Naos

Za naselje u Meksiku pogledajte stranicu Naos (Unukma).

Naos (starogrčki: ὁ ναός ili ὁ νεός), je arhitektonski pojam za unutrašnju centralnu i glavnu prostoriju u hramu između pronaosa i epistodoma, i koji obično sadrži kultnu figuru posvećenu određenom bogu. Ima isto značenje kao i cela i sekos. U rimskoj arhitekturi označava prodavnicu okrenuta ka ulici (vidi: Domus).

Naos je posebna svetinja i u njemu je u starom Egiptu bila smeštena kultna skulptura bogova i na osnovu verovanja starih Egipćana tu je zbilja obitavao Bog.

U najstarija vremena naos je bio izrađivan od drveta a kasnije u doba stare imperije egipta bio je izrađivan od tvrdih vrsta kamena. U ukrašavalju naosa upotrebljivani su simbolički elementi.

U pravoslavlju, naos označava deo crkve (hrama) gde se nalaze vernici tokom obreda. Naos je od oltara odvojen ikonostasom.

Opšte informacije

Naos koji je najčešće osnove izduženog pravougaonika, centralno položenog u prostor hramovne građevine, je glavno mesto molitve vernih.

Polazeći od pretpostavke da je Nojeva lađa (kovčeg) bila praobrazba Crkve porinute u prostor koji plovi ka Istoku, odnosno, ka spasenju, naos je u većini crkava spušten u odnosu na ostali deo hrama, da bi podsećao na lađu, ali i da bi označio niži rang koji zauzima u odnosu na oltar.

U jednom razdoblju srednjeg veka, naos je bio vertikalno podeljen na prizemlje (muški deo) i galerije (žene i katihumeni), mada je ova podela najčešće bila, i ostala, horizontalna.

Sa današnjom promenom oblika naosa razvijao se i program njegovog ukrašavanja. Sada se grade hramovi sa centralnom osnovom i sa bočnim apsidama, dok su dekoracije južnog i severnog zida prvobitno značajne,sada prepustile značaj istočnom zidu naosa – odnosno na ikonostas i oltarsku konhu koja se jedino i vidi iza, ili iznad njega – kao i bogato ukrašanoj i zasvođenoj tavanici.

U takovom rasporedu naosa; Celivajuća ikona je obično smeštena u sredini hrama, često i neposredno ispod kupole (kubeta), ali svakako uz soleju. Na taj način predstavlja alegoriju pozdrava sa domaćinom hrama kao predstavnikom Svetih, ali i predstavnikom Laosa Božijeg. Obrazi Presvete Bogorodice i Gospoda stoje na ikonostasu, često i posebno na soleji, te kao simbolički dovratci Carskih dveri označavaju prostornu, ali i vremensku,5 granicu dva sveta.

Galerija

• 

  Naos u hramu Boga Hora u Egiptu ispred koga je posvetna lađa

• 

  Osnova grčkog hrama sa osenčenim naosom

• 

  Raspored prostora u pravoslavnoj crkvi

• 

  Srednji brod

• 

  Deo naosa Svetotrojične crkve u Zemunu

• 

  Naos u manastiru Velika Remeta

• 

  Naos manastira Mesić

Literatura

• Nestorović, Bogdan N. (1952). Arhitektura Starog veka (Arhitektura). Beograd, Srbija, Jugoslavija: Naučna knjiga.