Nadežda Tomić
Nadežda-Nada Tomić (2. decembar 1896, Aleksinac, Srbija – 10. jun 1922, Šampe, Švajcarska)[1] bila je srpska doktorantkinja medicine na univerzitetu u Ženevi. Tragično je nastradala utopivši se u jezeru Šampe, zajedno sa dečakom kojem je pokušala da spasi život. Njenim činom inspirisan je spomenik na porodičnoj grobnici na Novom groblju u Beogradu.
Nadežda Tomić | |
|---|---|
| Datum rođenja | 2. decembar 1896. |
| Mesto rođenja | Aleksinac, Srbija |
| Datum smrti | 10. jun 1922. (25 god.) |
| Mesto smrti | Šampe, Švajcarska |
| Zanimanje | student medicine |
Biografija
urediMladost i školovanje
urediNada Tomić je rođena 2. decembra 1896. u Aleksincu, kao starije dete dete Jovana Tomića (1869–1932), srpskog istoričara i akademika, i Darinke Tomić (1872–1929). Imala je brata Miodraga-Mišu Tomića (1898–1983).[1]
Kao dete se sa porodicom preselila u Beograd, gde je pohađala gimnaziju do 1914. godine, kada je, nakon završenog sedmog razreda, bila prinuđena da privremeno prekine školovanje usled objave rata.[1] Napustila je Srbiju prešavši preko Albanije s ocem i bratom 1916. godine.[1] Na Krfu je 28. oktobra iste godine sklopljena Konvencija o školovanju srpske omladine na francuskim univerzitetima i učiteljskim školama,[2] koja srpskoj omladini omogućava studiranje u Francuskoj, Švajcarskoj ili Alžiru.[3] Doneta je i Uredba o školovanju i vaspitanju srpske omladine u Francuskoj, koju je Ministarstvo prosvete odobrilo 7. oktobra 1917. godine.[2] Srpski učenici gimnazija polagali su ispit zrelosti u jednoj od dveju značajnih srpskih gimnazija u Francuskoj, smeštenim u Nici i Bolijeu.[4] Ovim odlukama je Nadi omogućeno da 1917. godine, nakon maturiranja u Nici, upiše Medicinski fakultet u Ženevi, kao jedna od tri studentkinje iz Srbije.[3] Sa bratom, koji je je upisao Tehnički fakultet u Cirihu[3], često se posećivala.
Nadežda je bila među 547 srpskih studenata koji su primali stipendiju srpske vlade pod uslovom da će nakon studija raditi u službi svoje zemlje.[3] Kako je bila marljiv student, otac joj je predložio da prekine primanje stipendije tokom doktorskih studija, čime bi se oslobodila obaveze vraćanja u Srbiju i mogla da upiše specijalističke studije u Parizu. Nada ga je poslušala i odrekla se stipendiranja 1921. godine, dobivši dalju novčanu podršku od oca.[5] Sa entuzijazmom je pristupila spremanju svoje doktorske teze, ali je nije stigla da je završi usled iznenadne i prerane smrti.[6]
Boravak u Ženevi
urediNadežda je bila veoma posvećena medicini, gajeći veliku znatiželju za nova naučna otkrića. Posebno su je interesovali mikrobiologija[7] i laboratorijski eksperimenti.[6] Sa koleginicama je stažirala u jednoj dečijoj bolnici, gde su se smenjivale se po noćnim dežurstvima. Nada je tokom slobodnih trenutaka svojih dežurstava šila i plela odeću, pa je deo svojih tvorevina, koji nije bila namenila sebi ili bratu, davala deci i njihovim majkama.[8] U aprilu 1921. godine dobila je šarlah prilikom učešća na jednoj autopsiji na Institutu za patologiju, što je javila ocu putem pisma.[5] Tokom narednih godinu dana nastavljali su se njeni zdravstveni problemi, kao posledica medicinske prakse i kontakta sa pacijentima.[9] Iz tih razloga, doktor joj je na proleće 1922. godine preporučio boravak u prirodi u okolini Šampea.[10]
Pored medicinskih nauka, Nada je gajila strast i prema učenju stranih jezika.[7] Pored francuskog, koji je tečno govorila, tokom boravka u Ženevi naučila je engleski jezik, a do izvesnog nivoa je savladala i španski i italijanski.[7]
Svoje poznavanje francuskog jezika, koje joj je bilo uslov za nastavak školovanja, iskoristila je da u slobodno vreme prevede srpsku narodnu poeziju, pretežno iz Kosovskog ciklusa, kako bi svoje prevode čitala koleginicama tokom stažiranja i time ih informisala o kulturi i istoriji svog naroda.[11]
Učenje engleskog jezika, sa kojim je je počela samostalno, dok je bila u Srbiji, nastavila je na privatnim časovima i na kursu koji se davao na jednom ženevskom koležu. Na kraju tečaja učestvovala je u nagradnom konkursu, gde je osvojila Šekspirov roman u originalu.[7] Nakon toga, počela je da sakuplja Šekspirova dela na engleskom,[7] koja je čitala u slobodnim trenucima tokom stažiranja.[8]
Za španski jezik se zainteresovala ne bi li prevela jedan tekst o encefalitisu, što je bio naučni rad jednog profesora iz Madrida. Kako nije bilo prevoda tog naučnog teksta sa španskog, Nadežda je rešila da sama nauči jezik pomoću špansko-francuskog rečnika i gramatike, kako bi prevela tekst. Samostalno prevođenje bilo je uspešno.[7]
Učenje italijanskog jezika, što je počela uz pomoć drugarice iz Italije, išlo joj je lako zbog sličnosti sa francuskim jezikom.[7]
Nadežda je tokom svojih studija provodila slobodno vreme šetajući se sa kolegama po prirodi[9], čitajući knjige[8] i posećujući simfonijske koncerte.[9] Negovala je svoje veštine crtanja i slikanja,[9] a usavršavala je i umeće sviranja klavira.[11]
Smrt
uredi
Dana 10. juna 1922. Nada je svom bratu poslala razglednicu sa slikom jezera Šampe i okolnih hotela, jer je u jednom od njih u to vreme odsedala.[10] U tekstu na poleđini javila mu je kako bi trebalo da naredne nedelje pređe u drugi hotel na preporuku lekara, ne bi li bila bliže prirodi.[10] Narednog dana je Miodrag Tomić dobio sestrino pismo uz vest da se utopila na jezeru Šampe.[10] Prema izjavama očevidaca, Nadežda je 10. juna oko pet sati po podne krenula u plovidbu čamcem po jezeru i povela sa sobom dvoje dece iz okoline,[10] među kojima je bio šestogodišnji dečak[12] po imenu Klod.[12] Pod nepoznatim okolnostima, Klod je upao u vodu veslajući, pa je Nada skočila za njim nameri da mu pomogne.[10] Usled poteškoća izazvanih vetrom, incident je imao tragičan ishod. Nadino telo izvađeno je iz jezera dva sata nakon utapanja, a dečakovo je pronađeno sutradan ujutru.[12]
Miodrag je saopštio tragičnu vest roditeljima i pobrinuo se za prenošenje Nadinog tela iz Šampea.[12] Protojerej Orlov održao je Nadi opelo u ruskoj crkvi u Ženevi, zatim je Nada privremeno sahranjena u grobnici Ruske pravoslavne crkve.[12]
Na zahtev Ministarstva vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Nadino telo je preneto u Srbiju 1927. godine.[13] Sahranjena je na Novom groblju u Beogradu, u drugom redu parcele 20, u grobnici broj 19, gde je kasnije napravljena zajednička grobnica porodica Tomić i Tomanić.[1] Na zahtev Nadinog oca, nadgrobni spomenik joj je napravio hrvatski vajar Rudolf Valdec.[1] Spomenik predstavlja Isusa Hrista kako Nadeždu izvlači iz vode, dok ona u naručju drži dečaka kojeg je pokušala da spasi. Iznad Nadeždinog nadimka i godina rođenja i smrti stoji epitaf „U smrt za drugoga".
Reference
uredi- ^ a b v g d đ Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 141.
- ^ a b Nikolova, Maja. Elita koja je stvarala elitu. Srpski profesori i francuski đaci. str. 3.
- ^ a b v g Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 142.
- ^ Nikolova, Maja. Elita koja je stvarala elitu. Srpski profesori i francuski đaci. str. 6.
- ^ a b Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 143.
- ^ a b Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 152.
- ^ a b v g d đ e Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 160.
- ^ a b v Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 157.
- ^ a b v g Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 144.
- ^ a b v g d đ Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 145.
- ^ a b Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 158.
- ^ a b v g d Živković Hristić, Zoran. Nada Tomićeva (1896 – 1922). str. 146.
- ^ Kosić, Vasilije. Ministarstvo vera Kraljevine Srba. Hrvata i Slovenaca 1919 – 1929 (1918 – 1933). str. 32.