Lajapi
Lajapi (ལ་ཡཔ་) autohton su narod koji živi u visokim planinama severozapadnog Butana u selu Laja. Broj stanovnika 2003. godine iznosio je 1.100.[1] Etnički su povezani sa Tibetancima, a govore lajanskim dijalektom. Lajapi svoju domovinu nazivaju Be-iul - „skrivena zemlja”.[2]
Religija
urediZahvaljujući tibetanskom uticaju, Lajapi praktikuju mešavinu Bona (tibetanska tradicionalna religija) i tibetanskog budizma. Prema legendi, selo Laja je mesto gde je Ngavang Namgial, osnivač Butana, prvi put ušao u zemlju.[2]
Posebno jedinstvena među Lajapima je obimna tradicija „prljanja živih”, koja podrazumeva izopštenje ritualno nečistih osoba iz društvenih aktivnosti. Lajapi izbegavaju „žive koji su zaprljani” kako ne bi ljutili božanstva i kako bi se zaštitili od bolesti stoke. Među ritualno nečistim delima su rođenje, razvod i smrt, uključujući i smrt konja.
Odeća
urediOdeća Lajapa je slična tibetanskoj narodnoj nošnji, osim nekoliko razlika. Dok muškarci nose narodnu nošnju iz Butana, koja se sastoji od svilene ili lanene odeće koja je obično boje šafrana i crvene boje[3]. Žene nose crne vunene jakne dužine do gležnjeva, koje na dnu dugačkih rukava imaju plave šare. Ukrašavaju se srebrnim nakitom i biserima.[3]
Najistaknutija karakteristika ženske lajapske nošnje je njihov špicasti šešir. Izrađen od tamnih bambusovih traka, šešir se završava oštrom tačkom koja upire na nebo, krst sličan hrišćanskom krstu, preokrenut.[3]
Način života
uredi
Zbog činjenice da žive u blizini tibetanske granice, Lajapi se tradicionalno bave trgovinom. Danas to uključuje krijumčarenje kineskih ćebadi i plastičnih proizvoda koji su zabranjeni od strane vlade Butana, ali u velikoj meri zahtevani od stanovnika Butana.
Tradicionalno, Lajapi su živeli polu-nomadskim načinom života, koji je podrazumevao uzgajanje jakova i dzoova[2][3]. Zbog hladnog vremena na ovoj nadmorskoj visini, može se saditi samo nekoliko useva, izuzev nekih trava. Lajapi takođe tradicionalno sakupljaju kordeseps (vrsta gljive), vredne medicinske i magične gljive kojih ima u regionu. Sa povećanom zaštitom životne sredine Butana, Lajapi i uopšte poljoprivrednici suočavaju se sa većim izazovima u zaštiti stoke od prirodnih predatora, posebno leoparda. Poplave su naročito ozbiljne pretnje lajapskom načinu života, koji je u velikoj meri zavisan od stoke i vodnih resursa.
Brak i porodica
urediLajapi su poznati po svojoj tradiciji poliandrije, koju praktikuju da bi održali porodicu i imovinu na okupu, iako ovaj običaj gubi na značaju.[2] Lajapi takođe imaju tradiciju dečjeg braka, sa nevestama mlađim od 10 godina.[4] Žene koje se obraćaju medijima, predviđaju da će povećanje školovanja dovesti do smanjenja brakova kod dece. Mnoge Lajapkinje smatraju da je zdravstvena zaštita teško pristupačna tokom trudnoće zbog izolovanih naselja i nomadskog načina života.
Reference
uredi- ^ Layakha - Ethnologue
- ^ a b v g BBC - Tribe - Layap
- ^ a b v g Kuensel Online
- ^ „News in Bhutan other than Dzongkha and English – KuenselOnline”. Arhivirano iz originala 02. 04. 2015. g. Pristupljeno 19. 09. 2017.
Izvori
uredi- Lewis, M. Paul, ed. (2009) Ethnologue: Layakha
- Thinley, Gyem (2009), Kuensel, Layaps
- BBC, 2006, Pleme Lajap
- Wangdi, Kencho (2003), "Lajap-ne tako skrivena zemlja"