Politehnizacija matematike

Princip politehnizacije služi za uspostavljanje korelacije između matematike i prirodnih i društvenih nauka, kao i korelacije između matematike i umetnosti.

Istorijski osvrt

Problem politehnizacije matematike postavljen je prvi put na prvom kongresu matematičara i fizičara 1949. godine. Kasnije se o tome pričalo, savetovalo, a nastava se polako reorganizovala.

Opis problema

Pri uvođenju politehnizacije došlo je do približavanja sadržine matematičke nastave osnovnim potrebama prooizvodnje i povezivanju sa prirodnim naukama. To znači da je trebalo kod učenika razviti razna znanja i novine koje su od osnovne važnosti u kreativnom radu. Učenici su morali da se priviknu i nauče da potpunije i svestranije izučavaju zakone prirode matematičkim metodama uz korišćenje matematičkih tablica, instrumenata, crteža. Zadatak geometrijskog crtanja u polithnizovanoj nastavi je osposobljavanje učenika da primeni osobine geometrijskih figura i konstruktivnih metoda u nauci i praksi. Svakako treba istaći da crtanje predstavlja samo sredstvo u učenju i nastavi matematike. Učenicima je neophodno i slobodno crtanje, jer vežba oči i ruku, a tako razvija smisao za lepotu i sklad. Bitna izmena se desila na konkretnim zadacima pomoću kojih se izvodio teoretski deo nastave. Sem apstraktnih zadataka, deca su dobijala i dobro osmišljene različite zadatke iz svakodnevnog života, iz fizike, hemije, geografije, iz raznih grana tehnike i industrije. Utvrđeno je da je upravo zbog približavanja matematičkih zadataka stvarnom životu potrebno uvođenje računanja sa približnim i imenovanim brojevima. Sve to je vodilo ka razvijanju moći zapažanja učenika i mogućnosti izražavanja u pravilnoj matematičkoj formi. Utvrđeno je i zaključeno da su sve ove ideje ostvarive primenom principa očiglednosti, skraćivanja programa, uprošćavanjem i ukazivanjem na dokaz, ali bez stroge metodike dokazivanja po Euklidovoj šemi. Težilo se eliminaciji svega što nužno vodi ka formalizmu. Zbog svega toga i novi udžbenici su morali da zadovolje ono osnovno u politehnizaciji, a to je sažetost, razumljivost i tačnost.

Cilj politehnizacije

Cilj politehnizacije je povezivanje teorije i prakse što pretpostavlja veću aktivnost učenika. Matematika je trebalo da se osposobi za merenje raznih fizičkih veličina, za merenja u prirodi, za različita grafička prikazivanja, za tehniku računanja, za logičko povezivanje pojava u prirodi i društvu, za jasno i precizno izražavanje.

Značaj i primene politehnizacije

Od 1958. godine nastupila je modernizacija matematike stvaranjem naučne osnove srednjoškolske matematike. U početku je to bilo isticanje važnih delova, koji razvijaju učenički idejni, naučni, i društveni aspekt. Zatim je utvrđena izuzetna važnost nadograđivanja novog gradiva na prethodno stečenom znanju. Došlo je i do uvođenja principa transformacija u geometriji, do spajanja planimetrije i stereometrije, razvijanja grafičkih metoda u algebri, kasnije i do uvođenja struktura, skupova, logike, funkcionalnog ramišljanja. U cilju poboljšanja srednjoškolske matematičke nastave formulisane su i druge savremene tendencije: napuštanje Euklidovog pravca u geometriji, elementarna geometrija je dopunjena osnovnim pojmovima nacrtne geometrije, modernizacija trigonometrije, aksiomatsko izlaganje algebre, i to još u prvim razredima više gimnazije, insistiranje na apsraktnom mišljenju, korišćenje statističkih metoda, uvođenje osnovnih elemenata diferencijalnog i integralnog računa, kao i prilagođavanje nastave uzrastu i teškoćama učenika.

Takođe, kroz razne promene školskog sistema u Srbiji najzad je postala jasna potrebnost i neophodnost razvoja prirodnih nauka i matematike, jer su one u tesnoj vezi sa životom i sve su više bile izražene u odnosu na fiziku, astronomiju i tehničke nauke. Spoznaja važnosti metode dokazivanja i zaključivanja u matematici dovodi do zdravog rezonovanja u životu, a širenjem saznanja i ljudske spoznaje došlo je do razvoja i povezivanja nauka. Na taj način razvijaju se intelektualne sposobnosti čoveka i omogućava uspešniji život u savremenom civilizacijskom društvu. U obrazovnom procesu važno je stvoriti manje, više optimalne situacije koje pobuđuju i omogućavaju da se primete, otkriju i shvate matematički pojmovi, sadržaji i metode, kao i da se matematika poveže sa drugim naukama.