije. Ladini žive na prostoru Badske i Gardenske doline (obje u Bolcanu), Faske doline (Trento), Livinalonga i u Ampecu (oba u Belunu). Maternji jezik je ladinski, retoromanski jezik srodan švajcarskom romanšu i frulijskom jeziku.[3] Dio su Tirola, s kojim dijele kulturu, istoriju, tradiciju, životnu sredinu i arhitekturu.
 Zastava Ladinije | |
 Položaj područja naseljenog Ladinima na sjeveru Italije | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
|---|---|
| Jezici | |
| ladinski | |
Ladini su razvili svoj nacionalni identitet u 19. vijeku.[2] Micura de Ru je prvi pokušao da razvije pisani oblik ladinskog jezika. Danas, ladinsku kulturu promoviše kulturni Istitut Ladin Micurà de Rü iz bolcanske opštine San Martino in Badija. U istorij opštini postoji i Ladinski muzej. Ladini iz Trentina i Beluna imaju sopstvene kulturne institucije, Majon de Fascegn u Vigu di Fasanu, Cesa de Jan u Kole Santa Luči i Istituto Ladin de la Dolomites u Borci.
Ladini čine 4,53% stanovništva Bolcana.[4] Mnoge od Saga Južnog Tirola dolaze sa područja naseljenog Ladinima, uključujući ladinski nacionalni ep, saga o Kraljevstvu Fanes. Druga ličnost iz ladinske mitologije je demon Anguana.
Naselja uredi
Srpski
nazivLadinski
nazivOkrug Površina
(km2)Stanovništvo Kortina d’Ampeco Anpezo Beluno 255 6,150 Ortizej Urtijëi Bolcano 24 4,569 Badija Badia Bolcano 82 3,237 Pjeve di Marebe Mareo Bolcano 161 2,684 Moena Moéna Trento 82 2,628 Selva Sëlva Bolcano 53 2,589 Poca di Fasa Poza Trento 73 1,983 Kanacei Cianacei Trento 67 1,844 Santa Kristina Valgardena Santa Cristina Gherdëina Bolcano 31 1,840 San Martino in Badija San Martin de Tor Bolcano 76 1,727 Livinalongo del Kol di Lana Fodom Beluno 99 1,436 Korvara in Badija Corvara Bolcano 42 1,266 La Vale La Val Bolcano 39 1.251 Vigo di Fasa Vich Trento 26 1,142 Kampitelo di Fasa Ciampedèl Trento 25 732 Soraga Sorèga Trento 19 677 Macin Mazin Trento 23 440 Kole Santa Luča Col Beluno 15 418
Poznate ličnosti uredi
- Đorđo Moroder, pjevač, tekstopisac, di-džej i muzički producent
Vidi još uredi
- Kraljevstvo Fanes, nacionalni ep Ladina
- Ladinski stadijum u Trijasu dobio je naziv po Ladinima
Reference uredi
- '^ Leerssen, J. Th., ur. (1993). Borders and territories (na jeziku: engleski). Amsterdam [u.a.]: Rodopi. str. 193—220. ISBN 978-90-5183-506-9. „For the small ethnic group of Ladins the package offers advantages and disadvantages.”
- ^ a b Perathoner, Christoph (1998). Die Dolomitenladiner : 1848—1918. : ethnisches Bewusstsein und politische Partizipation (na jeziku: nemački) (1. Aufl. izd.). Wien [u.a.]: Folio-Verl. ISBN 978-3852560809.
- ^ „Seite nicht gefunden - Universität Salzburg” (PDF). www.uni-salzburg.at (na jeziku: nemački). Pristupljeno 10. 1. 2018. „die drei rätoromanischen Teilgruppen (Bündnerromanisch, Dolomitenladinisch, Friaulisch) ... treten als eine vom Oberitalienischen gänzlich differenzierte Sprachfamilie auf”[mrtva veza]
- ^ „Landesinstitut für Statistik | Autonome Provinz Bozen - Südtirol”. Landesinstitut für Statistik (na jeziku: nemački). Pristupljeno 10. 1. 2018.
Literatura uredi
- Leerssen, J. Th., ur. (1993). Borders and territories (na jeziku: engleski). Amsterdam [u.a.]: Rodopi. str. 193—220. ISBN 978-90-5183-506-9. „For the small ethnic group of Ladins the package offers advantages and disadvantages.'”
Spoljašnje veze uredi
- „IIstitut Cultural Ladin Micurà de Rü”. www.micura.it. (u Bolcanu)
- „Istitut Cultural Ladin Majon di Fascegn”. www.istladin.net. (u Trentu)
- „Istituto Istitut Cultural Ladin Cesa de Jan”. www.istitutoladino.org. Arhivirano iz originala 12. 05. 2008. g. Pristupljeno 10. 01. 2018. (u Belunu)