Mala hidroelektrana Vučje

Mala hidroelektrana Vučje ili MHE Vučje je druga po starosti hidroelektrana u Srbiji koja se nalazi nekoliko kilometara iznad mesta Vučje kod Leskovca i sagrađena je 1903. godine na reci Vučjanci. Kako je elektrana udaljena od Leskovca 17 km, izgrađen je dalekovod za elektrifikaciju grada, prvi u Kraljevini Srbiji.

Mala hidroelektrana Vučje
Glavna zgrada hidroelektrane
Osnovni podaci
Država	Srbija
Najbliže naselje	Vučje, Leskovac
Reka	Vučjanka
Prva sinhronizacija	.
Podaci o jezeru
Podaci o elektrani
Tip	protočna
Godišnja proizvodnja	4 miliona MWh

Istorija

Profesor Đorđe Stanojević, rodonačelnik elektrifikacije u Kraljevini Srbiji, prijatelj Nikole Tesle i pobornik njegovih izuma, odabrao je kanjon Vučjanke za izgradnju „fabrike za elektriku“, uz sledeće obrazloženje:

„ Vodopad koji u sebi najviše snage ima bez sumnje je vodopad Vučjanskog potoka blizu sela Vučje, oko 17 kilometara daleko od Leskovca. Na tom mestu voda pada u nekoliko skokova, koji nisu daleko jedan od drugoga i nose razne nazive: Dev Kazan, Đokin Vir itd., Sa visine veše od 100 metara. Po želji nekoliko uglednih građana Leskovčana prostudirao sam pitanje o dovodu te snage u Leskovac i našao da bi se ono na srazmerno lak način moglo izvesti... ”

Hidroelektrana Vučje podignuta je novcem 168 akcionara „Leskovačkog električnog društva“, i po svojoj prilici otvorena na Dan oslobođenja Leskovca od turske okupacije, čime je mala varošica na jugu Srbije Vučje i Leskovac sa svojim fabrikama (onoga vremena) dobio struju. Oprema, u koju spada i prvi dalekovod u Kraljevini Srbiji — od Vučja do Leskovca (16 km) — kupljena je za 152.700 dinara u zlatu od nemačke firme „Simens-Halske“, a gradnja je poverena Josifu Granžanu, poreklom iz Velikog Bečkereka. Hidroelektrana zahvata vodu iz reke kanalom dugim oko kilometar (980 m), delimično uklesanim u visoke nepristupačne stene. Na ovoj hidroelektrani je tokom Drugog svetskog rata izvršena diverzija.

HE Vučje, počela je svoj rad , 11. decembra 1903. godine po starom, odnosno 24. decembra po novom kalendaru, a taj datum nije slučajno odabran, jer je istoga dana 1877. godine Leskovac oslobođen od Turaka. HE je počela rad sa 2 hidroagregata marke SIEMENS&HALSKE od po 139 kW, a 1931. godine pušten je u rad i treći hidroagregat švedske marke ASEA od 800 kW, tako da je ova elektrana dobila ukupnu instalisanu snagu nešto veću od 1 MW.

Ova elektrana je bila u vreme izgradnje treća u Srbiji ali je bila mnogo jača po količini električne energije koju je tada isporučivala Leskovačkoj industriji. Ona je bila prva elektrana u Srbiji za koju je izgeađen do tada najveći dalekovod naponskog nivoa od 7 KV u dužini od 17 kilometara, od Vučja do Leskovca.

Danas je HE Vučje u sistemu Elektroprivrede Srbije i proizvodi oko četiri miliona kilovat-časova struje godišnje.

Zaštita

I pored toga što je MHE Vučje radi više od 100 godina, ona je tek 2005. godine postala deo svetske baštine iz istorije elektrotehnike. Naime, izvršni komitet najvećeg svetskog udruženja inžinjera iz oblasti elektrotehnike, elektronike, telekomunikacija i srodnih oblasti (IEEE – Ins tituteofElectricalandelectronicsEngireers) odlučio je da se ova elektrana uključiu listu objekata, pronalazaka i dostignuća od opšteg značaja za razvoj i istoriju elektrotehnike u svetu.

Vidi još

• Hidroelektrane u Srbiji

Galerija

• 
  Hidroelektrana 1903. godine, autor fotografije Đorđe Stanojević
• 
• 
• 
• 

Literatura

• Stevović, S. (2005). Značaj i namena malih hidroelektrana i malih akumulacija. Vodoprivreda, 37 (4-6), 299-304

Spoljašnje veze

Mediji vezani za članak Mala hidroelektrana Vučje na Vikimedijinoj ostavi

• Sto dvadeset godina hidroelektrane „Vučje” („Politika”, 20. mart 2023)