Operacija Brezna
Operacija Brezna iz avgusta 1944. je bila jedna od najspektakularnijih savezničkih akcija na tlu Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata.
Tokom dramatične bitke okupacionih snaga i partizana na severu Crne Gore kod sela Brezna pored Nikšića, saveznici su avionima uspeli da u toku samo jednog dana, 22. avgusta 1944, izvuku 1.059 ranjenika. To je omogućilo snagama NOVJ da vrate pokretljivost i razbiju nemačku operaciju. Operaciju Brezna organizovalo je i izvelo Balkansko ratno vazduhoplovstvo.
Tok događaja
urediNemačka komanda jugoistoka organizovala je u sklopu svog plana odbrane Srbije niz operacija u cilju razbijanja koncentracija NOVJ koje su pretile ugrožavanjem nemačkih pozicija u Srbiji. Najveća među njima bila je operacija Ribecal. U svom nastupanju, Nemci su uspeli da zauzmu dva glavna aerodroma koji su služili za transport u Crnoj Gori, Berane i Njegovuđu. Veliki broj ranjenih boraca znatno je sputavao mobilnost formacija NOVJ, pa je odlučeno da se hitno uredi nova pista za evakuaciju u savezničke bolnice. Izbor je pao na planinsku površ u Breznama severno od Nikšića. S obzirom na snažan pritisak krupnih nemačkih snaga, cela akcija morala je biti dobro koordinirana i izvedena u veoma kratkom roku.
Nakon prikupljanja ranjenika i uređivanja piste, operacija je izvedena sa velikim uspehom u toku samo jednog dana. Rano ujutro 22. avgusta, dok su se nekoliko kilometara dalje vodile oštre borbe, sleteli su na improvizovano uzletište avioni 267. skvadrona RAF-a, ubrzo uzletevši noseći oko 200 ranjenika. Tokom poslepodneva 24 aviona Šezdesete transportne grupe (engl. 60th Troop Carrier Group) transportovala su daljih 705 ranjenika i 17 savezničkih vazduhoplovaca. Pred kraj dana, Ruska vazdušna grupa evakuisala je preostalih 138 ranjenika.[1]
Reference
uredi- ^ Leary: FUELING THE FIRES OF RESISTANCE, strana 27
Literatura
uredi- William M. Leary: FUELING THE FIRES OF RESISTANCE - Army Air Forces Special Operations in the Balkans during World War II Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. januar 2019) (en)
- SPECIAL OPERATIONS: AAF AID TO EUROPEAN RESISTANCE MOVEMENTS Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. januar 2019) (en)