Poluostrvo Zapata

Poluostrvo Zapata (La Península de Zapata) je najveće poluostrvo na teritoriji Kube u južnom delu pokrajine Matanzas. Poluostrvo, pored specifičnih prirodnih odlika, jedinstvene flore i faune, i brojnih endemskih i fosuilnih vrsta, ima i izuzetne kulturne vrednosti za kubansku i karipsku baštinu, zbog svojih važnih arheoloških nalazišta drevnih poljoprivrednih zajednica, kao i običaja i tradicija sadašnjeg stanovništva i njihove tradicionalne upotrebe prirodnih resursa.

Poluostrvo Zapata, viđeno iz svemira

Položaj i prostranstvo

Šematizovan prikaz polusotrva Zapata

Poluostrvo Zapata zauzima ceo južni kraj pokrajine Matanzas, sa površinom od 6.000 km²; obuhvata opštine Unión de Reyes, Jaguey Grande, Caliente.

Prostire se od istoka prema zapadu, između Punta Gorda i Jagua u dužini od 175 km. Maksimalne je širine 58 km (mereno u pravcu sever —jugu, od Sur de Torrente fino do Cayo Miguel), a prosečne širine 16 km.

U njegovom južnom delu, na površini od 452.000 hektara, nalazi se prirodni rezervat biosfere, Nacionalni park Cienaga de Zapata, koji je pod protektoratom UNESKO-a.

Geografski položaj

• Severna geografska širina: 81° 49′ 48″
• Istočna geografska dužina: 22° 19′ 48″

Geografske odlike

Poluostrvo Zapata je neobična močvarna i blatnjava teritorija na oko 5.000 km² koja pokriva ceo jug pokrajine Matanza, na Kubi. Zbog veličine teritorije, brojnih geografskih, ekoloških, turističkih i drugih karakteristika, do ovog područja proglašen je za Nacionalni park Cienaga de Zapata, sa visokim stepenom zaštite, kao biodiverzitet pod protektoratom UNESKO-a, u kome je stanište mnogih endemski vrsta. Takođe na njemu se nalazi najveći i ujedno najmanje naseljeni nacionalni okrug Kube.

Poluostrvo Zapata (crveno), najveći i ujedno najmanje naseljeni nacionalni okrug Kube u pokrajini Matanza (žuto)

Geografske odlike

Močvarama prekriveno područje uticalo je na viševekovno taloženje organskih materije na krečnjačkoj osnovi i intenzivan proces raspadanja istih,što je uticalo na stvaranja treseta, vrste tla koje dominira na poluostrvu.

Neprekidno viševekovno taloženje organskih materije na krečnjaku i intenzivan proces raspadanja istih, čemu je pogodovao vodeni režimom tog područja, doveo je do stvaranja treseta, vrste tla koji dominira na poluostrvu Zapata.

Dominantni oblici tla

• Zapadnim delovima poluostrva — dominiraju većlike količine treseta, sa tlom koje čini veća količina blatnog i peskovitog materijala;
• Istočnim delovima poluostrva — dominiraju ogoljena krške stena, iznad kojih je vegetacija.
• Najistočnijem delu poluostrva — dominiraju peščane dine visoke preko 2 metra.

Krške stene u povremeno poplavljenim područjima i močvarama prekrivene su naslagama glinenog blata, rastresitog su tla sa tresetom čija debljina varira od 2 do 10 metara.

Kraški procesi na poluostrvu manifestuju se u podzemnom krečnjaku koji je u obliku urušenih doline i krških jezera. Procesi koji dovode do stvaranja malih vrtača često se dešavaju kroz sloj treseta.

Lagune

Poluostrvo karakteriše dve vrste laguna — slatkih i isprekidanih.

Slatke lagune

Slatke lagune čine obalni lagunski sistem, prosečne dubine od 50 santimetara, koji se ne smatra otvorenim morem, jer je ograničen arhipelagom koji se sastoje od malih, ali brojnih ostrva. Imaju veliki značaj za podzemne i površinske slatke vode, često bogate organskom materijom koja se raspada.

Na pojedinim mestima slanost vode u lagunama je visoka, mada varira u odnosu na različit dotoksveže podzemnih voda.

Vodene biljne vrste u ovim lagunama predstavljene su algama roda Caulerpa, Halimeda, Pennicillus i Thalassia testudinum, životinjskim vrstama riba poput vrste Alvula vulpes i barakuda (Sphyraena barracuda). Od rakova dominira vrsta (Callinectes sapidus), a ima i nekih vrsta mekušaca.

Mangrovi rastru po obodu laguna, posebno vrsta „mangle rojo“ (Rizophora mangle) i „prieto“ (Avicennia germinans).

Prisustvo ptica je povezano sa godišnjim dobima; u sušnom periodu (od kraja novembra do marta), lagune naseljava više od 65 vrsta ptica selica koje beže od hladnoće sa severa (Sjedinjene Države i Kanada).

Isprekidane lagune

To je neobična formacija koja se razvija na otvorenim površinama poluostrva i u kojoj preovlađuje travnata vegetacija, mada je moguće pronaći i izdvojena stabla i palme, tipične za Cienaga šumu.

U vlažnoj sezoni područje je poplavljeno i vodene biljke se razmnožavaju poput vrsta „malagueta" (Nuphar luteum) i „ova blanka” (Nimphea ampla). U tom periodu može se videti lokalno stanovništvo kako hvata razne vrste riba, uključujući i vrstu „bijajake” (Cicíostoma tetracanta).

Morska obala

Obala u zapadnom području poluostrva je blatnjava. Granica između mora i kopna dobro je određena prisustvom mangrova, čije korenje, tolerantno na slanu vodu, omogućavava ovoj vrsti da zaposedne ovo područje poluostrva.

Na istočnoj obali, granica između vode i kopna sastoji se od krečnjačke stene koja nosi ime „pasji zub”, i deluje kao neka vrsta zaštitnog zida od dejstva talasa. U nekim manjim oblastima stenovita barijera je prekinuta, pa na tim mestima nanosi pesaka formiraju male plaže.

Nepravilna obala od Plaje Large do Cienfuegosa formira male i lepe uvale zvane „caletas”, poput bazena u moru, među kojima je najspektakularnija Caleta Buena, u kojoj se nalazi istoimeni turistički centar.

Jedna od uvala zvanih „caletas”, koja je poput bazena u moru

Plaja Larga, plaža udaljena nekoliko kilometara južno od Zaliva svinja.

Na liniji plime, visina obale varira od 0 do 4 metra. Ka istočnom delu poluostrva, visina obale raste i ona postaje strmija. Duž zaliva obala je u obliku zida koji se spušta postepeno. Ovaj deo obale prekriven je nedavnim elementima, tipičnim za koralsko dno. Sunđeri, okamenjeni korali, šarene ribe i školjke različitih oblika ovde žive u izobilju. Na liniji plime ima i morskih ježeva svih veličina u velikom broju i malih mekušaca koji žive pričvršćeni za stene.

Ekosistemi

Ekosistem karakteriše velika varijabilnost regiona, koja je u osnovi određena vodnim režimom i strukturom tla, što čini poluostrvo Zapata mozaikom vegetacije i pejzaža. S obzirom na to da je područje delimično potpuno ili delimično poplavljeno biljne formacije se naizmenično menjaju, šumama koje se razvijaju u područjima koja nisu poplavljena i kserofitnom vegetacijom.

Stanovništvo

Kako oko 75% kopnene mase poluostrva predstavlja močvarno područje naseljeno je malim brojem stanovnika. Zato su pojedina područje poluostrva slabo nenaseljen, a brojni prostori netaknuti od strane ljudske ruke, što je jedna od glavnih geografske odlika poluostrva.

Unutar poluostrva živi oko 19 zajednica, na nekoliko lokacijam sa oko 10.000 stanovnika, koji osnovna sredstva za život zarađuju uglavnom baveći se šumarstvom, turizmom i ribolovom.

Flora i fauna

S obzirom na veliku vlažnost regiona u njemu žiivi nekoliko vrsta gmizavaca i insekata, među kojima su značajni američki krokodil, koji su ovde našli svoj dom, a isto se može reći i za brojne insekte. Velika rasprostranjenost komaraca, pre svega malog komarca koji prenosi groznicu džungle.

Ovo područje nastanjuje:

• 16 vrsta gmizavaca, od kojih nijedan nije opasan za ljude,
• velika populacija jelena,
• divlje svinje vrste jibaros
• vidra,
• ogromna populacija ptica, posebno ptica selica,
• veći broj ugroženih endemskih vrsta (od oko 65 vrsta)
• brojne vrste riba, među kojima ima i živih fosil kojih ima još samo u močvarama poluostrva Zapata.

Saobraćaj

Poluostrvo Zapata nema dobrih komunikacija i teško ga je posetiti, mada je to izvodljivo. Bez obzira na to, brojne gostionice u Havani i Varaderu nude povremeneodlaske u močvaru i okruženje Zapate.

Spoljašnje veze

• Aprende todo sobre la Península de Zapata (jezik: španski)
• Parco Nazionale della Ciénaga de Zapata (jezik: italijanski)
• GeoHack - Parco nazionale della Ciénaga de Zapata