Radijalni živac
Ovaj članak je nedovršen. |
Radijalni živac (RŽ) je periferni živaca ljudskog tela koji se pruža duž zadnjeg dela gornjeg ekstremiteta i na svom putu inerviše određene delove ruke, podlaktice, ručnog zgloba i šake. Kroz istoriju RŽ se nazivao i muskulospiralni živac.[1]
| Radijalni živac | |
|---|---|
 Supraskapularni, aksilarni i radijalni nervi. | |
| Detalji | |
| Identifikatori | |
| Latinski | nervus radialis |
| MeSH | D011826 |
| TA | A14.2.03.049 |
| FMA | 37069 |
| Anatomska terminologija | |
TŽ inerviše središnju i spoljašnju glavu troglavog mišića ruke, kao i svih 12 mišića u zadnjem osteofascijalnom odeljku podlaktice, zajedno sa pripadajućim zglobovima i kožom iznad ovih anatomskih struktura.
Nastaje u zadnjem delu brahijalnog pleksusa i prima impulse iz korenove C5, C6, C7, C8 i T1 kičmenih živaca. Radijalni nerv se po njegovom formiranju deli na duboku granu, koja postaje zadnji međukoštani nerv, i površnu granu, koja dalje inerviše dorzum (zadnji deo) šake.
Radijalni živac i njegove grane obezbeđuju motornu inervaciju dorzalnim mišićima ruke (triceps brachii i anconeus) i spoljašnjim ekstenzorima zglobova i šake ruke i senzornu inervaciju kože većem delu zadnje strane šake (osim zadnjeg dela malog prsta i susedne polovine naprstka, koji inerviše ulnarni živac).[2]
Anatomija uredi
Radijalni nerv nastaje kao završna grana zadnjih korenove C5, C6, C7, C8 i T1 kičmene moždine poznatih kao brahijalni pleksus (grupa nerava koji šalju impulse iz kičmene moždine u predeo ramena, ruke i šake), zajedno sa pazušnom (aksilarnom) arterijom sa njegove prednje strane.[3]
Kroz ruku RŽ se pruža iza brahijalne arterije, a zatim ulazi u donji trouglasti prostor da bi dostigao radijalnu brazdu zadnjeg dela nadlaktice.[1] Potom putuje naniže zajedno sa dubokom brahijalnom arterijom, između lateralne i medijalne glave troglavog mišića ruke sve dok ne dospe do bočne strane ruke na 5 cm ispod deltoidnog tuberkuluma gde probija bočnu međumišićnu pregradu da bi stigao do prednjeg dela ruke. Zatim se spušta naniže da bi prešao lateralni epikondil nadlaktice gde se završava grananjem u površnu i duboku granu koja se nastavlja u lakatnu jamu, a zatim u podlakticu.[2]
Radijalni živac daje mišićne grane za snabdevanje duge, središnje i spoljašnje glave troglavog mišića ruke pre i tokom svog toka kroz radijalnu brazdu. Nakon što izađe iz radijalne brazde, inerviše nadlakatni mišić, nadlaktičnopalčani mišić i dugi radijalni ekstenzor ručnog zgloba.[2]
Iznad radijalnog brazde, radijalni živac se grana u zadnji kožni nerv ruke koji inerviše kožu na zadnjem delu ruke. U radijalnom žljebu grana se u donji bočni kožni nerv ruke i zadnji kožni nerv podlaktice. Radijalni nerv takođe daje zglobne grane za inervaciju lakatnog zgloba.[2]
Podlaktica i šaka uredi
U podlaktici se RŽ deli na površnu (prvenstveno senzornu) i duboku (pre svega motornu) granu.
Površna grana radijalnog živca je široko odvojena od radijalne arterije u gornjoj trećini podlaktice, usko povezana sa radijalnom arterijom u srednjoj trećini podlaktice, a u donjoj trećini spušta se u podlakticu ispod tetive brahioradijalisa. Prelazi brahioradialis da bi ušao u zadnji deo podlaktice blizu zadnjeg dela ručnog zgloba i dospeo u donji deo šake. Tu vrši senzornu inervaciju dorzalnog dela šake, dorzalnog dela palca, kažiprsta, srednjeg prsta i bočnej strane domalog prsta, osim ležišta nokata, koje snabdevaju pravilne digitalne grane srednjeg nerva.[2]
Duboka grana radijalnog živca (poznata i kao zadnji međukoštani nerv kod nekih autora) probija supinatorni mišić, vijuga se oko radijusa ispod poklopca supinatora da bi stigao do zadnjeg dela podlaktice gde ponovo probija supinator i tada je poznat kao zadnji međukoštani nerv. Dok probija zadnje mišiće ekstenzora RŽ leži između površnih i dubokih mišića zadnjeg dela podlaktice. Na donjoj granici ekstenzora pollicis brevis, on prolazi duboko do ekstenzora policis longus i zatim prelazi na zadnju međukoštanu membranu. Nastavlja da se pruža zajedno sa zadnjom međurebarnom (interkostnom) arterijom (dubokom granom zajedničke međukoštane arterije koja je grana ulnarne arterije), a završava se kao pseudoganglion ispod ekstenzornog retinakuluma inervišući ručni zglob i interkarpalne zglobove.[2]
Varijacije uredi
Iako je uobičajeno da radijalni živac obezbeđuje motornu inervaciju dugoj glavi troglavog mišića ruke, studija sprovedena 2004. godine otkrila je da aksilarni nerv inervisao dugu glavu troglavi mišić ruke kod dvadeset leševa bez ikakve inervacije iz radijalnog živca.[4]
Funkcija uredi
Radijalni nerv ima i motornu i senzornu funkciju.
Senzorna funkcija uredi
Senzornu funkciju obavljaju senzorne grane RŽ koje inervišu kožu na anterolateralnoj strani nadlaktice, distalnoj zadnjoj strani nadlaktice, zadnjoj strani podlaktici i posterolateralnom području zgloba i prstiju šake.
- Prednje senzorne grane
- Donji bočni kožni nerv ruke: prednji bočni aspekt srednje ruke
- Zadnje senzorne grane
- Zadnji kožni nerv ruke: zadnja distalna ruka
- Stražnji kožni nerv podlaktice: traka na zadnjem delu podlaktice
- Površinska grana: zadnji deo bočnih 3-1/2 prsta i dorzalni deo šake
Motorna funkcija uredi
Motornu funkciju obavljaju motorne grane RŽ koje stimulišu zadnje mišiće nadlaktice, zadnje mišiće podlaktice i ekstenzore zapešća i šake.
- Radijalni nerv
- Triceps brachii (medijalna, bočna i dugačka glava): produžetak podlaktice
- Extensor carpi radialis longus: produžetak zgloba
- Brachioradialis: fleksija lakta i pronacija i supinacija podlaktice, u zavisnosti od položaja podlaktice
- Anconeus: ekstenzija lakta
- Duboka grana radijalnog nerva
- Extensor carpi radialis brevis: ekstenzija i otmica zgloba
- Supinator: supinacija podlaktice
- Zadnji međukoštani nerv
- Abductor pollicis longus: otmica palca na zglobu
- Extensor carpi ulnaris: ekstenzija i adukcija zgloba
- Extensor digiti minimi: 5. prst i produžetak zgloba
- Extensor digitorum: produžetak srednjih 4 prstiju
- Extensor indicis: produžetak kažiprsta i ručnog zgloba
- Extensor pollicis brevis: ekstenzija palca i abdukcija u karpometakarpalnim i metakarpofalangealnim zglobovima
- Extensor pollicis longus: produžetak krajnje falange palca
Galerija uredi
-
Poprečni presek kroz sredinu nadlaktice. -
Poprečni presek kroz sredinu podlaktice. -
Brahijalna arterija. -
Kožni nervi desnog gornjeg ekstremiteta. -
Površinski palmarni nervi. -
Nervi levog gornjeg ekstremiteta. -
Duboki palmarni nervi. -
Prednji desni gornji ekstremitet, pokazuje površinske oznake za kosti, arterije i nerve. -
Zadnji deo desnog gornjeg ekstremiteta, pokazuje površinske oznake za kosti i nerve. -
Radijalni nerv kod novorođenčeta -
Radijalni živac -
Radijalni živac -
Radijalni živac -
Radijalni živac -
Mišići gornjeg ekstremiteta. Poprečni presek.
.svg)
.jpg)
Klinički značaj uredi
Patologije radijalnog živca uključuju:[5]
- kompresivne sindrome,
- neuropatiju uklještenja,
- fokalne intrinzične lezije
- tumore perifernih nervnih ovojnica.
Povrede uredi
Radijalni nerv ima dug i vijugav tok u gornjem ekstremitetu i leži u neposrednoj blizini kosti u spiralnom žlebu, što ga čini podložnim povredama. Prevalencija paralize radijalnog živca nakon preloma osovine humerusa je 11,8%,[6] dok je učestalost jatrogenih povreda RŽ približno 4,2%.[7]
Povreda RŽ može nastati zbog mnoštva uzroka na mnogim potencijalnim mestima duž njegovog toka. Najčešće mesto zahvata je u proksimalnoj podlaktici i zahvata zadnju međukoštanu granu, dok je glavna grana RŽ povređena kod preloma osovine humerusa.
Jatrogeno oštećenje radijalnog živca
Jatrogeno oštećenje radijalnog živca može izazvati neurološke deficite distalno od mesta povrede. Neke od najčešćih su:[8][9]
- Pukotine radijalnog nerva na nivou pazušnog pleksusa mogu biti posledica retrakcije grudne kosti, odnosno tokom disekcije unutrašnje mlečne arterije i tokom kardiohirurških procedura.
- Hiperekstenzija lakta, na primer, tokom operacije gornjih ekstremiteta ili kada je pacijent u ležećem položaju u dugim intervalima, može uticati na oštećenje radijalnog nerva na ovom nivou.
- Jatrogena radijalne povrede u nivou lakta koja je moguća kod anesteziranog pacijenta zahteva blago savijanje lakta.
- Oštećenje površnog dela radijalnog živca je jedna od potencijalnih jatrogenih komplikacija, nakon hirurškog lečenja de Kervenove tendinopatije.[7]
Znaci i simptomi radijalne neuropatije zavise od mesta povrede. Klinički, radijalna neuropatija se manifestuje kao ispadanje zgloba sa ili bez senzornog gubitka duž zadnje površine ruke, podlaktice, eminencije tenara i dorzalnog aspekta radijalnih tri i po prsta, u zavisnosti od mesta povrede. Povreda nerva distalno od inervacije troglavog mišića ruke dovodi do gubitka funkcije ekstenzora sa poštedom funkcije tricepsa, što dovodi do karakterističnog spuštanja zgloba. Povreda u sredini ruke je povezana sa gubitkom osećaja u dorzolateralnom aspektu šake, dorzalnom aspektu radijalnih tri i po prsta i u prvom veb prostoru. Zahvatanje samo zadnjeg međukoštanog nerva dovodi do slabosti ekstenzora ručnog zgloba i prstiju.[5]
Dijagnoza se zasniva na na osnovu kliničkog pregleda, Tinelovog znaka i elektrodijagnostičkih nalaza (brzina nervne provodljivosti i elektromiografije) koji daju informacije o zahvaćenom nervu i mogućem mestu povrede. Obični radiogrami se koriste za identifikaciju mesta preloma, kalusa ili tumora kao uzroka kompresije. Tehnološki napredak u ultrasonografiji omogućio je direktnu vizualizaciju zahvaćenog nerva uz procenu tačnog mesta, obima i vrste povrede. On daje neuporedive informacije o anatomskim detaljima nerva. MR slika dodaje detalje mekih tkiva i pomaže u karakterizaciji lezije.
Izvori uredi
- ^ a b Colborn, Gene L.; Goodrich, J. Alan; Levine, Monroe I.; Bhatti, Nazir A. (1993). „The variable anatomy of the nerve to the extensor carpi radialis brevis”. Clinical Anatomy (na jeziku: engleski). 6 (1): 48—53. ISSN 0897-3806. doi:10.1002/ca.980060108.
- ^ a b v g d đ Krishna, Garg (2010). "8 - Arm". BD Chaurasia's Human Anatomy (Regional and Applied Dissection and Clinical) Volume 1 - Upper limb and thorax (5th ed.). India: CBS Publishers and Distributors Pvt Ltd. pp. 95, 111, 122, 128. ISBN 978-81-239-1863-1.
- ^ Mondelli M, Morena P, Ballerini M, Rossi S, Giannini F (2005) Mononeuropathies of the radial nerve: clinical and neurotrophic findings in 91 consecutive cases. J Electromyogr Kinesiol 15(4):377–383
- ^ de Sèze, M.-P.; Rezzouk, J.; de Sèze, M.; Uzel, M.; Lavignolle, B.; Midy, D.; Durandeau, A. (2004). „Does the motor branch of the long head of the triceps brachii arise from the radial nerve?: An anatomic and electromyographic study”. Surgical and Radiologic Anatomy (na jeziku: engleski). 26 (6): 459—461. ISSN 0930-1038. doi:10.1007/s00276-004-0253-z.
- ^ a b Agarwal, Aakanksha; Chandra, Abhishek; Jaipal, Usha; Saini, Narender (2018). „A panorama of radial nerve pathologies- an imaging diagnosis: a step ahead”. Insights into Imaging (na jeziku: engleski). 9 (6): 1021—1034. ISSN 1869-4101. doi:10.1007/s13244-018-0662-x.
- ^ Shao, Y. C.; Harwood, P.; Grotz, M. R. W.; Limb, D.; Giannoudis, P. V. (2005). „Radial nerve palsy associated with fractures of the shaft of the humerus”. The Journal of Bone and Joint Surgery. British volume. 87—B (12): 1647—1652. ISSN 0301-620X. doi:10.1302/0301-620x.87b12.16132.
- ^ a b Wang, Jung-Pan; Shen, Wun-Jer; Chen, Wei-Ming; Huang, Ching-Kuei; Shen, Young-Shung; Chen, Tain-Hsiung (2009). „Iatrogenic Radial Nerve Palsy After Operative Management of Humeral Shaft Fractures”. Journal of Trauma: Injury, Infection & Critical Care. 66 (3): 800—803. ISSN 0022-5282. doi:10.1097/ta.0b013e31816142cf.
- ^ Zhu W, Zhou R, Chen L, Chen Y, Huang L, Xia Y, Papadimos TJ, Xu X. The ultrasound-guided selective nerve block in the upper arm: an approach of retaining the motor function in elbow. BMC Anesthesiol. 2018 Oct 19;18(1):143. [PMC free article] [PubMed]
- ^ Bunnell AE, Kao DS. Planning Interventions to Treat Brachial Plexopathies. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2018 Nov;29(4):689-700. [PubMed]
Spoljašnje veze uredi
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
