Projekat Menhaj
Projekat Menhaj zajedno sa projekatom Ekselsior su vojni projekti vojske SAD u presvemirskom periodu istraživanja, koji su uz pomoć specijalnih balona omogućavali ljudima da u gondolama specijalnih balona vrše istraživanja u srednjim slojevima zemljine stratosfere.[1][2]
Istorija uredi
Projekat Menhaj započet je decembra 1955. u cilju proučavanje efekata kosmičkog zračenja na organizam životinja i čoveka. Nakon nekoliko uspešnih probnih letova prvo sa miševima, hrčcima i majmunima odlučeno je da se prostupi i letovima sa ljudskom posadom u balonu. U toku ovog projekta obavljena su tri leta u balonu sa ljudskom posadom do različitih nivoa stratosfere:[1]
- Projekat Menhaj 1.
U prvom pokušaju let je izveden do visine od 29.500 m (96.800 ft), sa kapetanom Džozefom V. Kitindžerom 2. juna 1957. Uprkos nekim tehničkim poteškoćama - koje su nastale zbog pogrešno ugrađenih ventila, koji zbog nedostatka novca pre njihove upotrebe nisu testirani u komori pod pritiskom, balon je dosgao visinu od 29.500 metara.[3]
- Projekat Menhaj 2.
U drugom pokušaju let je izvedendo visine od 30.900 m (101.400 ft), sa majorem Dejvidom G. Simonsom od 19-20. avgusta 1957 u 32-časovnom letu.[4]
Sa pilotom i pratećom naučnom opremom, gondola Menhaja 2. imala je ukupnu masu od 748 kg (1.649 lb). Na maksimalnoj visini leta, balon se proširio do prečnika od 60 m a zapremina gasa u kupoli dostigla je 85.000 m³.
- Projekat Menhaj 3.
U trećem pokušaju let je izveden do visine od 29.900 m (98.100 ft), sa potpukovnikom Kliftonom M. Maklurom , 8. oktobra 1958.[5]
Sličan projekat u kome je čovek u specijalno konstreuisanoj gondoli dostigao visinu od 15.785 m (51.788 ft) realizovan je 1931. od strane švajcarskog fizičara, pronalazača i istraživača Ogista Pikara.[6]
Izvori uredi
- ^ a b (jezik: engleski) Encyclopedia Astronautica Man-high, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ of Research in Space Biology and Biodynamics - PART II - 3. Project Man-High|éd, NASA, James Stephen Hanrahan, Chief, Historical Office|, décembre 1958[mrtva veza]
- ^ (jezik: engleski) Data of the stratospheric balloon launched on 6/2/1957from Fleming Field Airport, South St.Paul, Minnesota, US for MANHIGH I - (Kittinger) stratocat.com, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ (jezik: engleski) Data of the stratospheric balloon launched on 8/19/1957from Portsmouth Mine, Crosby, Minnesota, US for MANHIGH II - (Simons) stratocat.com., Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ (jezik: engleski) Data of the stratospheric balloon launched on 10/8/1958from Holloman Air Force Base, Alamogordo, New Mexico, US for MANHIGH III - (McClure) stratocat.com., Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ (jezik: engleski) Peter Stekel, Don Piccard - 50 Years of Ballooning Memories balloonlife.com Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. februar 2007), Pristupljeno 24. 4. 2013.
Literatura uredi
- Kennedy, Gregory P. (2007). Touching Space: The Story of Project Manhigh. Atglen, Pennsylvania: Schiffer Books. ISBN 978-0-7643-2788-9.
- Ryan, Craig (1995). The Pre-Astronauts: Manned Ballooning on the Threshold of Space. Naval Institute Press. ISBN 978-1-55750-732-7.
- Simons, David G.; Schanche, Don A. (1960). Manhigh. Avon Books.